Tíminn Sunnudagsblað - 11.10.1964, Blaðsíða 20

(Ljósmynd: Þorsteinn Jósepsson).
byrjun og síðan þótzt bera hag Eiríks
fyrir brjósti með sínum. En Einar
var sá maður, er ekki varð vitað.
hvað innst bjó í huga.
Hreppstjóri var þá Stefán Péturs
son, bóndi í Sigluvík. Var honum
falið að stjórna hvalskurðinum, og
sölu á hvalnum. Kvaddi hann sér til
aðstoðar Jóhann Bergvinsson oddvita.
Hvalurinn var talinn 45 álna langur
(næstum 27¥2 metrar). Til að lyfta
honum úr sjó voru fengin að láni
gangspil og dragreipi í fjórskornum
blökkum, er Baldvin Jónsson á Sval-
barði átti og notaði til að draga á
land hákarla'skip sín og annarra, en
hann hafði þá hákarlaskipauppsátur
á Svaibarðseyri. Með þessum tækjum
var hvalrium iyft upp á ísskörina, þó
ekki lengra en svo, að til næðist að
skera af honum, því að kæmi það
fyrir, að honum væri lyft of mikið,
brotnaði álnar þykkur ísinn undan
þunga hans. Spíkvættin (50 kg.) var
seld á fjórar krónur, rengisvættin á
tvær krónur, sextíu og sex aura og
kjötvættin á eina krónu.
Brátt kom fjöldi manna til hval-
kaupa, enda greiður vegur eftir ísn-
um innan úr Eyjafirði og sveitum
vestan Eyjafjarðar. Hafðist ekki und-
an að skera hvalinn, og urðu margir
að bíða dögum saman áður en þeir
fengu sig afgreidda. Komu þeir hest-
um sínum fyrír á næstu bæjum og
sjálfum sér um nætur, á daginn voru
þeir á ísnum. Þar var pottur á hlóð-
um og soðinn hvalur, og át þar hver
af er vildi. Lítið munu menn hafa
nestað sig að heiman, enda ekki bú-
izt við svo löngum töfum. Þó höfðu
margir brennivín, og er birgðir
þeirra þrutu, voru þar nokkrir, er
prönguðu með brénnivín. Menn undu
illa biðinni og styttu sér stundir við
að jagast við hvalskurðarmennina,
töldu þá vinna slælega. Þeir svöruðu
því til, að hinir gerðu ekki annað
en að tefja vinnuna fyrir sér með
óþörfu 'þrasi. Þá snöru þeir reiði
sinni að Stefáni, sökuðu hann um lé-
lega verkstjórn og færi öll af-
greiðsla hans eftír mannvirðingum
og ríkidæmi. Urðu af þessu hvassar
og óheflaðar orðasennur, og virtsit
stundum mjóu muna í snörpustu
hryðjunum, að ekki yrðu hnúar og
hnefar látnir fylgja úr garði heitustu
heitingum. En hverjar, sem ástæður
hafa verið til, þá hafði Stefán leið-
indi af frammistöðu sinni við hval-
inn. Má vera, að þar hafi mestu vald-
ið bragur, er kveðinn var til hans
í hefndar skyni. Davíð Kristjánsson
hét bóndi í Eyjafirði, hann var af
Hvassafellsætt og eins og margir þeir
frændur vel skáldmæltur. Davíð var
alla tíð fátækur, og þóttist hann hafa
goldið þess við hvalkaupin. Mátti þó
segja, að hann hafi launað dável fyr
ir sig, því bragur hans flaug um all
ar nærliggjandi byggðir og lærðu
flestir hann utan bókar, og enn þarj 1
Sé8 af Svalbarðsströnd yflr EyiafiörS.
dag í dag hittast menn, er kunna
hann að mestu eða öllu.
Það var á næsta vori, er þeir hitt-
ust í verzlunarbúð á Oddeyri, að
Davíð hellti yfir Stefán brag þess-
um, er hann kallaði Hvalbrag. Er
hann á þessa leið:
Ef að ég ráða ætti hval,
óspart ég skyldi til mín draga
með yfírhylming hreppsins laga.
Mín allt það vinna magtin skal.
Grafa þó sumt í gamlan snjó,
—gera það hundar oft, sem stela.
og hafa samt á eftir nóg,
ef að þeir bara kunna að fela.
Boð þau í auðmýkt bera skal
bara til stóru höfðingjanna
og reyndar fleiri ríkismanna,
þeir hvort geti þegið hval.
Hylli þeirra ég hafa vil,
hana kaupi með spiki og rengi.
Þess ég ei heldur þegna dyl,
að þrífst ég af henní vel og lengi.
Fátæka iæt ég fara hreínt
frá mér tómhenta, glorhungraða
og met það ekki mikinn skaða.
þeir hafa áður erfitt reynt.
Sjálfur í auðmýkt signi ég mig
svo yfir stóru hvalþjósinni.
Það verður hver að sjá um s; -
sem á að ráða lífsbjörginni.
En hvað gott er að aka heim
óskiptum hval í náttmyrkrinu
á krákum handa kvenfólkinu
búinu vinna sæmd og seim.
Það getur orðið fljótt víðfrægt
ef fyrir þarf standa mörgum gesl
um
að sýna þeim rauSn ai búsins nægt
ríkismönnum og sóknarprestum.
Nú var eftir að fá úr þvi skorið,
hverjum bæri það, er fékkst fyrir
hvalinn. Einar í Nesi var ekki fall-
inn frá því að ná til sín mestu af
hvalverðinu, en ekki er ljóst á hverju
kröfur hans voru byggðar. Að vísu
barst út eitthvert slaður um að lensa
hefði verið í hvalnum, en sá orðróm-
ur mun hafa verið tilhæfulaus, þó
Einar hafi kannski hengt hatt sinn
á hann. Það er útilokað, að Stefán
hreppstjóri hafi leynt lensunni, eins
hart og á því var tekið í lögum, ef
lensu var leynt í hval. Hann vissi
líka við hvern var að eiga, þar sem
Einar í Nesi var og hefur eflaust
séð mun á að hafa hann með sér
en móti. Árni Guðmundsson, er síð-
ar verð hreppstjóri og bjó á Þóris-
stöðum, var einn þeirra, er unnu að
hvalskurðinum. Hann þvertók fyrir
það, að nokkur lensa eða merki eft-
ir hana hefði fundizt í hvalnum.
Til að standa íyrir mali sínu fékk
Jónatan Skafta lögfræðing Jósepsson,
er þá var búsettur á Akureyri. Báðir
aðilar munu svo hafa orðið ásáttir
um, að sýslumaðurinn, Benedikt
Sveinsson, jafnaði ágreininginn eftir
því sem efni stæðu til, án þess að
um málshöfðun væri að ræða. Sátta-
fundur var ákveðinn á Svalbarði.
Degi fyrr komu þeir í Þórisstaði, Ein
ar í Nesi og Benedikt Sveinsson
sýslumaður. Kváðust þeir eiga erindi
við Jónatan. Guðrún dóttir hans varð
fyrir svörum og taldi vandkvæði á
því, þar sem hann lægi veikur írúmi
sínu og vart viðmælandi. Meðan á
hvalskurðinum stóð var víni haldið
óspart að Jónatan, svo varla rann
af honum víma þann tíma. Hann var
veill fyrir hjarta og leituðu eftir-
köstin á þann kvilla hans ásamt
956
T I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