Tíminn Sunnudagsblað - 22.10.1967, Blaðsíða 18
Jófríður Kristjánsdóttir:
Tvær telpur í hjá-
setu fyrir 65 árum
Það mun vera fátt af núlif-
andi fólki, sem man eða hefur sjálft
tekið þátt I fráfærum, smala-
mennskum og hjásetum yfir kvía-
ám, eins og þær tíðkuðust í sveit
um landsins fyrir um það bil 65
til 70 árum. Mér éru þó störf þessj
svo minnisstæð frá bernskuárum
mínum, að mig langar til að segja
lítlllega frá þeim í þeirri von, að
einhverjum lesenda mætti verða
það til fróðleika og skemmtunar.
Á bernsku- og æskuárum mín-
um tíðkuðust fráfærur á svo að
segja hverjum bæ, að minnsta
kosti í nágrenni vlð bernskuiheiin-
ili mitt, sem var Lágaféll ytra í
Miklaholtshreppi á Snæfeilsnesi.
Blessuð sauðamjólkta þótti
vera mikil björg í bú, enda var
hún það, ekki sizt trjá fátækara
fólki, því að varla mun hafa
verið kostur á að fá meiri né
betri mat þá en mjólk, skyr, osta,
kjúkur og smjör.
Það hlökkuðu því margir til frá-
færnanna, og það var mikið að
gera í sveitinni um það leyti,
um 9—10 vikur af sumri. Ýmis-
legur undirbúningur var nauð-
synlegur, bæði utan bæjar og
innan. Það þurfti að standsetja
mjólkurtrog og mjólkurbyttur
og laga tunnur og hvers konar
ílát. Þá hafði húsmóðirin með
stúlkum sínum nóg að gera við
að sópa og hreinsa búr og
geymslur, þvo tunnur, trog og
byttur auk margs annars.
Fráfærudagurinn hófst með alls
herjarsmölun á öllu fé, bæði í
fjall- og heimalandi. Allir, sem
vettlingi gátu valdið, bjuggust til
leitar og smölunar, jafnt piltar og
stúlkur, og unglingar smöluðu
heimalandið.
Það voru oft miklar elting-
ar við að 'koma fénu saman og
inn í stekkinn. Litlu lömbin voru
spretthörð. Oft voru hundar látn-
ir elta þau og þreyta, þegar mann
skapurinn hafði gefið það frá sér.
Ég man, hve ég vorkenndi oft bless
uðum litlu lömhunum, þegar þau
loks gáfust upp, lafmóð og hrædd,
og litlu hjörtun þeirra borðust svo
afarhratt.
En sárast var þó að heyra
kliðinn í þeim, eftir að þau höfðu
verið svipt mæðrum sínum.
Jarmur þeirra líktist þá oft veini
eða ópi. Ég gat þá grátið með
lömbunum og raulaði þá gjarna
vísuna alkunnu hans Jónasar Hall
Gimbill mælti og grét við
stekkinn:
„Nú er hún mamma mín mjólk
uð heima."
Það kom mest 1 hlut okkar
Ragnheiðar, systur minnar, að
sitja yfir kvíaánum. Ragnheiður
var fimm árum eldri en ég og
hafði því alla forystu við það verk.
Hjásetustaðimir voru oftast til
fjalla, og sá þeirra, er mér er
minnisstæðastur, heitir Steina-
hlíð. Þessi staður er í huga mín-
um fagur og verður mér alltaf
jafnkær, enda liggja þar mín léttu
smalaspor og minningar, sem aldr-
°i mást né gleymast.
Steinahlíðin var vaxin birki, og
blómaskrúð var mlkið á mllli.
Klettabelti var ofan við hlíðina og
smálækir runnu niður eftir hlið
innl og sameinuðust undir hlíð-
arrótunum niðri á Jafnsléttu. Á
sléttum grasblettl við þennan læk
var hjásetukofinn oifckar. Hann var
930
TlfllNN - SUNNUDAGSBLAÐ