Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1963, Side 17

Drátturinn á Víðidalsá var á hyl
neðan við fessmn Beljanda, sem var
skammt niðut frá bænum í Víðidal.
J>ar varpaði Ögmundur Sigurðsson,
fylgdarmaður Þorvalds Thoroddsens,
sér til suuds sumarið 1894. Þorvaldur
hafði farið í rannsóknarferð að
hyggja að steinun. og grösum. en
Ögmundur vac heima við' tjald. Þenn
an dag var iogn og glampandi sólskin,
og fólkið var að halda við heyi á
grundinni neðan við bæinn. Barst þá
í tal, að gaman væri að sjá mann
synda, og sagðist þá Ögmundur
kunna sund og væri sér ekkert að
vanbúnaó' að varpa sér í Beljanda-
hylinn, oí har.n værT nógu djúpur.
Fór Ögmundur niður jití á og fólkið
á eftir. Þetta var mikil stund fyrir
fólkið í Víðidal, því að fæst af því
sá mann syr.da nema í þetta eina
skipti á ævinni
Svo sem fyrr var getið, var heimil-
islíf í Víð'ida! ákaflega gott að jafn-
aði og oftast' rikti þar gl'aðværð. Það
var ekki heldur margt, sem truflaði
hugann eöa æsti tilfinningarnar. Ég
hef oft, nú á fullorðinsárum. orðið
hugsað til viðmóts fólksins þar og
viljað líkja eftir því. Heimilislífið
þar var svo hreint og falslaust á
allan hátt, að slíkt hef ég ekki fyrir-
fundið síðan.
Ekki gat þo Sigfús talizt kátur á
heimili hversdagslega. Konu sína
nefndi hann sjaldnast með nafni, þeg-
ar hann ávarpaði hana, heldur not-
aði í staðinn önnur orð: gæzka,
heilla mín. „Veiztu nokkuð um sokk
ana mína, gæzkan mínt-'? sagði hann.
„Mig vantar þveng í skóinn, heilla
mín“. Til átti hann það að vera dá-
lítið mislyndur. Þó var ekki svo, að
hann værj með' ónot eða þess háttar.
En hann gat lúrt tímum saman í
rúmi sínu með bók, án þess að taka
nokkurn bátt 1 samræðum fólksins.
En bæri einhvern ókunnugan að
garði, spratt hann upp eins og stál-
fjöður og lék þá á als oddi. Á þessu
bar þó einkum eftir að hann kom að
Bragðavöilum En alveg sérstaklega
gátu umskiptin orðið snögg, ef gest-
urinn átti ögn neðan í glasi til þess
að hýrga hanr. með. Þá stóð ekki á
sögum og snbggum viðbrögðum. —
Hann var allra manna glaðastur við
vín.
Ragnhildur á hinn bóginn hverjum
manni rólyndari, og sást hún varla
nokkru sinni skipta skapi. En svo
fátöluð var hún, þegar gesti bar að'
garði, að hún sagði varla nokkurt orð
í viðurvist þeirra. Þó var það einu
sinni á Bragðavöllum, þegar gestir
voru komnir og tilrætt varð um
látinn mann, er hafð'i orðið eitthvað
á í lífinu, að hún hóf upp rödd sína
og mælti fram þetta vers úr Passíu-
sálmum séra Hallgríms:
Forðastu svoddan fíflskugrein,
framliðins manns að lasta bein.
Sá dauði holur sinn dóm með sér,
hver helzt hann er.
Sem bezt haf gát á sjálfum þér.
Sló þögn á menn við þessi óvæntu
orð, og urðu f amræðumar ekki lengrj
að sinni.
Jón fékk «er ráðskonu. Margréti
Árnadóttur að nafni, eftir að hann
missti Heigu árið 1908. Margrét var
stórlynd e.g dldi ráða innan bæjar,
en gamla konan taldi hana ekki eiga
að stjórn^ sér. Þá var það eitt sinn,
að kunnugan gest bar að garði Hann
hitti Ragnhildi úti á hlaði og skipt-
ust þau á nnkkrum orðum. Allt í
einu spyr Ragnhildur:
„Sástu nokkurs staðar meykónginn .
