Tíminn Sunnudagsblað - 28.07.1963, Blaðsíða 5

fimmtu öld og hafði legið í moldu
um fjögurra alda skeið, þegar Ör-
lygur sigldi hingað frá Suðureyjum.
Örlygur byggði undir Esjubergi og
gerði þar kirkju ,og eftir daga hans
bjuggu þar Geirmundur sonur hans
og síðan dóttursonur Geirmundar
og mun þá hafa verið liðið fram að
lokum 10. aldar. „Þeir trúðu á Kol-
umkilla, þó að þeir væri óskírðir,"
segir í Landnámu.
Á Kjalarnesi og í grennd voru
fleiri menn kristnir í heiðnum sið
en þeir Örlygur og afkomendur
hans. Helgi bjóla, frændi hans, var
skírður og bjó að Hofi. Mætti hugsa
sér. að hann hafi kastað trú sinni
og tekið upp heiðinn sið, um þær
mundir sem Kjalarnessþing var
sett. Á Eyri í Kjós settist að land-
námsmaðurinn Svartkell, sem er
sagður vera katneskur, og kom
hann hingað frá Englandi. Hann
hefur að sjálfsögðu verið kristinn,
og sonarsonur hans baðst fyrir að
krossi með svofelldum orðum „Gott
æ gömlum mönnum, gott æ ærum
(þ.e. yngrum) mönnum." Á Meðal-
felli í Kjós býr Valþjófur sonur Ör-
lygs, og hann mun hafa verið krist-
inn eins og faðir hans.
e
Víðar við Hvalfjörð var einnig
kristni kunn á landnámsöld og síð-
ar. Inni í Botni bjó írinn Ávang-
ur, og á Akranesi Þormóður og Ket-
ill Bresasynir frá frlandi og Kal-
man írski á Katanesi. Sonur Ketils
var Jörundur kristni, sem fyrr var
nefndur og bjó í Görðum. „Hann
hélt vel kristni til dauðadags og
var einsetumaður í elli sinni,“ segir
Landnáma. Þótt undarlegt megi
virðast, var þessi kristni maður afi
Þorgeirs Hávarssonar, sem kemur
við Póstbræðra sögu, enda er þess-
arar ættfærslu ekki getið í sögunni.
Systursonur Jörundar hét Ásólfur
alskik og var heilagur maður. 1
Landnámu er merkiieg helgisögn af
Ásólfi, og ættu menn að lesa !\ana
í minningu um Kolumkillla og aðra
fylgismenn kristni. Ásólfur fór frá
írlandi til íslands og þeir tólf sam-
an. Þeir tóku land í Austfjörðum
og ferðuðust síðan vestur um sveit,-
ir og tjölduðu hjá Holti undir Eyja-
fjöllum og þar létust þrir förunaut-
ar hans. Síðan byggir Ásólfur s«'
skála hjá á einni. „Það var önd-
verðan vetur; áin varð þegar full
með fiskum.“ En heiðnum Eyfell-
ingum gazt ekki að bessum ti’fcekt-
um og hröktu Ásólf burt, svo að
hann byggir sér annan skála hjá
annarri á. „Sú heitir frá, því að
þeir voru írskir. En er menn komu
til árinnar, var hún full með fisk-
um, svo að slíkt undur þóttust
menn ei séð hafa, en brottu var allt
úr hinni eystri ánni.“ Bændur
lxröktu þá enn í brott og þeir fóru
í þriðja skálann, og fór allt á sömu
leið. Eftir þetta hröktust þeir vestur
til krlstinna byggða og koma á
Akranes, þar sem Ásólfur gerðist
bóndi á Hólmi og einsetumaður í
elli sinni. Kofi hans var þar sem
kirkian á Hólmi var síðar reist,
og þar andaðist hann. Þessir at-
burðir gerast snemma á tíundu öld.
En löngu síðar vitrast Ásólfur
frændum sínum á Hegranesi: „En
þá er Halldór, son Illuga hins rauða,
bjó þar (þ.e. á 11. öld), þá vandist
fjóskona ein að þerra fætur sína á
þúfu þeirri, er var á leiði Ásólfs.
Hana dreymdi, að Ásólfur ávítaði
hana um það er hún þerrði fætur
sína saurga á húsi hans, „en þá
munum við sátt“, segir hann, ,,ef
þú segir Halldóri draum þinn.“ Hún
sagði honum, og kvað hann ekki
mark að þvi, er konur dreymdi, og
gaf ekki gaum að. En er Hróðólfur
biskup fór brott úr Bæ, bar er hann
hafði búið. þá voru eftir munkar
þrír. Einn þeirra dreymdi, að Ás-
ólfur mælti við hann: ..Sendu hús-
karl þinn til HalldArs að Hólmi og
kaup að honum þúfu þá, er á fjós-
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
629