Tíminn Sunnudagsblað - 29.09.1963, Blaðsíða 21

og gerast Ameríkanar af venjulegu
tagi. Slíkt va.ri naumast hægt, nema
á mjög löngum tíma, því a'ð þjóðir
breytast nægt. og sjálfir telja Indí-
ánar það ekki heldur æskilegt. Þetta
kemur glöggtega fram í ályktun, sem
samþykkt va: á ráðstefnu meira en
500 fullti'úa trá 90 ættbálkum, er
haldin var í Chæ.ago í júní árið 1961.
Niðurlag þeirrar ályktunar var á
þessa leið:
„Vér beudum á það, að í öndverðu
áttu íbúar hins. nýja heims, sem nefnd
ir voru hidíaiiar af landfræðilegri
slysni, he msáJtu og eigin lífshætti.
Um margra kynslóða skeið höfðu þeir
lagað sig að ölium loftslags- og lífs-
skilyrðum fra heimsskautabelti til
hitabeltis. í lifnaðarháttum sínum og
fjölskyld'itengsium og í trúarathöfn
um sínum endurspegluðu þeir marg-
breytileika þess umhverfis sem þeir
bjuggu við.
Lífsskdyrði tndíána nú á tímum
endurspegla heim, þar sem öll grund-
vallarviðliorf til iífsins hafa gjör-
breytzt. Jatnvel landhættirnir á-
kvarða ekii lengur hvar og við hvaða
skilyrði menn geta lifað. Indíánahóp-
ar hafa á landsvæði eftir landsvæði
orðið fynr því, að lifnaðarhættir
þeirra voru með öllu eyðilagðir eða
breyttir í veruiegum atriðum. Nýir
sjúkdómar geisuðu um og skertu
íbúatöluna. Þessum ytri breytingum
fylgdu veigamiklar breytir.gar á innra
lífi ættbá’ka og fjölskyldna.
Sá tími kom, að Indíánarnir réðu
ekki lengur við ástandið. Lifnaðar-
hættir þeirr, lifðu áfram, en undir
stjórn erlends valds. Þetta er ekki
sagt í kvörtunaranda. Okkur er ljóst,
að í ævi allra þjóða koma tímar
gnægðar og iímar skorts. En vér segj-
um þetta til aö reyna að vekja aðra
til skilnings.
Þegar vér nú komum fram fyrir
bandarísku þj.'ðina, eins og vér ger-
um í þessaii ályktun, og biðjum um
aðstoð til að auka getu okkar og auka
tækifæri vor, setjum vér fram sið-
ferðilegt vandamál, sem ekki er hægt
að láta ósvarað. Því að það sem vér
segjum heíur áhrif á álit umheims-
ins á þjóð voiri.
Aðsíaða vor getur ekki batnað me^
fjárframiögum einum saman, þótt
hitt sé iafnljóst, að án fjárfestingar
og sjóða dregst lausnin á langinn.
Tíminn mun heldur ekki minnka þá
erfiðleika, sem sækja að þjóð, sem
stefnir að nýjum markmiðum og nýrri
lífsskoðun.
Svarið, sem vér viljum fá, er ekki
aukin þægindi, og svarið mun heldur
ekki koma af sjálfu sér með tíman-
um.
Stjórn Indíánamála hefur einkennzt
af því, að féiagsleg aðlögun hefur
verið mæld á kvarða tíma og peninga,
og það heíur leitt til óæskilegrar
þvingunar og vonleysis.
Er Indhr.ar tala um það land, er
þeir létu af honöi eiga þeir ekki að-
eins við ri.iss; milljóna ekra í fast-
eign. Þeir jr.’nnast þess, að landið
var tengt cllu bví, er þeir þekktu,
virtu og amu
Þegar meginlandið er norfið, nema
fáeinar smásneiðar, er lífsgrundvöll-
urinn lítnl, er þeir einsetja sér að
halda í þossi orot af sömu einlægni
og aðrar smáþ'óðir eða minnihlutar
er vilja viðJiaiaa þjóðerni sínu
Það sem við förum fram á við
Bandaríkin ei ekki góðgerðir, ekki
föðurumhvggja þótt hún sé af góð-
semi gjörð Vér förum aðeins fram
Halastjarnan
Framhaid at tíOO. sí3u.
verið sendir til aðstoðar yfir-
verkstjórinn, Nicolai Midtun, og
þrír menn, sem unnu með okk-
ur: Guðjón Eyjólfsson (dáinn)
og Helgi Sveinsson (nú á elli-
heimili í Keflavík), báðir úr
Keflavík, og Árni Helgason, lengi
kirkjuorganisti i Grindavík, föð-
urbróðir Halldórs skálds frá Lax-
nesi (nú fyrir skömmu dáinn).
