Tíminn Sunnudagsblað - 27.10.1963, Blaðsíða 15

er hundraðstala víðis 10—20%, en
við landnámið týna víðifrjóin töl-
unni og ná eítir það aðeins 1—2%.
Af öðrum jurtum, sem fækkar við
landnámið, ma nefna mjaðjurt, engja-
rós (rósaætt), hrafnaklukku (kross-
blómaætt) og hvönn eða geitlu (sveip-
jurtaætt).
Miklu fleiri eri þær jurtategundir
eða ættir, sem „nem’a land“ við til-
komu mannsins, en þær sem fækk-
ar. Hlutfall grasfrjóa er fyrir land-
nám 5—10% en við landnámið
hækkar hlutfallstala þeirra í 40—50%
og stendur siðan í stað, unz hún stíg-
ur skyndilega skömmu fyrir Heklu-
gosið 1693 í 70—75%. Þegar fram
á 19. öldina kemur, fækkar gras-
frjóum að nýiu.
Frjókornum af grösum má skipta í
tvo flokka. í öðrum flokknum eru
frjókorn haga- og túngrasa, sem þeg-
ar hefur venð rætt um, en í hinum
frjókorn af ,.korntegundum“, en þau
eru miklu stærri en hin fyrrnefndu.
Fyrir landnám finnast sjaldan frjó-
korn af þeirri stærð, en þau fáu, sem
finnast, munu.vera af melgresi. Mel-
ur mun fyrír landnám einkum hafa
vaxið í sandi með ströndum fram eða
á áreyrum, er ekki hafa flutzt að
nokkru ráði irm í land. fyrr en upp-
blásturinn hafði svipt jarðvegi af
sendnum jarðvegsgrunm. í Skálholti
gætir frjokorna af kornstærð þegar
með landnámi, en hámarki nær korn-
frjóið skömmu eftir Heklugosið 1104.
Kornfrjóum iækkar síðan og þau
hverfa á 14 eða 15. öld Líklega er
hér um frjokom af byggi að ræða.
Skömmu fyrir Heklugosið 1693 fer
að bera á frjókomum af kornstærð að
hýju. Þeim fækkar síðan eftir Kötlu-
gosið 1721, en gætir þó áfram. Lík-
lega er hér um melfrjó að ræða, en
þó er ekki útilokað, að um byggfrjó
gæti verið að ræða skömmu fyrir eða
um 1700.
Auk gras- og kornfrjóa fjölgar fyr-
ir áhrif landnámsins frjókornum af
hjartagrasa- (haugarfi, vegarfi), súru-
(túnsúra, hundasúra), körfublóma-
(túnfíflar, baldursbrá eða vallhum-
all), möðru- (gulmaðra) oggræð'isúru-
ætt (kattartunga). Einnig skjóta upp
kollinum frjókorn nokkurra annarra
jurta, sem annaðhvort hafa verið
ræktaðar eða borizt hafa af tilviljun
með manninum, svo sem af blöðku-
jurtum (hlaðarfi), garðabrúðu og
malurt. Rétt undir öskudreifinni frá
Heklugosinu 1104 fannst eitt frjókorn
af líni
Frjólínuritið úr Borgarmýri er um
margt keimlikt Skálholtslínuritinur
pótt saga pessara tveggja staða sé
næsta óhk
Hundraðshvutföll hálfgrasanna eru
i Borgarmýrarlínuritinu allbreytileg.
Við landnámið fækkar lyngfrjóum
mikið. Viðifrjóa gætir lítið, en þó
fækkar þeim heldur við landnámið.
Birkifrjó týna einnig tölunni við land
námið, eða ur 60—80% niður í 15%.
Sveifla Dirkilvnunnar milli öskulag-
anna G og R (Katla um 1500) er vafa-
lítið af vóldum birkifrjóa, sem borizt
hafa með áfoki úr eldri jarðvegi.
Ofan öskulagsins R nær birkið síðan
5—10%. Grasírjóum fjölgar mjög við
landnámið eða úr 5—10% í 50% og
eftir 1500 í 60—75%. Frjókorn af
kornstærð koma fyrst tU sögunnar
eftir landnám en ná aldrei meir en
1%. Frjókoruvm af krossblórr>a . sveip
jurta- (hvönn, geitla) og rósaætt
(engjarós, ro.iaðjurt) fækkar við land-
námið, en trjókornunum af hjarta-
grasa- (haug;,rfi, vegarfi) græðisúru
(kattartungai súru (tún- og hunda-
súra), körfubióma- (túnfiflar vall-
humall, baldursbrá) og möðruætt
fjölgar mjög við landnámið. Auk
framangreindrs frjókorna skjóta einn-
ig upp kollinum með landnáminu frjó-
korn af blöðkujurtum (hlaðarfi) og
garðabrúðu. Einnig fundust nokkur
frjókorn af malurt og mjaðarlyngi
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
903