hérna?“
Einhvem semasta veturinn í Víði-
dal var sem oftar farin kaupstaðar-
ferð fram á Papaós. í þeirri ferð' voru
Þjóðsögur Jóns Árnasonar fengnar að
láni, og að sjálfsögðu var byrjað að
lesa þær upphátt þegar eftir heim-
komuna. En þrnnig stóð á, að ég var
látinn fara að læra kverið níu ára
gamall, þá ekki hálfstautandi, og
-gekk það illa enda viljalaus að læra
það. Var ég láúnn sitja frammi í eld-
húsi við lærdóminn, svo að ég trufl-
aðist ekki af sögulestrinum inni, Nú
fór það ekki dult, að þjóðsögurnar
voru skemmt’legar. Þar sagð'i bæði
af álfum og tröllum og mörgu öðru,
og mig langaði óskaplega til þess að
hlusta á lesturinn. En það var ekkert
úridanfæri: Éj varð að læra þær grein
ar, sem mér höfðu verið settar fyrir,
en að því búnu mátti ég koma inn
og hlusta. Það varð samt næsta lítið
úr lærdómnum Ég hafði leikið það
áður að læðast inn í pallstigann og
hlusta þaðan á sögulestur og rímna-
kveðskap. Nú fór ég eins að. Ég sat
í hnipri í stiganum og hlustaði, en
heyrði illa, því að sá, sem las, sat
frammi við glugga. Þá færði ég mig
ofar í stigam, og ef ég rak höfuðið
upp yfir efstu rimina gat ég heyrt
nálega h’.ert orð. Þannig lá ég löng-
um tímum og hlustaði. Ég gleymdi
bæði tíma og rúmi. Svo rak að því,
að mér var sagt að koma með kver-
ið, því að það átti að hlýða mér yfir.
Þá gránaði gemanið, því að auðvitað
kunni ég ekki stakt orð. Ég fékk
svo ávítur fyrir svikin og kannski
utan undir ltka Þó fór allt á sömu
lund næsta dag Þá var farið að lyfta
stigahleranum, og við það komst
upp, hvar ég húkti í riminni. Ég
var að sjáJísögðu rekinn fram. En
nú varð ég óskaplega reiður. því að
það var verið að lesa söguna af Hildi
álfadrottningu.
Ég gat þess hér að framan, að
Ragnhildur hefði setið frammi í eld-
húsi á köflum, þegar barneignarmál
Sigfúsar var efst á baugi. Hún hafði
þar frammi s,æri og nálar og fleira,
og svo •> iru plöggin þar líka Þau
voru oft þurrkuð á feihellunni, sömu-
leiðis ve.tlingai og svo var í þetta
skipti, að á heiiunni voru óslitnir, ljós
mórauðir vettiingar, sem Sigftis átti.
í bræði minr.t þreif ég annan vet'.I-
inginn og kiippti rauf í hann rétt
neðan við þumalinn. Daginn eftir
kringum miðrtaginn kemur Ragnhild
ur inn með óvanalegu miklu fasi,
terrir ve:tlinc:rn framan í fólkið og
segir af móði.
.,Ekki er andskótinn iðjulaus. Sjá-
ið þið, hverr.ig búið er að fara með
vettlinginn fyrir mér“.
Einhvor.ia refsingu fékk ég fyrir
þetta, og lofj varð ég því að gera
þetta aldrei oítar. En allir vissu,
hvert tilefnið var. í þetta eina skipti
sá ég hana skipta skapi.
Eitthvað gerði ég að því að hfusta
eftir þetta, er; gætti mín samt betur.
En guðrækni mín beið alvarlegt skip
brot, því oð ég hálfhataðist víð kver-
ið upp fra þessu, enda bar það þess
merki, pvi að það var bæði slitið og
rifið og !æpas> læsilegt að endingu.
Síðan hef ég aiita hafi á móti þulu-
lærdómi ■ nghnga.
Oft sagði Sigfús sögur af einum
og öðrum en oftast eða alltaf fór
hann vel með efni. Hann stillti svo
til, að sá. sem hann sagði frá, var
maður að meiri, Ljótar sögur man ég
ekki, að ég heyrði hann segja Ég
sakna þess r,ú að hafa ekki fest
mér í minni sögur hans, þótt þær
hafi kannski ekki verið bókstaflega
sannar allar, sizt þær, sem hann sagði
við öl. En þá sagði hann sögur sínar
oft vel og af miklu fjöri.
Einu sinni heyrði ég hann lýsa
rauðum tjörhesti, sem hann átti á
Hvannavö’luir, með þessum orðum:
„Það er til marks um það, hvað
Rauður ,ninn var fljótur, að þegar
hann var koœinn á fulla ferð, sýnd-
ist allt verða strífað fyrir augunum
á mér“.
Þegar gestunnn spuröi, hvað hefði
valdið þvi, að hann seldi þennán
hest, svanði Sigfús:
„Ég hélt, að hann myndi drepa mig.
Hann var svo fjörhár og mitt ofurefli.
ef 'ég var eski allsgáður. Ég skal
segja þér þctía sem dæmi: Ég var
á honum austur á Djúpavogi og á
heimleið, en iestin farin á undan. Þeg
ar ég fór á bak, þreif hann sprett-
inn að K’ifi og inn af. Ég reyndi að
sveigja hann út af götunni, en tókst
ekki. Þegar inn af háaurunum kom,
gat ég sveigt hann upp í pælurnar ut-
an við Búrfellið og þar upp undir
klettinn. Þar komst ég af baki“.
Ýmislegt hefur verið haft á orði um
drykkjuskap Sigfúsar, einkum á
Hvannavöllum En ekki hef ég komið
auga á mikil brennivínskaup í þeim
reikningum S-gfúsar, sem ég hef séð.
Drykkjustapur í Víðidal var ekkl á-
TÍMINN - SUNNUDAGSULAÐ
881