Tíminn Sunnudagsblað - 28.07.1963, Blaðsíða 16

að sérhæfing þessara atvinnustétta
hefur ekki verið alger, heldur hafa
bæði lægri embættismenn, kaupmenn
og smiðir stundað jarðyrkju öðrum
þræði. Prestastörf og trúariðkun var
einnig í nánu samstarfi við verald-
lega stjórn ríkisins, því að trúarbrögð
in gripu inn í alla þætti mannlegs
l'ífs og voru einn helzti hvati allra
aðgerða þjóðflokksins.
Þjóðíélagið var til fyrir einstakling
ana í því, og þess var krafizt, að hver
maður ynni sitt hlutverk í þágu þess.
Og þar eins og annars staðar voru
alltaf til einhverjir, sem ekki féllu
inn í hlutverkið, annað hvort af slysni
eða vegna einhverra vankanta. Hjá
Aztekum var álitlegur hópur fólks,
sem hafði glatað borgararéttindum
og orðið þrælar. Sumir höfðu gengið
I ánauð sjálfviljugir, aðrir voru her-
fangar eða dæmdir til þrældóms fyr-
ir afbrot, og suma höfðu foreldrarnir
selt í ánauð. Meðferð þessara þræla
fór að nokkru eftir því hvernig á
þrældómnum stóð.
Yfirleitt var stríðsföngum fórnað á
altari stríðsguðsins, en stundum voru
hæfileikamenn keyptir frá þeim
dauða til vinnumennsku hjá einstakl-
ingum eða settir til starfa við opin
berar framkvæmdir. Frjálsir Aztek-
ar misstu frelsi sitt sem refsingu fyr-
ir glæpi eins og þá að láta hjá líða
að koma upp um landráð, vera í sömu
fjölskyldu og landráðamaður, ræna
frjálsum manni til að selja hann,
selja eign annars án samþykkis hans,
þjófnað eða að hindra að þræll nái
þeim griðum, sem fylgdu höfðingja-
húsi. Glæpaþrælar voru yfirleitt í
einkaeign, oftast hjá þeim, sem höfðu
orðið fyrir tjóni af þeirra völdum.
Þá voru til þrælar, sem sjálfviljug
ir gengu í ánauð. Gerðu slíkt iðulega
fátækir menn og búlausir, letingjar,
fjárhæltuspiiarar og hórur. Foreldr
ar seldu oft börn sin og stundum var
settur maður sem trygging fyrir látii.
En þá gilti sú regla, að dæi þrællinn
í ánauðinni eða húsbóndi tæki ein-
hvern hlut á ólöglegan hátt, féll skuld
Á efri myndinni sést fórnarhnifur úr
steinl. SkaftiS er gert sem mósaík-
mynd af krjúpandi hermanni af
reglu arnarins. Hnífurinn er varS-
veittur í British Museum. — NeSri
myndin er teiknuð af ókunnum
Azteka og sýnir mannfórn til sól-
guðsins. Má glöggt sjá af myndinni,
hvernig Aztekarnir framkvæmdu
þaS hryllingsverk, skáru fyrir á
brjósti fórnarlambsins og slitu úr
því hjartað.
in niður. Þess vegna var farið vel með
slíka tryggingarþræla. Og þrællinn
var ekki með öllu réttlaus. Hann gat
átt eignir og búið með fjölskyldu
sinni og jafnvel sjálfur átt þræla.
Börn þræla voru alltaf frjáls. Það,
sem þrællinn hafði misst, var í raun-
inni lítið annað en kjörgengi til opin-
berra starfa.
Bætur til þess, sem tjón hafði beð
ið, var grundvallarregla refsilaga Az-
teka, -ekki refsing sökudólgsins eins
og tíðkast í nútimaríkjum, og þó var
sú hliðin með. Dauðarefsing eða út-
legð var hlutskipti flestra afbroia
manna, sem þjóðfélagið taldi sér
hættulega. Fangelsun var ekki til sem
refsing, en þó voru fangar hafðir í
varðhaldi meðan þeir biðu dóms eða
aftöku.
Fyrir þjófnað var hegnt annnð
hvort með þrældómi, þar til söku
dólgurinn hafði bætt fyrir hið stolna,
eða með sekt, helmingi hærn en and-
virði þess stolna, og rann helmingur
hennar til þess, sem stolið var frá,
og hinn helmingurinn til ættbálksins
Dauðarefsing lá við ránum á vegum
úti, og stuldum á marköðum fylgdi
líflát með grýtingu. Dauðarefsing eða
þrældómur lá við því að stela korrii
á ökrum úti.
Fyrir morð var refsað með dauða,
þótt sá hefði verið þræll, er myrtur
var. Uppreisnarmenn og svikarar
hlutu sömu örlög, en mannræningjar
voru hnepptir í ánauð. Drykkjuskap-
ur var alvarlegur glæpur, nema við
sérstök ákveðin hátíðleg tækifæri.
Óhófsmenn á því sviði hlutu í laun
ál'itshnekki og fyrirlitningu og voru
stundum grýttir eða lamdir til bana.
Þó leyfðist rosknu fólki, sem hafði
fullnægt. skyldum sínum við þjóðfé-
lagið, að súpa sleiturlaust án átölu.
Galdramönnum var fórnað, og sá,
sem tók á sig gervi tignarmanns, hlaut
einnig líflát. Af rógbera voru varirn-
ar skornar, og stundum eyrun líka.
Óeirðir og slagsmál á markaði töldust
mikil brot, en yfirleitt var þó látið
nægja að uppivöðsluseggir borguðu
fyrir það tjón, sem þeir höfðu unnið.
Fyrir ólögleg hjúskaparbrot var refs-
að stranglega, stundum með dauða,
og þeir, sem drýgðu blóðskömm, voru
hengdir. Fyrir kynvillu var refsað
með fádæma grimmd.
Á nútímamælikvarða virðist þetta
grimmileg refsilöggjöf. En þess er
að gæta, að afbrot voru ekki mjög
tíð. Þjóðfélagið mótaði þegna sína
frá blautu barnsbeini og lagaði þá að
kröfum heildarinnar. Einstaklings-
frelsi i nútímaskilningi, hugsanafrelsi
og frelsi til eignasöfnunar var ekkert,
640
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