Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1963, Blaðsíða 15

var um svarta á, sem Jón átti og
kölluð var Forystu-Svört. Hún gekk
alltaf á Vestuidalnum og náðist aldr
ei til fráfærna. Hún kom þetta haust
meS fjórtán með sér, allt svart og
mórautt og allt út af henni. Þá fóru
og kindur í Axarfellið annað veifið,
og þær náðust ekki nema að haustinu
tU, eftir að Jökulsá var komin á
hald. Axarfeliið var innilokað á þrjá
vegu, og svo var áin á einn veginn.
Þar gekk um mörg ár golkúfóttur
forystusauður sem Sigfús átti, og þar
átti ég alla mma fjáreign: Svartháls-
ótta á, s<:m kölluð var Pjaska. Þá
gengu og einhverjar ær á svæðinu á
milli Hnútu og Vesturdals og víðar.
Þegar alls þessa er gætt, virðist ekki
ólíklegt, að nefnd tala sé nærri lagi.
Auk þess eitthvað af sauðum.
Raunar var fleira, sem raskaði ró
fólksins i Víðidal seinustu ár þess
þar. Vingott gerðist með húsbónd-
anum. Sigfúsi og vinnukonu, sem
þangað hafði ráðizt, Kristínu Jóns-
dóttur, og fæddi hún honum son,
sem skírður var Júlíus. Hann er nú
búsettur ■> Höin í Hornafirði, margra
barna faðir og ágætismaður. Ragn-
hildur mun hafa tekið sér þetta
nærri, því að á tímabili hætti hún að
sitja í baðstc'mnni, en hélt sig lengst
um frammi ! eldhúsi. Allt jafnaðist
þetta þó, þegai frá leið. Kristínu var
komið fram i Lón í tæka tíð, og þar
ól hún bamið
Mjög reyndi Sigfús að bæta fyrir
þetta brot sit í öllu tilliti gagnvart
Ragnhildi, bæði í Víðidal og eins
eftir að þau komu að Bragðavöllum,
og hennar vegna mun hann hafa far-
ið með henni ■' Veturhús, tveimur ár
um eftir brottförina úr Víðidal, því
að hún undí sér ekki á Bragðavöll-
um. Hún þráð' dalalífið og vildi eyða
aldri sínum inn til dala, ef kostur
var á. Ekki bjuggu þau þó nema
tvö ár í Veturhúsum. Bæði voru efn-
in lítil, og svo mun þeim hafa fund-
izt dauflegt þar. Þau fluttust aftur
að Bragðavöilum og enduðu þar
aldur sinn. Sígfús dó 1908, en Ragn-
hildur 1917.
Heilsufar fólks í Víðidal var gott,
jafnvel ágæti Einangrunin átti þátt
í því. Þó koir fyrir, að kvef eða in-
flúenza oarst þangað. Þannig var það
seinasta veturinn þar. að stirð tíð
hafði verið lengi, svo að ekkert varð
’komizt, hvork) fram í Lón né Álfta-
fjörð, jafnvel ekki mánuðum saman.
Fólk í Lóni var því farið að óttast,
að eitthvað gengi að Viðidalsfólki, og
þótti rétt að fara á vit þess. Voru
tveir menn gerðir út. Gekk þeim vel
ferðin inn eftir og í Víðidal var allt
í góðu gengi Mennirnir gistu og
tepptust 1 einn eða tvo daga vegna
veðurs. En skömmu eftir burtför
þeirra kvefaðist fólkið meira og
minna. Þennan vetur snemma hafði
í Lóni og víðar gengið illkynjað kvef
og inflúenza, og var þetta þó talið út
rokið löngu áður en mennimir fóru
í dalinn. Þetca kvef olli talsverðum
lasleika og var ekki útrokið fyrr en
undir vor eða seinna.
Ekki man óg til. að ég heyrði tal-
að um læknísvitjanir aðrar en um-
getna ferð Bjarna. Ekki minnist ég
þess heldur, að ég heyrði neitt minnzt
á, að ljósmóð/r hefði verið sótt, þeg-
ar Helga ól drengf sína þrjá. Ég
held það rétt vera, að Sigfús hafi
tekið á móti þeim öllum. En Stafa-
fellspresta:, séra Markús og Jón,
skírðu þa. Aldrej mun Ragnhildur
hafa komið ul bæja frá því þau Sig-
fús fluttust . dalinn frá Hvannavöll-
um. En Helga fór austur að Bragða-
völlum til þess að vera við jarðarför
Jóns, bróður síns, og fram að Stafa-
felli fór hún. þegar þau Jón Sig-
fússon voru gefir. saman 18. október
1892, að drengjum þeirra öllum
fæddum. Þá vissi ég ekki heldur til
þess, að þær færu nokkurn tíma suð-
ur í Kollumúla. En í grasatínslu fóru
þær nokkrum sinnum, helzt suður
á Múlahsiði, og þá með hesta undir
reiðingi.