Áttu þeir að gæta farangurs
okkar.
Veturinn 1909—1910 var mjög
snjóþungur, einkum norðan-
lands. Skepnur gengu því mjög
illa fram, og var afkoma margra
í sveitunum þarna afar léleg.
Enn lágu fannir alveg niður und
ir bæi og mikill klaki með ánum.
Sfmalínan liggur þarna upp og
austur svonefndan Norðurárdal,
austur af Njálsstöðum. Fer lín-
an nokkuð oft yfir ána. Urðum
við þarna neðst að fara tvisvar
yfir ána, en það gátum við í bæði
skiptin komizt á snjóbrúm. —
Nokkru ofar gátum við stillt ána
á lausum jökum, sem þó voiu
flestir meira og minna skorðaðir
við stóra steina eða á malareyr-
um. Þetta var á móts við bæinn
Neðstabæ, en þangað leituðum
við til þess að fá að sitja inni
við að éta miðaftans- (eða síð-
degis-) bitann okkar og reyna
að kaupa eitthvað að drekka
með. Ekki man ég, hvort það'
tókst, og hef'ekkert skrifaö um
það í dagbókina. í dalnum var
mikið um línuskemmdir. Og nú
köfuðum við nær alltaf í snjó.
Var ég rennblautur í fæturna,
því að skór mínir voru ekki vatns
leðurskór. Klukkan rúmlega ell-
efu um kvöldið komum við upp
á há Þverárfjall, þar sem síma-
línan lá þá yfir, ljklega í nálægt
300 metra hæð yfir sjó. Veðrið
var gott en svalt. Bjart virtist
vera yfir, en þokubelti fyllti all-
ar lægðir, og var þokan eins
á að eðli aðstöðu okkar sé viður-
kennt og geri. að undirstöðu stefnu
og aðgerða
í stuttu n.áii sagt, tndíánar fara
fram á alitoð, tæknilega og fjárhags-
lega, til þess að öðlast á ný í Amer-
íku geimtorðaaidar einhvem hluta af
því öryggi, er þeir nutu áður sem
upprunalign- eigendur föðurlands
síns.
Meguiheimíld:
D’Arcy McNickle: The Indian
Tribes of the United States.
Ethiue and Cultural Survival.
London (Institute of Racial
Relitione'1 1962.
þétt og jafnvel táin ull. Fjalli -
kúpumar sfóðu upp úr, — Sand-
fell (604 metrar) beint norður
af. Aðeins austan við það virtist
sólin svifa ofarlega i þokutás-
unni (í hillingu) og birta alla
tásuna á stóru svæði. En ekki
minntist ég þess að sjá austur
í kúpu Tindastóls, sem þó er á
þessu svæði yfir 600 og allt upp
í 900 metra hár. Líklega hefur
þokan legið það hærra þarna á
milli yfir Kolugafjalli. Ekkert
sáum við sjómennirnir til hala-
stjörnunnar né heldur til heims
endisins, enda mun hvorugt
hafa verið nokkrum okkar í
huga. Hitt fréttum við síðar úr
Reykjavík, að þar hefðu ýmsir
verið uggandi, beint og óbeint,
og að einhverjir hefðu notað sér
ráð Molbúans forðum, að fara
þangað, sem ekkert var fyrir,
því að „þar, sem ekkert er, þar
getur ekkert farizt".
Gasstöðin var ekki tekin til
starfa, tankurinn var tilbúinn,
en ekkert komið í hann. Neðst
á honum hafði enn verið ólokað
op, sem var svo stórt að skriða
mátti um það inn í og úr tankn-
um. Þangað var sagt, að ein-
hverjir hefðu smogið til að forð
•ast heimsendinn — og orðið
að trú sinni.
Við stóðum lengi kyrrir í næt-
ursvalanum við að horfa á mið-
nætursólina i þokunni, mánuðl
fyrir réttan miðnætursólartíma.
Við hröðuðum okkur niður gilið,
sem Laxá, hin eystri, fellur
þarna i og símavírarnir eru
strengdir yfir (eða voru þá) á
þessum tíma og stað. Og litlu
ofar en linan liggur yfir, gátum
við komizt yfir ána á hárri og
fallegri snjóbrú, einn í einu og
gætilega, „ . . . og var Norð-
gúlen þá kátur“, því að þetta
sparaði mikinn tíma, sem farið
hefði í að ganga niður með ánni,
fá mennina og verkfærafarang-
ut þeirra fluttan yfir ána niðri í
dal og ganga svo jafnlangt upp
eftir aftur.
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
813