Tíminn Sunnudagsblað - 10.09.1967, Blaðsíða 15

Öræfum — Hofshreppi — eru
rösklega hálft annað hundrað, og
er þó aðeins búið á sjö jörðum.
En i Öræfum hefur alla tíð verið
margbýlt á flestum jörðum, og
nú eru býlin þar alls seytján: tvö
á Skaftafelli, þrjú á Svínafelli,
fjögur á Hofi, eitt í Hofsnesi, tvö
á Fagurhólsmýri, fjögur á Hnappa
völlum og eitt á Kvískerj-
um. Öræfingar búa nær eingöngu
við fé, en auk þess er selveiði
töluvert stunduð frá Skaftafells-
bæjunum og dálítið frá Kvískerj-
um.
— Hvernig er selveiðinni hag-
að. Jakob? spyrjum við.
— Selveiðitímabilið hefst í lok
mai og stendur út júnímánuð. Sel-
urinn er ýmist fangaður í net,
sem látin eru reka fram í árósana,
eða rotaður á fjörunum þar hjá.
Við fáum vatnadreka Vegagerð-
ar ríkisins, sem stendur þama nið-
ur frá, leigðan til þess að ferja
okkur yfir ósa Skeiðarár. Drekinn
er annars ekkert notaður, nema
hvað Svínfellingar fá hann leigð-
an á haustin til þess að flytja fé
yfir ána, en dálítið graslendi vest-
an ár heyrir Svínafelli til.
— Hvernig veiddist í sunar?
— Óvenjuilla. Heildarafli okk-
ar á Skaftafelli var ekki nema rúm
lega tvö hundruð kópar. í fyrra
var hins vegar gott selveiðiár. Þá
fengum við alls yfir fjögur hundr-
uð eða um það bil heliningi
meira en í sumar. Svo hefur Ií.ka
orðið talsvert verðfall á selskinn-
um. Nú eru greiddar tólf hundr-
uð krónur fyrir fyrsta flokks
skinn, en var seytján hundruð, þeg
ar hæst var.
Það lætur að líkindum, að Öræf-
ingar hafa lítil skipti við íbúa
í næstu sveitum, og hvað félagslíf
og skemmtanahald snertir, verða
þeir að búa að sínu. En þeir hafa
tekizt stórmannlega á við þennan
vanda, og stendur félagsstarfsemi
með blóma i sveitinni. Á hverjum
vetri æfa Öræfingar leikþátt og
sýna í samkomuhúsi sveitarinn-
ar á Hofi, og hlýtur það að telj-
ast vel af sér vikið í jafnfámennri
sveit. Þá er þorrablót fastur liður
1 skemmtanalífinu, og oftsinnis er
efnt til félagsvistar á veturna. Á
sumrin eru svo haldnir dansleikir
hálfsmánaðarlega, og ekki sækja
Öræfingar hljóðfæraleikara út fyr
ir svéitina frekar en aðra skemmti-
krafta.
Ég minnist þess að hafa heyrt,
að mýs væru ekki í Öræfum og
kettir þrifust þar ekki sakir leið-
inda. Ég spyr Jakob, hvort þetta
sé rétt.
—Nei, segir hann, — það er
af sem áður var. Músa varð vart
hérna fyrir nokkrum árum, og
þær tímguðust afar ört eins og
alltaf, þegar þær nema ný lönd.
Nú hefur heldur dregið úr músa-
ganginum, en þó er áreiðanlegt,
að aðgerðarleysi þarf ekki að hrjá
kettina hér í sveitinni.
Stöðugt hækkar í fjóshlöðunni
á Bölta. Feðgarnir segja okkur, að
ein heykvíslanna, sem við erum
með, eigi sér óvenjulegan feril að
baki. Hún steyptist sem sagt af
heyhlassi ofan í Skaftafellsá, sem
er ærið vatnsfall, en fannst svo
rekin tveimur árum síðar alllangt
niður með ánni og er nú komin
aftur til síns heima. En það kem-
ur í ljós rétt fyrir hættur, að áin
hefur ekki skilað feng sínum ó-
skemmdum: kvíslin hrekkur í
sundur, þótt ekki sé þjösnalega
með hana farið.
