Tíminn Sunnudagsblað - 01.09.1963, Page 5

ROBERT FALCON SCOTT. Myndin var máluS 1905.
landiff. Hann hafði sannað tilvist
þess, en þaff var allt og sumt. Suð-"
rænir sjófarendur fylgdu í fótspor
Cooks. Cook hafffi skírt landið sem
hann fann, Georgíu, í höfuðið á kon-
ungi sínum. Þeir notuðu þetta land
sem bækistöð' og sóttu þaðan æ lengra
til suðurs. Þessar ferðir voru margar
mjög frækilegar, enda voru margir
forystumenn þeirra engin smá-
menni. En þag var þó ekki fyrr en
Sir James Ross var sendur á vegum
brezku ríkisstjórnarinnar til þess að
finna suðursegulpólinn, að vísindaleg
könnun á Suðurskautslandinu hófst.
Hann og menn hans sigldu þangað' á
tveimur Utlum skipum og brutust
með geysilegri karlmennsku og hörku
gegnum ísbreiðurnar til íslauss hafs,
sem þeir nefndu Ross-haf. Þar sáu
þeir, á 78. breiddargráðu, fjallgarð,
sem Ross gaf nafnið Viktoríuland i
höfuð hinnar ungu drottningar Breta
veldis. Lengra í austri fundu þeir
feiknlegan ísvegg, svo mikinn, að' þeir
höfðu aldrei litið annan eins áður.
Þag liðu margir áratugir áður en
næsti rannsóknarleið'angur til suður-
skautsins var gerður út af hálfu
brezku stjórnarinnar, og hann bar
engan árangur. Því næst fór belgískur
leiðangur til íssvæðanna við suður-
skautið ári'ð 1897. Leiðangursmenn
lokuðust inni í ísnum og urðu að eyða
vetrinum þar. Lifðu þeir hann af við
mestu hörmungar. Skömmu síðar hélt
enskur leiðangur til íssvæðanna, kom
sér þar upp vetrarhýsi og hafðist þar
við yfir veturinn, fóru þeir í stuttar
en þýðingarmiklar sleðaferðir þá um
veturinn.
Óhætt er að fullyrða, að þessar
ferðir hafi lagt grundvöllinn að frek-
ari rannsóknum á svæðunum um-
hverfis hig eiginlega suðurskaut og
endanlegri ferð til sjálfs skautsins.
Sir Clements Markham hafði nú
komizt til enn meiri vegs og virðing-
ar. Árið 1893 var hann kosinn forseti
Hins konunglega landfræðifélags í
Bretlandi. Og þá leið ekki á löngu, þar
til hann kom hugmynd sinni um suð-
urskautsleiðangur á framfæri og
vann ag því með þeirri þrautseigju,
sem honum var lagin, að henni yrði
hrundið í framkvæmd. Það fór líka
svo, ag brezka stjórnin hét lionum
stuðningi sínum og lagði fram 92.000
pund til undirbúnings leiðangursins.
Vegna þeirra sérstöku aðstæð'na, sem
eru við suðurskautið, þurfti að smíða
sérlega traust skip, sem þyldi ag fást
við ís og slæm veður. Var nú ráðizt
í að teikna slíkt skip og smíði þess
síðan hafin. Undirbúningur var líka
hafinn á öllum öðrum sviðum, sem
vörðuðu leið'angurinn. Þag var aðeins
eitt, sem vantaði — leiðangursstjór-
ann. Og það þætti ótrúlegt nú á tím-
um, að unnt væri að útbúa leiðangur
að mestu leyti, án þess að leiðangurs-
stjóri hefði verið ákveð'inn og hafður
með í ráðum.
Þá var það einn sumardag, ag svo
bar til, að Sir Clements Markham
var á gangi niður Buckingham-hallar-
stræti, en ltobert Falcon Scott var
á leið upp strætið hinum megin. Hann
sá Markham og gekk yfir götuna til
þess að' taka hann tali, og þarna á göt-
unni gerðist Scott foringi hins vænt-
anlega suðurskautsleiðangurs. Að
tveim dögum Uðnum sendi Scott
formlega umsókn til brezku stjórnar-
innar, og tveim dögum síðar var hann
f-ormlega ráið'inn leiðangursstjóri.
Hann var sjóliðsforingi í hinum sér-
stæða sjóher Breta í lok Viktoríu-
tíma-bilsins, sem aldrei hafði háð sjó-
orrustu, en horfði saknaðaraugum til
fornrar frægðar og málaði skip sín
gullnum litum og björtum. — Scott
var einn af hinum ungu hugsjóna-
mönnum sjóhersins. Hann hafði sér-
hæft sig 1 þekkingu og meðferð á
tundurskeytum, þótt þau væru varla
orðin meira um þetta leyti en örverpi
ímyndunaraflsins. Hann hafði fengið
orff' fyrir að vera harðduglegur og
dyggur liðsforingi, en hann var varla
miklu meira en það. Á meðan hann
var við sjóliðsforingjanám sitt, hafð'i
fjölskylda hans lent í fjárhagsörðug-
leikum, faðir hans hafði dáið, og sem
afleiðing af því varð' hann og bróðir
hans að vinna fyrir fjölskyldunni. En
skömmu síðar lézt bróðir hans einnig.
Scott hafði því hvorki fé né tækifæri
TtMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
701