Tíminn Sunnudagsblað - 29.09.1963, Blaðsíða 3

gesti og heimamenn. Til þess var
hann líka kominn, sá var tilgangur
allra hans ferðalaga. Og urn hvað tal-
aði hann? í stuttu máli mætti segja,
að ræða hans hafi verig um flest það,
sem kallast almenn menntun: Um
sögu íslands og bókmenntir, um
mannkynssöguna, fjarlæg lönd og
þjóðir, náttúruna, dýr og jurtir,
steina og tré, um ræktun, nýjungar
í húnaði nágrannaþjóðanna, heilsu-
gæzlu, híbýlaþrifnað, uppeldi barna.
Og yfir öllu þessu efni ræðu hans
sveif andi kristinnar lífsskoðunar,
sem Guðmundi var slíkt hjartans mál,
ag þar vildi hann ekki vamm sitt vita.
Hvenær sem hann taldi sér hafa yfir-
sézt eða gert á hluta einhvers, vildi
hann strax bæta brot sitt. og sýndist
mörgum hann stundum fullbamaleg-
ur á þessu sviði. En höfuðskapeigind
hans var einmitt hið barnslega, hreina
hugarfar, sem þessi veröld vor er
einatt svo gráleikin við.
Það skyggði fljótt að þennan vetrar
dag á Kol'viðarhóli. Valgerðúr hús-
freyja var fyrir löngu búin að kveikja
á olíulampanum í stofunni. Guðmund
ur sat réttur í sætinu með hendur á
hnjám, bar höfuðið hátt og flutti
ræðu sína með lifandi áherzlum og
sterkum málblæ. Stundum gleymdi
hann snöggvast öllu í kringum sig,
hugsýnir hans urðu veruleikinn.
Hann fann ilm hinna fjarlægu skóga,
heyrði gnýinn í bardögum fornaldar,
horfði inn á ævintýralönd hins ókunna
heims, sem hann var að sýna þessum
áfjáðu hl'ustendum, þarna langt inni
á heiði. Skeggjaðir bændur horfðu á
sögumann rólegum, athugulum aug-
um, stundum lcannski dálítið tor-
tryggnir. Gátu slík undralönd í raun
og veru verið til? Unga fólkið hlust-
aði meg dreymnum svip og vakandi
útþrá, en litlu börnin stóðu næst við
hlið farandskáldsins, struku feimn-
um fingrum um nýstárlegt, útlent
efnið í jakkanum hans og brostu loks
sæl og ánægð, þegar gesturinn tók
eins og annars hugar eitlhvert þeirra
á kné sér„ án þess að gera hlé á
ræðu sinni. Úti var bjart af tungli
og stjörnum. N'ístingskaldur frost
vindur barst ofan af fjöllum yfir lág
kúrulegan bæirn. — En inni var hlýtt
og bjart í hugum allra. Kolviðarhóll
var orðinn að lýðháskóla þetta dimma
vetrarkvöld.
Næsta morgun bjóst Guðmundur
til ferðar á ný Hann spurði húsráð-
endur, hvað næturgreiðinn kostaði.
þvi að þarna var almenn greiðasala
— Ekki til ag tala um! Sigurður
bóndi vildi enga greiðslu þiggja
Sjaldan eða aldrei hafði hann lifað
þvílíkt kvöld á sínum bæ.
Guðmundur hélt' af stað veginn á-
leiðis yfir Hellisheiði. Hann var einn.
Veður va; gott og dregið mjög úr
frostinu frá því daginn áður. Hratt
og létt gekk hann götuna austur yfir
hraunflákana. Endurminningin um
kvöldig á Hól'num skein í huganum,
hlýjaði og vermdi inn að hjartarót-
um, unz fögnuður hans varð að fá út-
rás. Guðmundur fór að syngja, og
kvað við raust einhvern hinna mörgu
sálma og ljóða, sem hann kunni býsn
af. Honum var þannig farið, ag' gleðin
gerði hann alitaf enn þá guðræknari.
Loks hrauzt sæla stundarinnar
fram í hendingum frá eigin brjósti,
ortum í þeim stíl, sem honum var
laginn, svifaseinn, fálmandi eins og
göngulag lítils barns:
Þótt fornu guðspjöll fjögur
gleymdust mönnum,
þá finnur sérhver Krist,
sem leitar hans,
því alltaf hverjum anda
kærleiks sönnum
er opinn faðmur Krists
og skaparans.
