Tíminn Sunnudagsblað - 25.08.1963, Page 11

drottinn. En ég hef skemmt mér vel“.
Grafmyndirnar skiptast í nokkra
flokka eftir gerð. Hver flokkur um
sig hefur sitt sérstaka nafn, en nöfn-
in segja sjaldnast mikið. Konumynd-
ir eru kallaðar „Jukor Dázi“, sem
þýðir einfaldlega konumynd. Karl-
menn bera ævinlega vefjarhött, kon-
ur höfuðfat, sem breikkar upp, og
er þetta eini munurinn á þeim. Bæði
kynin hafa . sama hálfmánalagaða
andlitið ueð beinum augabrúnum.
hvössu nefi, starandi augum og tann-
garði úr beini eða hvítum steini. Fyr-
irfólk af báðum kynjum situr í há-
sæti. Stöku sinnum sitja menn á
hyrndu dýri, sem ekki getur verið
venjuleg geit, en kann vel að vera
steingeit. eh steingeitur eiga hlut-
verki að gegna við frjósemiblót, er
haldin eru um vetrarsólstöður. Enn
eru myndir af mönnum á hestbaki,
sumir ríða jafnvel tveimur reiðskjót
um í senn. Hestarnir eru skreyttir
ýmiss konar útflúri, en sumt er þvi
nokkuð' undarlega fvrir komið. Beizli
er t. d. aldrei með á myndunum, og
bendir bað til þess, að listamennirnir
hafi ekki verið jafnmiklir hestamenn
og ætla mætti af efnisvalinu, hafi jafn
vel aldnéi ség hest, hvað þá komið á
bak slíkri skepnu.
Þetta sést ekki síður af öllu sköpu-
lagi hestanna á þessum myndum.
Þeir eru mjóslegnir og veikburða og
fótaburðurinn óeðlilegur. Hins vegar
sitja riddararnir vel á baki með
kreppt hné og hallast örlítið áfram.
En flestar styttumar eru af stand
andi mönnum, og flestar þær myndir.
sem hafa varðveitzt, eru af karlmönn-
um. Þeir eru jafnan klæddir skraut-
saumuðum buxum og treyju, sem
haldið er þétt að líkamanum með
belti, og hafa uppmjóan vefjarhött á
höfði. Þeir bera vopn, kylfur og stríðs-
axir, og á andlit þeirra eru mörkuð
ör og sár. Enn þann dag í dag gera
styttusmiðirnir ráð fyrir þessum
klæðnaði, þótt hann sé löngu lagztur
af hjá lifandi mönnum, og þeir klæð
ist yfirleitt pokabuxum, fráflakandi
skyrtu og hafi húfupottlok á höfðinu
Myndirnar eru allar fremur þunnar
og flatar, nema vefjarhötturinn, se”
fær að halda eðlilegri lögun.
Einfaldleikinn setur mark sitt i
beztu myndirnar, en kannski eru þær
of einfaldar. Mjög mikið er lagt upp
úr andstæðum fárra fastmótaðra lína
Ávali niðurandlitsins skapar and
stæðu við harðneskjulegan beinleika
augabrúnanna, bogi handleggsins
stingur i stúf við stífan og beinan
líkamann. .Árangur þessa verður oft
góður, en þó er eins og eitthvað
skorti. Þetta listbragð nægir sjaldn
ast til að gefa myndunum líf.
í tólf hundruð mílna fjarlægð, suð-
austur af fjöllum Kafíra, búa frum-
byggjar Mið-Indlands. Þeir stunda
nokkuð listir, telgja myndir, mála
og iðka smíðar, en list þeirra stend
ur ekki á háu stigi. Jafnvel Evan
Vérrier Elwin, sem er ötulasti tals-
maður þeirra, getur ekki annað en
viðurkennt, að list þeirra sé ekki á
marga fiska, samanborið vig list Pap
úa, Afríkunegra og Indíána á norð-
vesturströnd Ameríku. Plann bendir
lesendum sínum hins vegar á, að ekki
sé réttmætt að bera saman verk þrótt
núkilla þjóðfiokka og fólks, sem búi
við „efnahagslega og menningarlega
ládeyðu“, eins og hann orðar það. En
þótt list frumbyggjanna í Mið-Ind
landi kunni að vera lítilfjörleg séð
út frá listrænu sjónarmiði, er það
samt þar, sem hollast mun að sækja
efni til samanburðar við tréskurðar-
list Kafíranna.
Ekki er fullljóst, hvort þessir frum
byggjar búi sjálfir til trémyndir sín-
ar. Sumar þeirra eru án efa verk að-
komumanna og atvinnusmiða, og þeir
þurfa alls ekki að vera af sama þjóð-
erni og þeir, sem smíðin er gerð fyr-
ir. Maria-ættbálkurinn lét t. d. eitt
sinn reisa háa minningarsúlu fyrir
sig. Súlan er útskorin á öllum hlið-
um með rissmyndum efst á henni eru
skornir út fuglar og flatarmálsmynd-
ir, og má vel vera, að einni þeirra
sé gert að tákna vefjarhött. Menn úr
ættbálknum létu vinna þetta verk, og
hafa án efa skýrt frá því, hvernig
þeir vildu, að það yrði gert, en sjálfa
smíðina önnuðust indverskir smiðir.
Ættbálkar þeir, sem búa norður áf
heimkynnum Maria-ættbálksins, skera.
út dyrastafi húsa sinna. Myndirnar
eru svipaðar hinum, natúralistískar
lágmyndir og óhlutkenndar flatar-
Framhald á 694. síSu.
TÍ HINN — SUNNUDAGSBLAÐ
683