Tíminn Sunnudagsblað - 10.09.1967, Blaðsíða 8

STORMURINN MIKU
Vetrarbyrjun árið 1703.
Þetta var ekki einungis storm-
ur. Þetta var stormurinn, Storm-
urinn mikli, válegasta fárviðri,
sem geisað hefur á Bretlandseyj-
um. Daniel Defoe, höfundur Rob-
in-son Crusoe, kynntist sjálfur veð-
urofsanum og ritaði allnákvæma
lýsingu á hamförum lofts og lagar,
byggða á eigin reynslu og frá-
sögnum fjölmargra landa sinna.
Lýsing Defoes tekur af öll tví
mæli um, að þessi ógnvænlegi
stormur er mesta skaðaveður, sern
dunið hefur á Bretlandseyjum.
Verst lét undir morgun aðfara
nótt laugardagsins 27. nóvember
Stormurinn herjaði um gervallt
Bretland, en var þó skæðastur i
suðurhluta landsins. Hvarvetna
fyrir sunnan Liverpool olli storm-
urinn talsverðu tjóni, og syðstu
héruðin urðu algerri eyðingu að
bráð. Heldur jók á hrylling þessa
ofviðris, að undanfarinn hálfan
mánuð höfðu þvilíkir stormbyljir
lamið utan land og haf, að elztu
menn mundu ekki annað ein<
veðuriag. Sökum þessa hafði urm
ull skipa leitað hlés við ströndina
og þau lágu nú tugum sarnan fyr-
ir akkerum utan við sérhveri
höfn í suðurhéruðunum og biðu
þess, að veðrið lægði. Þau, sem
siglt höfðu að landi, bar löngu
fyrr til heimahafnar en ráðgert
var, en hin, sem stefndu frá ensk-
um höfnum, urðu að snúa við
sökum gífurlegra mótvinda. í
slíkum veðrum er ráðlegast rf
liggja ekki inn á höfnum, þær
eru ekki siður hættulegar í storm
en úthafið sjálft, og skipin lágu
þvi flest á innsiglingaleiðum upp
við ströndina.
Á íimmtudeginum 25. nóvoin-
ber dró heldur úr ofsanum og
loksins virtist veðrið ætla að batna
Brúnin léttist á sjómönnum, og
fólkið í landi glettist og hló eins
og oft vill verða, þegar lægir lát-
laus stormviðri. Önuglyndir skip-
stjórar þefuðu út í loftið, hugsuðu
sem svo, að þeir gætu máski iagt
f hann á morgun eða hinn dag-
lnn, og þeir hræktu- í fyririitn-
Ingu framan í veðurguðina. í
landi var mönnum tíðrætt um á-
hrif iilviðra á gigtina og skapið,
og allir hlökkuðu til að geta loks-
ins sofið án þess að heyra í gegn
um svefninn vonzkulegt gnauðið
í vindinum. Þessar vikur höfðu |
verið slæmar, en nú voru betri
tímar í nánd.
í Plymouth kallaði Henry Win.
stanley saman nokkra verkamenn
og sagði, að þeir mundu fara út
í Eðvarðssker næsta morgun og
framkvæma þær viðgerðir á vita-
húsinu, sem ekki hafði verið unnt
að ljúka sökum veðurs í tvær
vikur og voru nú án efa brýnni
en nokkru sinni fyrr. Árla morg-
uns 26. nóvember hélt hann svo
út í skerið ásamt mönnum sínum.
Enn var töluverður sjór, og marg
ir réðu Henry frá þ*í að fara, en
hann var staðráðinn í að lagfæra
vitahúsið og lentj við skerið síðla
im daginn
Veður hélzt óbreytt síðari hluta
föstudagsins og fram á kvöldið.
Flestir voi-u gengnir til náða, er
vindurins snerist skyndilega til
suðvesjanáttar skömmu fyrir mið-
nætti, og magnaðist á svipstundu,
og æddi síðan óslitið í fimm tíma
vfir láð og lög eins og grenjandi
villidýr. Þrumur voru engar, það
an af síður rigning, og eldingar
sáust hvergi svo að heitið gæti.