Hvítt snjófölið glitraði á grýttum
veginum. Reykirnir úr Hellisskarðs-
hver stigu upp í kyrrt loftið. Guð-
mundur settist við hverina og taldi
opin sjö, sem suðu og ullu í frost-
kyrrðinni. Grænn mosinn virtist lifa
Járnsmiðurinn og stéðið
Guðbjörg Jónsdóttir í Mundakoti
hafði verið býsna slæm í höfðinu um
tíma. Lýsing hennar á sjúkleikanum
var hin mergjaðasta:
„Það er búið að vera svoleiðis núna
í hálfan mánuð eins og sá gamli vær’
með tuttugu djöfla að reka járn í
annarri hlustinni á mér, en tuttugu
graðhestar að hvía í hinni“.
Hagaganga í Saurbæ
JÓN bóndi Jónsson á Felli í Kolla-
firði varð heylaus einn vetur og kom
skepnum að Stórholti í Saurbæ til
séra Jóns Halldórssonar. Sennilega
hafa skepnurnar verig orðnar hold-
grannar, þegar þær voru reknar suð-
ur í Saurbæ. Um vorið sótti Jón skepn
ur sínar og komst þá að því, að einn
hestanna hafði drepizt. Á heimleið-
inni var har.n spurður, hvað orðið
hefði hestinum að aldurtila.
„Ég veit þag ekki“, svaraði Jón.
„Hann séra Jón minn sagði, að það
væri af visnum í lungunum, en ég
hélt, að það hefði verið af visnun i
holdinu".
Þegar hann kom i heimasveit sína.
var farið ag inna hann eftir því, hvað
aðhlynning sú, sem skepnurnar höfðu
fengið í Stórholti, hefði kostað. Þá
svaraði Jón:
„Ég veit það ekki. Höfðingsskap
urinn er svo mikill, að þar verður
engri reglu á komið“.
góðu lífi f hlýju hveragufunnar.
Fréyjuhár, gyðjunafn. Hin forna
gyðja með græna hárið vakti hér enn
yfir landsins gróðri .
Veginum tók ag halla niður að
hengjflugiun Kamba. Áfram, áfram
hélt, ferðamaðurinn, klukkutímum
saman — ofan fjallið, niður í Ölfusið,
þjóðleiðina austur, unz hann gekk í
hlaðið á stórbýlinu Laugardælum,
þar sem vinur Guðmundar frá fyrri
ferðum, Eggert bóndi, kom á mó<:
gestinum og bauð honum í bæinn.
Húsfreyjan setti Guðmund við búi*
borð í stofunni, sem var full af blóm-
um, óvenjufögrum um þetta leyti árs.
Hér var sameiginlegt áhugamál
beggja. Þau gengu út' í skrúðgarðinn,
en slíkt var sjaldgæf sjón á bæjum
á þeim árum. Svo gagntekin urðu
þau, húsfreyjan og gesturinn, af gleð-
inni yfir lifandi gróðri, að þau virt-
ust hafa gleymt blaðlausum' greinum
og- frosinni jörð. Loks var gengið í
bæinn á ný, og bauð þá gesturinn að
flytja þeim eitthvað af fyrirlestrun-
um sínum. Hjónin kusu erindi um
Svíþjóð. enn á ný var íslenzkur
sveitabær orðinn að lýðháskóla.
Þrekmenni
Sveinn Sveinsson póstur var mjög
grandvar maður, en ekki gerhugull
að sama skapi. Trúði -hann flestu því,
sem honum var sagt, og ekki gat að
honum flögrað að efast um sannindi
neins þess, sem prentað var. Þegar
hann heyrði l'esinn kafla um Blá-
landskeisara í Heljarslóðarorrustu,
undraðist hann stórum.
„Mikill kraftamaður hefur hann
verið, þessi Blálandskeisari, að bera
þessi ósköp á höfðinu“, mælti hann.
„Engin hestakaup<f
Séra Búi Jónsson á Prestsbakka var
að gefa stjúpson sinn, Guðmund Ein-
arsson og Helgu Jakobsdóttur, sam-
an í hjónaband. Guðmundur var mik-
ill hestamaður og nokkuð lausráður,
að dómi prest's, sem gerðist ekki
ýkjamjúhináll. þegar kom fram í
hjónavígsluræðuna. Sagði hann með-
al annars um hjónabandið: „Þetta
eru engin hestakaup".
Allmjög þykknaði í brúðguma und-
ir ræðunni, og var sagt, að hann
hefði fremur hlaupið en gengið fram
kirkjugólfið að lokinni athöfninni,
svo að brúðurin átti fullt í fangi með
að hanga á honum. Þegar út kom,
sagði Guðmundur:
„Ég var orðinn þreyttur að sitja á
helvítis bekknum".
GLETTU
TiMINN — SUNNUDAGSBLAÐ
795