Til grasatínslu þurfti að velja sér-
stakt veður. Bezt þótti logn og þoku-
úði eða þá sallarigning. Venjulega
var farið seinn; hluta dags, nema ef
úðaregn var — þá var farið að
morgni. Stundum var farið með þrjá
hesta undir reiðingi. Það varð að
grasa mikið, því að bæði voru grös
mikið nocuð í Víðidal og þess utan
látið talsvert ■ burtu, bæði fram í
Lón og suðui í Nes. Grösin voru
látin í skiptum fyrir söl, og eins held
ég, að hagagangan fyrir hestana
hafi að einhverju leyti verið greidd
með grösum/ Þá var kræða nokkuð
notuð til matar i pottbrauð og svo
til skepnufóðurs.
Svo sem þá var títt var allur fatn-
aður af ull, ég held bæði á karla og
konur, nema svuntur og milliskyrtur.
Þær voru úr tvisti, venjulega köflótt-
um, bláum og hvítum eða rauðum og
hvítum, rnynztrað á ýmsa vegu. Nær
skyrtur voru úr hvítu vaðmáli, nær-
buxur hvítar, prjónaðar, utanyfirföt
úr vaðmáli, oftast með sauðarlitnum,
svört, en spariföt lituð úr hellu-
lit. Nærfötin voru úr hærðri ull og
þráðurinn heldur smár, en í utanyf-
irfötin var bandið grófara og þá
kippt ofan af st'ærstu lokkunum. —
Öll voru fötin klakaþæfð. Ég man
eftir einum nærbuxum, sem Ragnhild-
ur prjónaði har.da Sigfúsi. Þær voru
þæfðar, þar til kríkurinn stóð einn.
Þetta var að vísu gert til gamans.
En sokkaplögg var algengt að þæfa,
þar til framleisturinn stóð einn. —
Var talið, að sokkur værj nægilega
þæfður. ef framleisturinn lagðist ekki
niður, þegarv hann var teygður og
látinn standa beint upp í loftið. Svona
plögg voru undrahlý, þótt þau vökn-
uðu. Þar á ofan var svo oft verið
í tvennu, bæði' sokkum og leistum,
enda veitti ekki af því í yfirstöðum,
einkum ef frost voru mikil.
Skór og skæðaskinn var úr sauð-
skinni, svo sero það náði til, en í
göngur og larsgar ferðir var notað
nautsskinn. Þetta var leiðinlegur skó
fatnaður, nema bryddu sauðskinn-
skórnir — þeir gátu farið vel á
fæti. En endingarlitlir voru þeir.
Vefstóll var ekki til í Víð'idal. Öllu
bandi, sem fara átti til fata, varð því
að koma fyrfr, eins og það var orð-
að, ýmist fram í Álftafjörð eða Lón.
Vinna á vetrum var helzt smíða-
föndur, hókband og annað slíkt,
hvort tveggja litils háttar. Jón Iærði
bókband 4 þvi að rífa sundur bundna
bók. Bókbandstæki mun hann hafa
séð á ferðum sínum, bæði á Héraði
og í Lóni — svu var að minnsta kosti
um bókastólinn. pressuna og bók-
bandsplóginn. Þessa hluti minnir mig
að hann fengi trá Eiríki á Hvalnesi,
föður Einars kaupmanns á Höfn en
hann var sagour bezti smiður og átf;
tæki til ma;gs. Meðal annars gat
hann búið til skrúf bæði á bókastól
og pressur.
Eins og va” msð smíðaföndrið —
það var nðeins fyrir heimilið. En allt
var vel gcrt, sem Jón gerði. Hann
var hinn mesti snyrtimaður í öllu,
jafnt í eerkum sem klæðaburði —
Bókband Jóns var dáð af öllum, sem
það sáu ug vií böfðu á, eftir að hann
fluttist nð Bragðavöllum. Hann var
gerathugull maður að eðli til.
Hann fór eina af ferðum sínnm
til Fljótsdalshéraðs og Seyðisfjarðar
seinasta veturmn þeirra í Víðidal.
Fór Bjarni með honum og, að mig
minnir, Stefán Jónsson á Papaósi
— auknefndui snikkari, — röskleika
maður htnn mesti. Jón kom í bók-
bandsstofu á Seyðisfirði, ég ætla hjá
Skafta Jósefssyni ritstjóra. Þar sá
hann bórbandstæki af fullkominni
gerð og kunnáttumenn að vinnu. —
Einnig kom Jón í bókbandsstofu Sig-
fúsar Eymundssonar í Reykjavík. þeg
ar hann fér með sonu sína, er mál-
lausir voru, a málleysingjaskólann á
Stóra-Hraiini ; Ámessýslu um eða
eftir aldamótin. Hjá Sigfúsi sá Jón
gyllingarverklæri og hvernig með
þeim var unnið. Eftir þetta var það
vökudraumur hans að eignast slík
tæki til þess að skreyta með bækur
þær, sem hann batt, bæði fyrir sjálf-
an sig og aðra. En úr því varð aldr-
ei og olli bæ'ci efnaleysi og veikindi.
Jón fór nokkrar ferðir tU Héraðs
seinni ár sín í Víð'idal, oftast að
vetrj til. Þar atti hanh bæði frændur
og góðkunningja víðs vegar, svo
sem Sigfús á Skjögrastöðum og fleiri.
En auk bess hefur hann ef til vill
verið í einhverjum erindagerðum. —
Svo var að minnsta kosti í ferðinni,
sem hann fór seinasta Víðidalsvetur-
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
A7Q