Tíminn Sunnudagsblað - 27.08.1967, Blaðsíða 21

Hinnar fábrotnu máltíðar neytir fjölskyldan á húsþakinu.
Mk-t og á Vesturlöndum. Karl-
mennirnir verja frístundum sínum
í hópi karlmanna, og konurnar
sækja einungis konur heim. Þær
dansa einar sér í sjö til átta
hundruð metra fjarlægð frá dans-
palli karlanna, og vei þeim ungl
ingspilti, sem klæðist fötum systur
sinnar og laumast á kvennapallinn.
Á Tumushuling, og aðeins þá,
siátrar heimilisfaðirinn einum
eða tveimur sauðum, og varnar
loftkuldi kjötinu að skemmast, unz
allt er uppétið nokkrum dögum
eftir hátíðina. Og Hunzabúar leifa
litlu. Þeir brjóta jafnvel lærlegg-
jna og sjúga úr þeim merginn.
Að lokinni síðustu kjötmáltíð
verða menn að láta sér nægja vetr
arfæðið. Smám saman þrjóta birgð
ir af gulrótum óg kartöflum, þá
hveitið, byggið, þurrkuðu aprí-
kósurnar og loks telaufið. Á vorin
er algengt, að fátækar fjölskyld-
ur neyti einungis matar á tveggja
daga íresti. Énginn verður hung-
urmórða, en allir eru Hunzabúar
soltnir.
Daglegt fæði Hunzabúa er ger-
sneytt feitiefnum, eggjahvítu-
efnum dýra, A-vítamíni og D-
vítamíni. Það inniheldur lítið magn
af B-vítamíni og ónógan skammt
af kalki. í apríkósum er dálítið
af sykri og C-vítamíni, en mikil
apríkósurækt er snauðuni búend-
um ofviða. (í Hunza er stór aprí-
kósulundur tákn um iiagsæld og
mannvirðingu.) Hunzabúar ger-
nýta aprikósuna líkt og hátiðar-
sauðina. Þeir skera burtu kjarn-
ann, brjóta hann og hirða möndl-
una. Konurnar mala möndlurnar
í steinsteytium og pressa síð-
an úr duftinu þykka olíu. Aprí-
kósuolían er einkuin notuð sem
ljósmeti. Hún er beizk á bragðið,
og skal engan undra, þar eð hún
inniheldur töluvert, magn af blá-
sýru, og fimmtiu dropar draga
neytandann til dauða á fjórum
klukkustundum. Karlmennirnir
nota örf’áa dropa sem bitru í vínið
sitt, og fyrir kemur, að hugsjúkar
konur taki inn stóran skammt til
þess að stytta sér alöur.
Beinkröm og skyrbjúgur eru tíð
ir vágestir í Hunza á vorin. Þessir
kvillar eru þó ekki svo meinlegir,
að þeir höggvi á líftáug manna,
en ekki að síður losa þeir um
tennur, hleypa kvölum í hnjáliði
og aflaga rifin, svo að þau mynda
„hið fagra brjósthvolf", sem ferða
íangar þreytast aldrei á að lýsa
og vegsama. (Þegar karlmennirnir
fara úr fötum, sér glögglega, að
„hið fagra brjósthvolf“ er þvd mið-
ur afmyndað eftir beinkröm.)
Fyrsta veturinn, sem ég dvaldist í
Hunza, fékk ég aðkenningu að
beri-beri, og var þó matur minn
fjölbreytilegri en hinna innfæddu
og yfrið nógur.
Hvað veldur þessum skorti á
nauðsynlegum næringarefnum?
Ekki er sökin Hunzabúa. Þeir eru
þrifnaðarfólk, vel greindir og
vinna myrkranna á milli í sveita
síns andlitis. Nei, sökin er landsins',
sem þeir byggja. í hinu hrika-
fagra Hunza er hvergi undirlendi.
í augum Hunzabúa er sléttlendi
jafn mikið undur og úthafið. Býli
þeirra og þorp strúida á malaröld-
um og grjóthólum, sem myndazt
hafa úr framburði fljóta frá jökl-
unum, og ræktanlegt land er ein-
faldlega ekki nógu mikið og frjó-
samt til þess að sjá Hunzabúum
fyrir nauðsynlegri fæðu, en þeir
eru nú taldir vera um það bil
þrjátíu þúsund.
Fjallahlíðar í Hunza eru mjög
brattar, og verða bændur að reisa
í þeim þrep, svo að akurskákirn-
ar vinnist auðveldlegar. Veggúr
þrepanna eru hlaðnir úr grjót*
hnullungum, en hléðslan er mik-
ið erfiði og unnin með höndunum
einum. Ein ræktunarhlíð mældist
mér vera sextíu gráður, og
var hæð þrepanria tvisvar sinri-
7AT
T í M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