Inni loga rafljós, en vatnsafls-
stöð er í Bæjargilinu. Rafstöðvar
eru við alla bæi í Öræfum, því
að svo vel hittist á, að alls staðar
eru lækir, sem unnt er að virkja.
Eins og kunnugt er, voru Skaft-
fellingar brautryðjendur í bygg-
ingu og notkun heimarafstöðva,
og kenndi þar mjög áhrifa og
verka afreksmannsins Bjarna Run
ólfssonar á Hólmi í Landbroti.
En Öræfi mun hafa verið einhver
fyrsta, ef ekki alfyrsta, sveit hér
á landi, þar sem rafmagn kom á
alla bæi. Flestar rafstöðvar í sveit
inni reisti Helgi Arason á Fagur-
hólsmýri.
Við fáum að fletta gestabók
inni í stofu. Gestkvæmt er á Bölt-
anum á sumrin, og eru býsna
margir útlendingar, einkum Þjóð-
verjar, í þeim hópi, sem þar hefur
komið. Þarna er snotur vatnslita-
mynd af Svartafossi eftir þýzkan
listamann, og lesa má lýsingar
gesta á göngu á Hvannadalshnjúk,.
en allajafna er lagt upp í slíka
göngu frá Sandfelli og tekur ferð-
in upp um það bil sex tíma við
góðar aðstæður. En mestan svip
setur það á gestabókina, að hús-
ráðendur fara þess á leit við fólk,
að það yrki í bókina. Sá, sem eitt
sinn hefur kynnzt því, hvernig
tekið er á móti gestum á Bölta,
veit, að slíkri beiðni verður
trauðla neitað. Því er það, að ljóð
skipa háan sess á síðum gesta-
bókarinnar.
Þessari stöku varpaði Hallgrím-
ur Jónasson fram árið 1954:
Hvar sem að ég flakka og fer
frarn í rauða elli,
bezt ég alltaf uni mér
austur í Skaftafelli.
Svo kvað Jökull Jakobsson ár-
ið 1960:
Þó ég orti
í allan dag
álnarlangan
yndisbrag,
varla mun það
verða á
við skáldskapinn
í Skeiðará.
Stúlka nokkur ensk skarst ekki
úr leik við Ijóðagerðina:
I like the farm, I like the skyr,
I wish I could stay longer here.
From Skaftafell all gold and
green,
Mig langar ekki heim til mín.
Að endingu skal hér tekið upp
ljóð Hornfirðings nokkurs:
Þar sem fólkið elskar illfyglið
og lofar hin óðu vötn,
og blómin margfalda fegurð
sína
í skjóli skógarins
og jökultindarnir minna lífið
á tilveru guðs,
þar er heilög sveit.
Við ökum frá Skaftafelli í
morgunsól föstudags. Við hugleið-
um, hver muni_ verða framtíð
þessa þjóðgarðs íslendinga. Ferða
mannastraumur i Öræfi mun vita-
skuld stóraukast eftir opnun Jök-
ulsárbrúar, og þá er líklegt, að
margir vilji dvelja í þjóðgarðin-
um. Að sjálfsögðu þarf að koma
til móts við þarfir gesta, en ekki
er síður áríðandi að gæta þess,
að friðlýsingin verði meira en
nafnið tómt, en það verður naum-
ast, nema sérstakur umsjónarmað
ur verði á staðnum.
Við stöldrum við á kirkjustaðn-
uni Hofi. Guðshús Öræfinga er
to'rfi klætt og litið, enda gamalt
og sóknin fámenn. En eins og
margar byggingar, sem smáar telj
ast í sniðum, er það gætt ein-
T t M I N N — SVNNUDAGSBLAÐ
783