Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1963, Blaðsíða 21

Fljótsdalshéraði, flest í Skriðdals-
hreppi. um 1400, þar aí á Vaði um
200, um 200 á Mýrum og margt á
Þorvaldsstöðum. — Á Vaði var á þess
um árum sérsiaklega margt sauðfé.
Annars hafói ég heyrt, að flest fé
hafi farizt á Arnhólsstöðum, Geirúlfs
stöðum og á Mýrum, að tiltölu við fjár
fjölda heimilanna.
í hreppnum voru þá 18 byggðar
jarðir. Hafa þá farizt nær 78 kindur
til jafnaðar á bæ, eftir frásögn
Austra. — En tölur Austra eru senni-
lega byggðar á ágizkun eða áætlun.
því að frásögr þessi er í blaðinu frá
6. nóv., en það er vafamál, að Austri
hafi þá verið búinn að fá fullkomna
skýrslu úm skaðann. Nokkuð er það',
að í Fellam varð úti maður í þessum
byl og nét Þórólfur Stefánsson og
var vinnumaóur á Birnufelli, og
tvo hesta fennt' í Skriðdal. Frá þessu
segir Austri ekki, en hann segir frá
tveim hestum, er fennti á Héraði, öðr
um á Jökuldai og hinum á Miðhús-
um í Eiðahreppi.
Blaðið Bjurjti sem einnig var þá
gefið út á Seyðisfirði, segir 9. okt.:
„Sunnudaginn 4 þ. m. rak á austan-
byl með stinningsstormi og snjó-
burði, sem stóð í 6 dægur, var þó
frostlaust og endað'i með krapaúr-
felli. Hér er nú allt þakið snjó og
haglaust fyrir fé, og farið að frysta1'.
Þann 17. s. m segir í sama blaði:
„Fé fenn'i um allar sveitir og liggur
enn í fönnum hundruðum saman. —
Það sýn st svo, að Skriðdalur, hafi
orðið verst úti. þar fennti grúi. Sagt
er, að á Vaði séu aðeins tæp tvö
hundruð ?ftir af sex og á Mýrum eitt
hundrað eftir af fjórum, bóndi einn
á Jökuldal missti að sögn allt sitt fé.
Líkar þessu eru sögurnar víða að“.
Á framtalsskýrslu Skriðdalshrepps
sézt, að Bjöm ívarsson .bóndi á Vaði,
hefur vorið aður talið fram 658 kind
ur og þrir vinnumenn hans 132 kind-
ur. Lömo fædd þar voru talin hér
með.
Bjarki segtr þetta austanbvl og
hann hafi staðið í 6 dægur. Það mun
hafa verið 'norðaustanátt, og þó að
hríðin hafi ekki staðið nema þrjá
sólarhringa n'ðri í fjörðum, þá er
það víst, að í fjóra sólarhringa vár
hríðin í Skriðdal og meiri stormur og
örari hríð en niðri á Seyðisfirði gat
þá líka verið í Skriðdalnum. Brögð
voru ekki mikii að því, að fé fennti
í fjörðum niðri, sízt í fjörðunum
sunnan Gerpis.
í munnmælum hef ég heyrt talið,
að farizt hafi til dauðs á eftirtöldum
bæjum: Vaði 200 fjár. Mýrum 190,
Stóra-Sandfelli 180, Þingmúla 110,
Geirúlfsstöðum 80 og í Geitdal 70
kindur. Ákveðnar tölur hef ég ekki
hevrt pefndar við fleiri bæi.
Þær ályktanir, sem nú hafa ver-
ið ræddar, er ekki hægt að nota sem
öruggan grundvöll fyrir því, hvert
tjónið raunveiulega var. — Förum
heldur í framtalsskýrslu hreppsbúa
þetta vor og athugum, hvernig van-
höld gripa eftir sumarið voru á
hausthreppamóti metin til frádráttai
í lausafjárhundruðum og álnum. Þ.e.
í landaur im.
Á vorhreppamóti töldu bændur
fram lifandi búfé á heimili sínu en
á hausthreppamóti heyfeng sumars-
ins og annan jarðargróða. og um
leið var -,agt trá þeim vanhöldum, er
urðu á gripurum á milli hreppamót-
anna.
Framgengið sauðfé í hreppunum
vorið fyrir bylinn voru 6004 kindur
að meðlöldum lömbum undan mál-
bærum ám það vor, en þessar sauð-
kindur, ásanr 52 nautgripum og 105
hrossum, er hreppsbúar áttu um vor-
ið, gerðu 504 lausafjárhundruð og
47 álnir. — Vanhaldadálkur haust-
hreppam itsskýrslunnar sýnir, að van
höldin voru 105 hundruð og 65 álnir
í búfé þetta haust. Vanhöldin af
nautgripum og hrossum eru ekki
nema 80 álmr; það eru hestarnir
tveir, sem fórast, en í sauðfé eru í
hundraði hv.rrju 6 ær í ullu með
lambi bornar fyrir 11. júní.
Slíkar ær voru verðmesfu kind-
umar, en því verðminni sem kind-
urnar voru, því fleiri kindur þurfti
í lausafjárhundraðið.