Það var einungis rok Qok. sem
skyndilega ærðist og v gereyð-
andi þrymjandi fárviðn. Þessi
æðisgengna nótt mun seint gleym-
ast enskum mönnum. Öskur hvið-
anna glumdi án afláts í eyrum
fóiks og vakti meiri ugg en sjálft
ofurafl veðurguðanna, er sýndi
þó enga miskunn. Auðtrúa sálir
töldu þetta forboða efsta dags.
Þær féllu á knén og þusuðu kynstr
in öll af bænum, eða hnipruðu
sig saman undir sænginni og grétu
eins og börn. Enn jók á óhugnað
næturinnar, að tungl var nýtt, og
hana varð að þreyja í svartamyrkri.
Hriðir aí þakplötum o.g þakflís-
um lömdu sérhverja borg og sér-
hvert þorp í Suður-Englandi. Hrör
legar byggingar hrundu til grunna
en af þeim, sem rammlegri voru,
stóð oftlega ekkert uppi nema
burðargrindin. Fólki, sem fiúði
úr hrynjandi húsunum, stóð mik-
il hætta af hleðslugrjóti, timbur-
lurkum og öðru siíku, sem féll
til jarðar úr klóm stormsins, og
margir kusu fremur að deyja í
rúmi sínu eða kremjast sundur
hjá arninum.
Veðurhæðin var svo mikil, að
þungar þakplötur flugu bókstaf-
Iega langar leiðir og skullu íil
jarðar með slíkum krafti, að þær
grófust 20 sentímetra niður í gras
svörðinn.
Hvarvetna réðist veðrið gegn
skorsteinum, og þeir féllu niður
einn af öðrum og ristu húsin í
tvennt rétt eins og hnífsblöð -:>ða
lestu þau bókstaflega til grunna.
Tré rifnnðu upp með rótum eða
brotnuðu á þvert, og stærstu eik-
ur létu jafnt undan veðrinu ssm
fíngerðustu aldintré.
íbúarnir í Stowmarket voru af-
ar hreyknir af nýju turnspírun-ii'
sem þeir höfðu reist á kirkjunni
í stað hinnar eldri, sem hafði <'er-
ið orðin hrörleg. Á fyrstu stim u
Stormsins mikla svignaði nýja spír
an í keng, brotnaði innan skamms
féll þversum yfir kirkjuþakið, rauf
á það gat og hafnaði á kirkju-
gólfinu.
Höll heilags James skemmdlst
töluvert, er skorsteinar féllu ofin
á þakið með brauki miklu og
bramli, og drottningin varð >ð
forða sér í skjól í kjallaranum.
Fallandi hleðslusteinar eyðilögðu
einnig varðskýlið hjá Whitehall,
og átta varðmenn særðust. Tölu-
verðar skemmdir urðu á West-
minster Abbey, og einnig varð
tjón á háskólabyggingum í Oxford.
Væru menn og skepnur á ferli
úti við, flutti vindurinn hvoru
tveggja með sér nokkurra metra
vegalengd. Einn maður ferðaðist
þannig tæpa sex metra. Fuglar
lostnir skelfingu, mörðust utan í
húsveggina, skullu niður á jörð-
ina og drápust í þúsundatali.
í sveitaþorpi einu tókst lítið
hús á loft og lenti í heilu lagi
nokkrum metrum frá upphafleg-
um grunni.
Ekki tók betra við á vestur-
ströndinni, þar sem var háflæði
mikið. í Bristol eyðilögðust vörur
að verðmæti 150.000 pund, þegar
flæddi inn í vörugeymsluhús og
verzlanir, er stóðu við höfnina.
Stormurinn æddi beint á mynni
árinnar Sevepi, og fióðbylgjan óx
776
T í 1» I N N — gUNNUBAGSBLAD