Tíminn Sunnudagsblað - 27.08.1967, Blaðsíða 19
mál Qg landvarnir þessa litla
konungdæmis, og eina símalínan,
sem liggur um fjallbyggðina, er
undir stjórn Pakistanstjórnar.
Hunzabúar eru þó ekki skatt-
skyldir Pakistan, en opinber
gj'öld greiða þeir hins vegar Mírn
um, þ.e. konungi landsins. Mírinn
skipar arbop, þ.e. þorpsstjóra,
og tíhowkidar, þ.e. lögreglustjóra,
yfir sérhvert þorp. Þorpsstjóran-
um bera að setja niður deilur
manna, en heimilt er að áfrýja
máli til Mírsins, sem kveður
upp hæstaréttardóm ásamt stór-
vesírnum og þorpsstjórum í
næsta nágrenni við konungshöll
ina. Þó er fátítt, að málum sé
skotið til æðsta dóms, þar eð
ríkisgjalökerinn hirðir sektina
og sá, er málið vinnur, telst skyld-
ugur að færa dóminum andvirði
sektarinnar að gjöf.
Mírinn er einungis veraldleg-
ur höfðingi. Hunzabúar eru ísma-
elítar, og telja því Aga Khan (þ.e.
Áa konung) trúarleiðtoga sinn.
Frásögnina um tennur Bohars
gamla ritaði ég í dagbókina, er ég
hafði starfað á meðal Hunzabúa
í nærfellt þrjú ár. Mér var falið
að kenna þeim að koma ár sinni
brtur fyrir borð, ef ég má taka
svo til orða, kynna nýjar ræktun-
araðferðir, betri úrvinnslu upp-
skerunnar og þar fram eftir göt-
unum. Þegar ég hafði dvalizt
í Hunza í tæp tvö ár, tók ég einn-
ig að veita ófullkomna læknis-
þjónustu, og fékkst þá einkum við
lyflækningar. Raunar er ég ekki
læknir að menntun, en allgóð kunn
átta í líffærafræði og Asíusjúk-
dómum gerði mér kleift að
takast þessi læknisstörf á hend-
ur. Að auki stjórnaði ég þrem-
ur tilraunabúgörðum og kom á
fót iðnskóla.
Bohar gamli þjáðist af skyr-
bjúg. Höfðu sýklar ráðizt á góm
ana og myndað rótarkýli. Kýlin
höfðu étið sig niður gegnum
kjálkabeinið og út um holdið og
húðina. Þegar ég hafði hreinsað
sárin, gaf ég Bohar gamla C-
vítamíntöflur gegn skyrbjúgnum
og næringartöflur gegn beinkröm,
er læsti sig um hnén.
Gamli maðurinn var svo sem
engin undantekning. Sjúkraskýlið
var ætíð þröngtroðið af fólki, sem
kvaldist og þjáðist af ýmsum kvill-
um, beið lækningar og vitnaði
óneitanlega gegn frásögnum vest
rænna manna um „hina heilsu-
hraustu Hunzabúa“.
Meðan ég dvaldist í Hunza, veitti
ég 5680 sjúklingum læknishjálp
(annað sjúkraskýli var ekki að
finna i ríkinu) Þessir sjúklingar
þjáðust yfirleitt ekki af þeim kvill-
um, sem herja á Vesturlönd.
Taugasjúkdómar, magasár, botn-
langabólga og liðagigt eru oþe': kt-
ir heilsubrestir í Hunza. Einn karl-
maður fékk heilablæðingu, og til
mín komu fjórir hjartasjúkiingar.
í þessum fjórum hjartaveilutilvik-
um var orsök kvillans ýmist
mýraköldublóðleysi eða ofreynsla
í mikilli hæð. Til að mynda barði
einn hjartasjúklinganna borið
píanettu Mírsins ábrekkis tuttugu
mílna vegalengd. Aftur á móti er
mýrakalda algeng meðal Hunza-
búa. Á þá herja að minnsta
kosti tvær tegundir iðraonna,
og er það skelfileg sjón að líta
í fyrsta skipti mann með askaris-
orma í göndli í skeifugörninni.
Slíkur sjúkdómur er kvalafyllri
en öll þau innanmein, sem þekkj-
ast ekki í Hunza. Hunzabúar þjást
og margir af trakómu, augnsjúk-
dómi, er veldur tíðum blindu,
lungnabólgu, berklum og ban-
vænni blóðkreppusótt. Sýklar
mynda oftlega illkynjaðar rnein-
sendir í augum, tönnum og húð.
Drengirnlr svala þorsta sínum í þorpsbrunnlnum. Til skamms tíma voru vatnsleiðstur óþekktur munaður I Hunza. Allt
vatn / Hunza kemur frá iökulhettum f|allanna, og á tungu landsmanna nefnist það „jöklamiólk“.
TtMlNN - SUNNUDAGSBLAÐ
73<X.