Tíminn Sunnudagsblað - 08.12.1963, Blaðsíða 19

Tíminn Sunnudagsblað - 08.12.1963, Blaðsíða 19
INKAMENNING í Framhald if 1015. síSu. verjum, þegai Pizarro loks var tilbu inn að hefjast nanda. Pizarro helt af stað frá Panama snemma í janúar 1531 Lið hans mun ekki hafa verið meira en hátt á ann- að hundrað manns, 27 hestar og þrjú skip, mun minni liðsafli en gert hafði verið ráð fyrir í samningi hans við krúnuna. Ilann hugðist halda skip- um sínum rakleitt til Tumpez, en vindur var hon jm mótsnúinn. Pizarro ákvað þá að láta herinn ganga á land og halda landvag suður eftir strönd- inni, en skipin skyldu sigla tóm á eftir. Suðurgangan reyndist þeim sein- leg. Landið vai víða illt yfirferðar, og ár voru allar ; vexti. En áður en leið á löngu urðu á vegi þeirra Indí- ánaþorp, sem þeir réðust á og rændu. Herfangið ,'arð mikið. aðallega gull. silfur og eðalsteinar. Pizarro sendi aflið af herfangínu norður til Panama í þeirri von, að ásýnd fjársjóðanna gæti orðið til þess að honum bærist sá liðsauki, sem hann þarfnaðist fram ar öllu. Skipunum var því snúið við, en sjálfur hélt Pizarro áfram með herinn suður á bóginn. Ekki kom til frekari átaka við frumbyggjana. Indíánarnir sýndu þeim hvorki mót- spyrnu né gestrisni; þeir flúðu ein- faldlega þorp sín, þegar Spánverjar nálguðust, og téku með sér eða földu allar eigur sínar og dýrgripi. Spán- verjum varð því ekki eins vel til fjár og þeir höfðu ætlað í upphafi. Skamimt fra Tumbezflóa er lítið eyja að nafni Puna. Þangað hélt Pizarro með liði sínu og ákvað að halda þar kyrru fyrir, meðan hann undirbyggi för sína til Tumbez. Hon- um hafði nokkru áður borizt nokkur liðsauki frá Panama, en hann átti von á fleiri mönnum þaðan síðar og ákvað að bíða þeirra á eynni. íbúarnir tóku honum vel í fyrstu, en þó fór svo að lokum, að þeir gripu til vopna gegn Spánverjum. Heimamenn voru mörg- um sinnum fleiri. en yfirburðir Spán- verja í hernaðartækni og vopnabún- aði gerðu þeim kleift að brjóta árás- ina á bak a.ftnr. ekki sízt þar sem sýslumaður ekki komið tauti við gömlu konuna, sem óð úr einu í ann- að og kunni illa að haga svo orðum sínum, að sýslumaður felldi sig við það, enda senniíegast, að hún hafi verið hágrátandi. Loks stóðst hann ekki mátið. Hann reiddi allt í einu til höggs og sló hana fyrst á annan vang- ann — síðan á hinn. Það söng í kjömmum konunnar við höggin, sem voru hvatlega útilátin, og á samri stundu steinþagnaði hún. Og nú stóð hún keiprétt eins og myndastytta, ANDESFJÖLLUM þeim í sama iruno barst nýr liðsauki frá Panama. Pizarro þóttist nú liafa nægan afia til að halda til meginlandsins og þótti enda eKki tii landsetu boðið í Puna vegna fjandskapar íbúanna Hann hafði u:n skeið haft samband við Tumbezmenn og þeir höfðu fiætt hann á því, að borgarastyrjöld befði geisað í ríkinu. Það inun Pizarro hafa þótt góð tíðindi því að honum var vel kunnugt um það, hvernig Hernando Coitéz hafði notfært sét sundurþykki og innbyrðis fjandskap frumbyggjanna til að vinna sigur yfir Aztekaríkinu i iVlexíkó. En landtakan í Tumbez varð ekki eins og ætlað hafði verið. Dáleikar þeir, sem áður höfðu verið með Spánverjum og borgarbúum, virtust nú skyndilega úti Liðið kom nokk uð dreift að landi og á suma hópana voru gerðar harðar árásir. Og þegar liðið kom til sjálfrar borgarinnar blasti við ömu’leg sjón. Tumbezborg, sem í endurminningum Pizarros hafði ljómað af glæsileik og gulli, var nú rústir einar. íbúarnir höfðu yfirgefið heimaborg sína og það, sem Spánverj- um þótti verra, rúið hana öllum auð- æfum og lagt að mestu í auðn. Þessi aðkoma magnaði kurr í liðinu. Her mennirnir höfðu heillazt af frásögn um fyrirliðans af auðæfum borgarinn- ar og höfðu gert sér