Tíminn Sunnudagsblað - 10.09.1967, Blaðsíða 6

M A R A
Komdu og setzfu á klöppina hjá mér.
Látum löörið sleikja tær okkar.
Finnum vogunina þenja út brjóst okkar
og gera okkur sterk.
Líttu á, hvernig sjórinn í bræði sinni
mölbrýtur tunglið
og kastar brotunum fil og frá.
— Nei, sjáðu fánann svarta
með svona skjannahvíta leggi
og höfuðskel.
Komdu og leggstu á kiöppina hjá mér.
Látum löðrið sleikja hreifa okkar.
Páll Imsland.
sem þeir Komu inn í frá norðri
og kvíslin rann út. Svo langt sem
þeir eygðu umhverfis dal þennan
efst, var ekki annað að sjá en jök-
ulinn og heiðan himininn. En þeg-
ar jöklinum sleppti að neðan,
tóku við hlíðar skógi vaxnar allt
ofan undir láglendið, en þar sem
skógurinn hætti, voru sléttar
grundir, jafnfagrar og þær voru
grösugar.“
Kvaðst Torfi þar vilja láta fyru
berast og sagði bláu móðuna mann
skæða vera, ef hún ynni þeim þar
mein. Síðan lét hann reisa þar
veglegan bæ, og stóð bú hans með
hinum mesta blóma í dalnum.
Samgöngur við byggð forðaðist
hann, en lét tvo menn, þá er hann
trúði bezt, fara hálfsmánaðarlega
fram á fjallabrúnir að kanna, hvað
bláu móðunni liði, en hún lá jafn-
an yfir byggðinni og tók í miðjar
fjallahlíðar. Þó kom svo um síðir,
að hún hvárf, og nokkru þar eftir
fluttist Torfi aftur með búslóð
sína að Klofa.
Önnur sögn hermir, að Torfi
sendi tvo menn að grennslast eftir
ástandinu í byggð, og fundu þeir
engan mann lifandi. Annar þeirra
snerti klæði eða þefaði af því, og
féll sá dauður, en hinn fór aftur
til Torfa. Var honum þá orðið
illt í tá, og hjó Torfi hana af.
Eftir dvöl Torfa í dalnum var
jökullinn nefndur Torfajökull. Er
hann fluttist aftur til byggða, vildu
nokkur af hjúum hans ekki yfir-
gefa dalinn, og lét hann þeim eft-
ir bæ sinn. Var lengi haft fyrir
satt, að niðjar þeirra byggju i
Torfajökli og yllu slæmum heimt-
um af Landmannaafrétti. En
nokkru fyrir miðja nítjándu öld
könnuðu Landmenn Jökulgilið og
komust þá að raun um, að aðeins
var jökul að finna, þar sem dalur-
inn fagri átti að vera.
Þjóðsögum ber jafnan að taka
með varúð sem söguiegum heim-
ildum. Þær spegla oft frekar hug-
arheim sagnamannanna, sem
geymdu þær um aldir, en raun-
veruleikann sjálfan. Sögufnar um
Torfa sýna, að menn hafa álitið
hann skjótráðan og úrræðagóðan,
en jafnframt ráðríkan og ágeng-
an og í engu meðalmann.
V.
Eftir dauða Torfa gekk Helga,
ekkja hans, til fullra sátta við
Stefán biskup. Hinn 28. júlí 1505
gaf Stefán biskup eftirfarandi yf-
irlýsingu: „Helga Guðnadóttir hef-
ur gjört oss nægelsi fyrir þær
fjársektir, sem hún varð oss skuld-
ug vegna Torfa heitins Jónssonar,
bónda síns, eftir því sem hún batt
sig í svar fyrir um það, sem hann
hafði misfara orðið við guð og
heilaga kirkju og oss. Höfum vér
uppborið í fjársektir af henni hér
fyrir jörðina Köldukinn í Marteins-
tungusókn í Holtum og Kolbeins-
ey er liggur í Þjórsá. — Item
hér til nokkurt silfur, svo og höf-
um vér uppborið XXI hundruð
í vor afgjöld. Hefir hún lofað oss
hér til XI hundruðum og X aur-
um þar til 1 afgjöld og sakeyri,
en þó stendur til miklu meira, eft-
Ir því sem dómurinn útvísar en
fyrir hennar auðmýkt og góða eft-
irleitan, höfum vér gefið hana
kvitta og hennar erfingja og eftir-
komendur um áður skrifuð af-
gjöld og fjársektir, sem í dómin-
um standa.“ Dómurinn, sem bisk-
up vitnar til, er glataður.
Helga Guðnadóttir lifði lengi
eftir lát Torfa. Hennar er síðast
getið á lífi 22. desember 1544, en
22. júní 1545 er hún dáin, því
að þann dag fóru fram í Klofa
skipti á eigum hennar. Börn þeirra
Torfa og Helgu voru:
Sesselja, giftist 1505 Þorsteini
Finnbogasyni í Hafrafellstungu,
\
auðugum höfðingja og sýslu-
manni í Þingeyjarsýslu, og áttu
þau mörg börn.
Þorsteinn, átti Þorgerði, dóttur
Sturlu Magnússonar í Dunhaga.
Þau bjuggu fyrst á Vestfjörðum, og
var Þorsteinn lögréttumaður það-
an, en síðar í Hjörsey á Mýrum,
sem hann erfði eftir móður sína.
-Bjarni, átti Ingibjörgu, dóttur
Sigurðar sýslumanns Finnbogason-
ar. Hann bjó í Skarði á Landi
1529, en mun hafa andazt skömmu
síðar, því að hann kemur síðast
við skjöl 26. janúar 1530. Ingi-
björg giftist aftur Jóni Skúlasyni.
Kristín, giftist Þorleifi Einars-
syni lögréttumanni frá Hofsstöð-
um í Miklaholtshreppi. Þau bjuggu
vestra, líklega á Knerri í Breiðu-
vík. í í)rúðkaupi þeirra, sem haldið
var í Hítardal 1525, var prestur-
inn í Landþingum séra Vigfús
Runólfsson veginn af manni þeim,
er Þorvarður hét. „Hann var heila-
höggvinn undir borðinu, því hinn
vildi ekki hans bíða, sökum þess
séra Fúsi var mikill losamaður.“
Jón, átti Þórunni, dóttur Einars
Þórólfssonar á Hofsstöðum, systur
Þorleifs. Þau giftust í Haukadal í
Biskupstungum 12. nóvember
1525. Jón bjó í Klofa og varð þar
úti í fjúki. Hann hafði hlaupið út
fáklæddur að vitja fjár og fjár-
manns, er fjármaður kom heim
774
T í iVl 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