Tíminn Sunnudagsblað - 08.08.1965, Blaðsíða 5

lenzkra myndlistarmanna, það er
gtyrkur, sem dregið er um. Listahjón
hór í bæ stofnuðu sjóð til styrktar
Íslenzkum myndlistarmönnum, og
iefur vöxtunum verið varið í ferða-
Styrki. Nokkru seinna fékk ég einnig
Styrk frá menntamálaráðuneytinu,
Svo að ég gat farið að hugsa mér til
hreyfings.
Á ég að sýna þér minjagripi frá
Mexíkó?
Þessar styttur héma eru eftir-
myndir, frummyndirnar má ekki fara
með út úr landinu. Þeir eru afar
snjallir að gera svona eftir gömlum
styttum. Flestallar eru úr brenndum
leir, um það bil 40 eða 50 cm. háar.
Hér er eitthvert fomt goð og þetta er
myndarfrú með könnu og skál í
höndunum, og þeir eru svo gaman-
samir, að þeir hafa útbúið í henni
flautu. Það eru heilir markaðir full-
ir af svona munum hjá þeim. En svo
eru líka til í iandinu risastyttur eins
og steinhermennirnir i Tula, þeir
standa uppi á einum pýramidanna,
fjögurra mannhæða háir og afar
virðulegir. Ég fór inn í einn pýra-
mídann, hann er stærstur í heimi,
að ummáli stærri en pýramídar
Egyptalands en ekki mjög hár. Það
var ekki uppgötvað, fyrr en 1937 að
þetta væri pýramídi, hann var orðinn
svo þakinn gróðri, að hann var eins
Og venjuleg hæð i landslaginu. Eigin-
lega er hann sjö pýramídar hver of-
an á öðrum. Inni í honum eru þröng
göng upp f gegnum alla bygginguna,
og sums staðar eru smáútskot, ég
veit ekki til hvers þau voru. Þarna
inni sá ég nokkur veggmálverk. Þetta
var eini pýramídinn, sem ég komst
inn í því að yfirleitt eru þeir ekki
holir. Þeir eru byggðir úr
stórum steinblokkum með rauð-
leitum hraunhellum og í þeim svart-
ar grjótnibbur, sem héldu gipslaginu,
sem sett var utan á þá. Venjulega
eru nokkrir stallar á þeim, sem senni-
lega hafa verið notaðir við hátíða-
höld, og efst var svo skorið ofan
af pýramídanum, þannig að pallur
myndaðist, sem hofið stóð á. Hér
er mynd af sólpýramídanum, hann
er hæstur, það er búið að hreinsa
utan af honum. Til þess að komast
upp er gengið upp 222 þrep. Þegar
horft er á eftir fólki upp þrepin, er
eins og það sé að hverfa upp í him-
ininn, og þannig hefur það verið
með hofprestana að fornu, er þeir
gengu upp að hofinu.
Á þessu svæði eru margir pýra-
mídar og hof. Hofin eru með út-
höggnum skrímslamyndum, þær eru
ógnþrungnar, en handbragðið á þelm
er ákaflega fínt, og þegar hugsað er
til þess, að þetta var allt unnið
með ófullkomnum steinverkfærum,
get ég ekki annað en hneigt mig.
Það, sem hreif mig mest í þessum
pýramídaleiðöngrum, er snilli lista-
T t M I N N — SUNNUDAGSBL/* Ð
mannanna, — þó að þeir hafi ef til
vill ekki verið kallaðir það, —hve
allt er stílhreint og efnið nýtur sín
vel.
Þarna er náma fyrir fornleifafræð-
inga, því að enn þá er svo mikið
órannsakað, þeir eru ekki einu sinni
búnir að leysa gátuna um, hverjir
reistu pýramídana, hvaðan þeir
komu nó hvert þeir fóru, Aztekar
kölluðu þá Tolteka, sem merkir
„miklir listamenn.“
Listiðnaðurinn í Mexíkó stendur á
mjög háu stigi, það er engum ofsög-
um sagt af því, vefnaður, silfursmíði,
leirmunagerð, útskurður, leðuriðja,
útsaumur, hattagerð, hljóðfæra-
smíði, allt er þetta mjög framarlega.
Það sem einkennir listiðnað þeirra,
er, að þeir nota gömul mynstur, þau
eru stílhrein, og okkur finnst þau
jafnvel nýtízkuleg.
Þessar nælur keypti ég handa kon-
unni minni — segir Benedikt, um
leið og hann sýnir mér nokkrar for-
kunnarfallegar brjóstnálar. — Hér
er ein úr silfri, þeir hafa tekið hluta
úr pýramídamynd, þessi þrep, og
byggt upp mynstrið úr þeim, síðan
hafa þeir sett skelplötu á bak við.
Hér er önnur með skrímslamyndum,
í hana hafa þeir sett gull, messing og
steina. Þeir fara afar vel með allt
efni, það nýtur sín svo vel. Ég held
að arkitektar gætu lært mikið af því
í Mexíkó, hvernig farið er að því að
láta efni njóta sin.
Hins vegar er margt af því, sem
Indíánarnir koma með á markað-
ina, svona um leið og landbúnaðaraf-
urðirnar, hálfgert rusl og gert af
vanefnum. En allir gera eitthvað, það
er uppörvandi og mætti halda, að I
þessum jarðvegi spryttu margir góð-