glæstar vonir um skjótfengin auðæfi, þegar þang- að væri kornið. Nú höfðu vonir þeirra brugðizt, og sumir þeirra fóru að efast um aðrar frásagnir hans og loforð. Þetta var Pizarro vel ljóst, og hann sá fram á, að löng viðstaða í Tumbez myndi aðeins magna kurrinn. Á hinn bóginn taldi hann sig þurfa að fá frekari og fyllii upplýsingar um land ið og ástand rfkisins. áður en hanr. gæti ákveðið næsta leik. Hann tók því það til bragðs að skipta liðinu, nofckurn hluta þess skildi hann eftir í Tumbez, en sjálfur hélt hann með meginherinn í könnunarferð inn i landið. Eftir fáeinna vikna ferðalög hafði Pizarro fundið stað, sem hann taldi glápti á yfirvaldið og haggaðist hvergi. Hann reyndi að tala til henn- ar á ný, en hún anzaði engu orði, hvernig sem til var reynt. Það var eins og hún hefði misst málið og gæti þar að auki hvorki hreyft legg né lið. Loks sá sýslumaður, að hann myndi engu tauti geta við hana kom- ið, hvaða harðræðum sem hann beitti. Hann gafst upp og úrskurðaði hana enn á ný í vörzlu á sveitarkostnað. ákjósanltgan til nýlendustofnunar, ekki langt tyrii sunnan Tumbez Þang að flutti hann pví setuliðið frá Tum- bez og síðan var hafizt handa við að reisa þar varaniegan aðsetursstað. Þessa borg neíndi Pizarro San Miguel. Þegar íótunum hafði verið komið undir nýlenduna, vai Pizarro orðinn margs vísari tm ástand ríkisins Hann hafði á ferðuoo sinum haldið uppi ströngurn aga ineðal manna sinna og varazt að láta koma til árekstra við Indiánana. og lyrir bragðið hafði hann meiri tídindi af beim en ella hefði orðið. Honum var skýrt frá því, hver úrsiit bih-garastyrjaldarinn- ar höfðu orðið, ug hann frétti, að sig- urvegarinn, hitm nýi Inka Sapa, Atahuallpa, væri með her sinti í að- eins tíu eða tóii dagleiða fjarlægð frá San Miguel. 24. septeraby 1532, fimm mánuð- um eftir komuna til Tumbez. hélt Pizarro með tið sitt frá San Miguel. I-Iann hafði þá frestað brottför sinni um nokkrar vikur í von um, að liðs- styrkur bærist norðan frá Panama. En hann lét standa á sér, og að lok um brast ~Pizarro þolinmæðin. Þótt liðið væri litið, — innan við tvö hundruð hermenn og nokkrir tugir hesta — hélt hann af stað með það inn í landið og stefndi í þá átt, þar sem hann hafði frétt. að Atahuallpa væri fyrir. Á fimmta degi eftir brottförina frá San Miguel nélt Pizarro nákvæma liðskönnun. Herinn reyndist vera 177 menn, þar af Ö7 ríðandi. Byssuskytt- urnar voru ekki nema þrjár, og lás- bogamenn aðeins nokkuð á annan tug. Að öðru leyti var liðið vel út- búið og menmrnir frískir. En Piz- arro varð þess bó var, að áhugi sumra var farinn að dvína, þótt ekki væri kvartað uppháit Honum var ljóst, að þar var á ferðinni sáðkorn til ó- ánægju, sem gæti brotizt út síðar og stofnað öllum ’eiðangrinum í hættu. Þess vegna Kallaði hann allt liðið saman til fundar og sagði því, að í aðsigi væru miklir erfiðleikar. sem þeir yrðu að teggja sig alla fram við að leysa. En ef einhver hefði ekki óbilandi trú á að herferðin mynúi takast, væri bæði honum og öðrum bezt, að hann ’æri e’kki lengra. Setu- liðið í San Miguel væri illa mannað og þar væri full þörf fyrir fleiri vaska drengi, og þvi yrði það átölulaust iátið af sinni hálfu, þótt einhverjir kysu heldur að hverfa þangað aftur. Þessu boði tóku riíu menn, en þott Pizarro heíði þannig fámennara Iið eftir, taldi haira her sinn sterkari en áður, því að með þessari ráðstöfun hafði hann unnið tvennt. Hann hafði losað sig við pá menn, sem líklegastir voru til að bila. þegar mest í. reyndi, og hann hafði fengið í hendur rök- semd til að þngga niður f þeim. sem eftir voru. ef þeir færu að mögla, T í M I N N — SUNNUDAtíSBLAÐ 1027

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.