Tíminn Sunnudagsblað - 15.08.1965, Qupperneq 13

veður, logn og nokkurt frost. Um
fimm kílómetrar eru milli Akureyja
og lands, og þó að straumur sé harð-
ur í sundinu á föllum, einkum þegar
stórstreymt er, virtist það allt ein
íshella. Innan við Akureyjar verður
aftur á móti röst mikil, og leggur
þar ekki ís nema í aftökum, enda
var þar nú dauður sjór.
Nokkuð var ís á þessu sundinu tal-
inn varhugaverður, því að oft bar
við, að stríður aðfallsstraumur rauf
hann á því innan til, þótt traustur
sýndist, og gátu þá stórar spildur
borizt með straumnum inn að röst-
inni, er jafnskjótt hreif þær með sér.
Ekki báru Akureyjabændur neinn
kvíðboga fyrir þessu, enda þótt illa
stæði á föllum. Hröðuðu þeir sér af
stað og gáfu sér ekki einu sinni tíma
til þess að neyta morgunverðar, og
fylgdi sinn hundurinn hvorum þeirra.
Ekki hirtu þeir um að fara sundið
utanvert, sem þó var tryggara, ef
aðfall var, heldur héldu beint af aug-
um. Fylgdu þeir eyjum þeim, sem
eru sniðhallt inn lands, og segir eJíki
af ferðum þeirra fyrr en við Hrapps-
ey, sem er innst eyja utan sundsins.
Þar er aðfallsstraumurinn einna harð
astur.
Autt var með löndum í Hrappsey,
en ekki létu þeir það aftra sér.
Fengu þeir stokkið út á höfuðísinn
og lögðu síðan hiklaust á sundið.
Gekk Stefán Eggertsson fyrir, oðfús
að ná sem fyrst til lands.
Þegar þeir höfðu farið spottakorn,
varð fyrir þeim glufa, og þegar þeir
litu um öxl til eyjarinnar, urðu beir
þess áskynja, að ísinn, sem þeir voru
á, barst óðfluga inn eftir í att að
röstinni. Sneru þeir þegar áð og
ætluðu að ná eynni, en auðnaðist
það ekki, því að ísspilda sú, sem
losnað hafði, var þegar lónuð svo
langt frá henni, að með öllu var
óvætt á land.
Nú var í illt efni komið. Þeir nafn-
ar áttu ekki annars úrkostar en láta
fyrirberast á ísnum, er barst óðfluga
inn fjörðinn svo sem skip sigldi
hraðbyri. Tók nú ísspildan að springa
og gliðna sundur og hringsnúast í
straumnum. Við það urðu árekstrar
milli jakanna með ískri og skruðn-
ingum og brestum, og kvarnaðist
drjúgum utan úr þeim. Minnkaði óð-
um spöngin, sem mennirnir voru á,
og horfði svo um skeið sem hún
myndi malast sundur undir þeim.
Vissulega voru Akureyjarbændur
kjarkmiklir menn og allharðsviraðir
báðir. En nú klökknaði hugur þeirra
nokkuð, er þeir sáu ekki annað fram
undan en dauðann. Þótti þeim ekki
seinna vænna að láta niður falla erj-
ur aliar sínar á milli og féllust í
faðma á jakanum og báðu hvor ann-
an fyrirgefningar á öllu því, sem þeir
vissu sig misgert hafa sín á milli
í sambýlinu. Var sú fyrirgefning fús-
Iega veitt og þegin á báða bóga. Að
þessari sættargerð lokinni gengu þeir
hvor á sinn stað og tóku að þylja
bænir sínar.
Meðan þessu fór fram barst jak-
inn æ lengra inn eftir, mitt í ís-
hröngli, er ekki sá út yfir. Um átta
kílómetra innan við Akureyjar er
eyðiey lítil, sem Fagurey nefnist. og
klofnar röstin um hana Að þessari
ey fleyttist nú jakinn sem mennirn-
ir voru á. Tók hann niðri við tanga
á eynni utanverðri og brotnaði þar
í tvennt. Flaut síðan sinn helmingur-
inn inn með eynni hvorum megin.
111.
Þeir nafnar höfðu séð, að hverju
stefndi. Voru þeir því viðbúnir að
stökkva á land, er jakian kenndi
grunns. Hundur Stef.ms Eggerlsscn
ar, er Svipur hét, fylgdi fast á eftir
húsbóndanum og náði einnig lanai,
en hundur Stefáns Björnssonar lenti
í hröngli, færðist í kaf og fórst þar.
Þeir gengu nú upp á eyna og þótt-
ust nauðuglega hafa sloppið úr mikl-
um háska. Ekki var þó ilitlegt að setj
ast um kyrrt í eynni, því að þar var
harðfenni og gaddur yfir allt og
hvergi afdrep, er teljandi var. Mat-
arlausir voru þeir og ekki sérlega
vel búnir að skjólflikum og borin
von, að þeirra yrði vart. Þó var ekki
lengra en svo að Fagradal, að þang-
að máttu köll heyrast, er sæmilega
var hljóðbært. En þótt svo færi, að
það vitnaðist á landi, að menn myndu
í nauðum staddir í Fagurey, var hæp-
ið, að báti yrði fleytt þangað sök-
um ísreksins. Helzt gat orðið til
bjargar, ef vindaði af suðaustri, svo
að íshrönglið bærist brott.