Ég sagði áðan, að í vanhaldadálki
framtalsskýrslunnar sæist, að þetta
haust hafi farizt í hreppnum 105
hundruð og 65 áínir búfjár. Hefur
þvf farizt í hreppnum bað margt af
fénaði, að það jafngildir 632 ám í
ullu með málbærum lömbum. eða
með öðrum orðum 1264 kindur, ær og
lömb. Þetla vcru 20.83 hundruðustu
búfjár hreppst.úa: þ e. fimmti hlut-
inn.
Nú er það að athuga við þessa
hundraðstölu, að hún er raunveru-
lega of lag, því vitað er, að sumir
bændur voru búnir að reka eitthvað
af fé til slátrunar fvrir bylinn, en
hversu margt það var. er nú ekki
fært að fá fuiia vitneskju um Þessi
hundraðstalq befði líka orðið mun
hærri, væri hún tekin af sauðfénu
einu saman. en hún er af öllu fram-
töldu búíé, sem er kvr, hross og
sauðfé fnmteljandans Ef við nú aft-
ur á móti hugsum okkur, að það
væru tóin lönb, sem farizt hefðu,
hefðu bau orðið 3166. því 30 lömb —
haustlömb — gerðu hundraðið. og
hundruðin. sem fórust, voru 105 og
64 álnir, sem áður er frá sagt. En það
er vitað, að ekki fórust eintóm ömb,
og vitað er, að mest fórst af lömb-
um. Eftir því, sem sýnt hefur verið
fram á hér, er það nú sýnilegt, að
féð sem farizt hefur. mun hafa ver-
ið 1264 til 3166 kindur Þetta er að
vísu mjög breitt bil, en það gerlr
engan mun, því að tjónið er það
sama, hv.aða tala, sem notuð er hér
á milli; af þvi að tjónið var metið í
landaurum, p e í lausafjárhundruð-,
um og alnum — Við þetta verður
að miða, þegar tjónið er metið til
peninga. Rétt er að geta þess, að
vanhöld yfir sumarið á þessum árum
í vanalegu áferði er um 3 hundr-
uðust af framíöldu búfé hrepps-
búa. Þessa hundraðstöiu verður að
draga frá. þegar athugað er tjónið,
sem varð af \ oldi.m bylsins.
Á HV.VÐA HEIMILUM FÓRST
FLEST. OG HVAR FÆST FÉ?
Því verður ekki svarað í kindatölu,
heldur í hunc.raðstölu, og miðað við
framtalið á hreppamóti vorið fvrir
bylinn. Fennt befur mun færra fé á
þrem innsfu bæjunum í Suðurdalnum
og annars staðar. — í Haugum 7,14
af hundraðinu Stefánsstöðum 7,03
og Vatnsskógum svipað Hvort þetta
er af sérstökum ástæðum, get ég
ekki sagt. Mætti ef til vill af þessu
áykta það að 'æðrið hafi verið þarna
inni í dalnum mun vægara en ann-
ars staðar í sveitinni.
Ef álykta má af varihaldadálki fram
talsskýr.siunnar. að veðrið hafi ver-
ið jafnverst. þar sem tjónið varð yf-
irleitt mest, hefur það verið á bæj-
unurn austan við Hallormsstaðarháls-
inn. Á Viði íórst 28,54 af hundrnð-
inu, Geirúlfsstöðum 28,59 og á Mýr-
um 34.68 í Þir.gmúla 20,30 og á Borg
25.54. — Þessir tveir síðast töldu
bæir eru . s"ipaðri stefnu og hinir
þrír, þótt þeír séú undir annarri
fjallshlíð. — Þeir eru austan i fjall-
inu, sem klýfur Skriðdalinn innan
til í tvo dali. Til eru heimili er misstu
álíka oe pau, sem nú voru nefnd. svo
sem Víðilækur 32,00 af hundraði,
Arnhólss'aðir 23,74 og Stóra-Sand-
fell 25,02.
VEHURFAK MÁNAÐAR1NS.
Þjóðólfur segir 23. október. eftir
bréfi frá Sevð'sfirði: „Þann 27. f.m.
(þ. e. sept.) pekk í kuldakast og
setti niður a’l.nikinn snjó á fjöllin”.
Verið getur að þessi snjór hafi orð-
ið til þess. að ekki hafi verið fé til
fjalla flarðarmegin í Austfjarðafjöll-
um, og bað hiálnað ti] þess, að hvl-
tirinn varð exKi fe að verulegu fjör-
tjóni í fjörðnm riðri.
Veðurfar var mest allan mánuðinn
óstillt, oft sto.-mar og hríðar og frost,
nema 12. til 16.. þá var hláka. þó
ekki neina að nafni til suma þessa
daga. — Sag* er í bréfi til Þjóðólfs,
frá Sevðisfirði dagsett 11. október:
„Aljgott veður þann 8. en f fyrradag
'þann 9.» og þó einkum í gær (þ. e.
10.) var hánorðan harðneskjuveður.
— Bréfrtarí Þjóðólfs af Seyðisfirði
segir: „Ailgott veður þann 8." Þá
var í Skriðdal um morguninn norðan
gola og snjórenningur eftir gaddinn,
sem hafði um nóttina frosið svo. að
frostskán var á snjónum, sem mér
r 1 M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
885