Þeir sáu þegar fram á, að þeir urðu
að gera sér skýli, hvort sem dvöl
þeirra í eynni yrði löng eða skömm.
Jakar voru þar við flæðarmálið. Sáu
þeir, að ekki myndi völ annars efn-
is í skýli. Báru þeir því jaka upp á
eyna og gerðu sér úr þeim hreysi á
hjarninu, þar sem steinn stóð upp
úr. Hlóðu þeir veggi úr ísflögum og
höfðu þunnan jaka fyrir þekju. Ann
an reistu þeir fyrir dyrnar og not-
uðu sem hurð.
Þegar þeir höfðu lokið skýlisgerð-
inni, skriðu þeir inn í hreysið og
settust á steininn, því að hlýrra var
að hírast á honum en beru hjarn-
inu.
Ekki var íshús þetta rismeira en
svo, að þeir gátu með naumindum
setið þar réttum beinum á stein-
um, og legurúm var þar að sjálf-
sögðu næsta óhægt. Þama hlutu þeir
samt að láta fyrirberast. Sátu þeir
þétt saman á steininum, svo að þeir
hefðu hita hvor af öðrum, og hölluðu
baki að veggnum, en Svipur hringaði
sig á fótum húsbónda síns. Frost var
vægt, en næturkul utan af flóanum
og blés í gegnum gisna veggina.
Buldrið í íshrönglinu, sem byltist í
röstinni, var eins og þungur gnýr,
sem aldrei hljóðnaði, og sífellt iskr-
aði í jökum, 'sem skörkuðu við hlein-
ar og klappir.
Þeim félögum varð ekki svefnsamt.
Samt seig á þá höfgi undir morgun-
inn, en þegar skíma tók, vöknuðu
þeir með hrolli. Risu þeir þá á fæt-
ur, skunduðu út og hlupu fram og
aftur um eyna sér til hita. Þá var.
enn ísrek svo mikið, að engin von
var til, að skipi yrði komið milli
lands og ey-jar.
Þegar birti af degi, sáu þeir glöggt
til bæja í Fagradal hinum ytri og
innri. Tóku þeir þá að hrópa og
kalla eins og rómur leyfði og siga
hundinum. Bjó á öðrum bænum Jón,
bróðir Stefáns Eggertssonar, en á
hinum svili þeirra og mágkona, Ólaf-
ur Thorlacius og Helga Sigmunds-
dóttir. Þar var og tengdafaðir þeirra.
Nú var það um birtingu, að þeir
sáu tvo menn ganga yfir skafl,
skammt frá fjárhúsum í Fagradal
ytri, og reka undan sér fjárhóp.
Hertu þeir þá köllin sem mest máttu.
Námu fjármennirnir staðar og virt-
ust hlusta, en ekki svöruðu þeir.
Gerðu þeir nafnar þá aðra tilraun,
og fór á sömu lund og áður, að
mennirnir dokuðu við, en kölluðu
ekki á móti. Aftur á móti heyrðu
þeir hunda gelta og drógu af því
þá ályktun, að þeir heföu orðið kall-
anna varir. Var þarna á ferð fjár-
maður Jóns Eggertssonar, Jóhann
nokkur Jónsson. sem kallaður var
pápi.
Jóhann pápi mun hafa látið þess
getið heima í Fagradal ytri — oða
maður sá, sem með honum var —,
að þeir hefðu heyrt köll frammi á
firðinum á móts við Reykhóla. Mun
ekki hafa verið laust við, að þetta
þætti fyrirburður nokkur, og er af
sumum gefið í skyn, að hljóðin hafi
verið eignuð útburði, er átti að haf-
ast við í grennd við leiti eitt upp
frá Fagradal. Þar sagði sagan, að
stundum heyrðist útburðarvæl. Mun
heldur hafa verið farið hljótt með
þetta í Ytri-Fagradal og ekki a bað
drepið við afbæjarmenn.
Af þeim nöfnum er það að setja,
að þeir héldu áfram róli sínu um
eyna um daginn. Ekki urðu þeir þó
varir við meiri mannaferðir í landi.
Fóru þeir nú að leita að þangi við
sjóinn, því að þeim kom til hugar
að gera eld, þegar kvöldaði og
dimmdi, en náðu ekki neinu, er þeir
fengju brennt. Gerðust þeir nú og
harla svangir, og með því að þeir
vissu, að hvannir uxu í eynni, íóru
þeir að leita róta til þess að seðja
hungur sitt. En torsótt var að ná
hvannarótum úr gaddfreðnum sverði
undir hjarninu. Samt tókst þeim að
höggva upp fáeinar rætur með staf-
broddum sínum. Þeir reyndu líka að
dytta að kofa sínum, þétta veggina
og fylla í smugur, svo að síður næddi
í gegnum þá.
T f M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
733