Tíminn Sunnudagsblað - 28.04.1968, Blaðsíða 11

líkur Lúðvík Kossút, að hver ein-
asti myndhöggvari í Búdapest öf-
undar mig af honum“.
Forseti bæjarstjórnar hlustaði
með glampa í augum og sá mynd-
breytinguna fyrir sér í huganum.
Hann strauk um mjúkt yfirborð
iíkineskjunnar. Marmari. Þetta
igæti bjargað bænum, — og hon-
um sjálfum ekki síður.
„En verður þetta mögulegt",
spurði hann alvarlega, „að gera
þenna ónefnda að Lúðvik Koss-
út?“ ■
„Þér getið verið alveg rólegur,
félagi Paradi. Ég hef tuttugu og
'fimm ára reynslu að baki. Munið
þér eftir Alapi lögregluforingja?
Nú er hann orðinn að englum
tveim á gröf biskupsins. Haldið
þér, að engir séu snjallir listamenn
nema þeir í Búdapest? Þeir eru
nú líka til í Kisgombok, sem vita
lengra en ref þeirra nær“
„Segjum það þá, allt í lagi“,
mælti formaður rannsóknarráðs-
ins og varp öndinni. „Haldið
áfram, herra Kovatsoczy. Kannski
það heppnist".
Með það rétti hann steinsmiðn-
um höndina, og steinsmiðurinn
leit upp til himins. Honum datt í
hug, að nú ætti kannski loksins
fyrir honum að liggja að öðlast ó-
dauðleika hér á jörð, eftir að hafa
eytt svo til allri ævi sinni við að
'höggva legsteina.
Víst gat þetta bundið endi á öll
vandkvæði: Fyrir einar 2.500 for-
intur var unnt að reisa líkneskju
á Kossúttorgí — og það meira að
segja marmarastyttu. En svona ein
falt er lífið nú ekki. Paradi frændi
var samvizkusamur maður. Og
naumast var hann eini maðurinn í
Ungverjalandi, sem hneigður var
fyrir veizlur og skálaræður. Svo
áhyggjufullur var hann út af frarn
tíð fólks síns, að ekki var hann
fyrr genginn út úr vinnustofu
steinámiðsins en efi tók að ásækja
hann.
Gat verið svona auðvelt að
breyta Frans Jósefi í Lúðvik Koss-
út? Myndu fáein meitiilshögg
nægja til að gera harðstjóra af
Habsborgaraætt að frelsishetju?
Nei,' sagði hann við sjálfan sig.
Það var óhugsandi. Það hefur tek-
ið mig heila sex áratugi að verða
það, sem ég er. Og mi-kið hefur
sonum mínum og sonasonum geng
ið hægt að verða guðsbörn.
Hafði hann gert rétt, þegar hann
gek-k að tilboði stemsmiðsins?
Hafði hann ekki verið að svíkja
Kossút, hafði hann ekki varpað
skugga á orðstír þessa ma-nns með
því að bendlá hann við Franz
Jósef? Hann var í þvíláku upp-
námi, að hann gat naumast ein-
beitt sér að mokkrum hlut, ekki
einu sinni hinni yfirvofandi vígslu-
athöfn á Kossúttorgi.
Þriðju róttina, sem hann átti í
þessu einvígi við samvizku sína,
dreymdi hann, að komið væri að
því að afhjúpa Kossútstyttuna.
Torgið sindraði í sólarljóma. Þús-
undir áhorfenda gleyptu í sig
h-vert orð af vörum ræðumanns-
ins, sem vitaskuld var hann sjálf-
ur. Hljómsveit bókara hafði sam-
einazt sinfóniuhljómsveitinni í Kis-
gombok, og loftið titraði af tón-
um lofgerðaróðsins til Kossút. Fán
ar blöktu í blænum, og á þeim
voru áletranir eins og: Vér tæm-
um glös vor til heiðurs félaga Par-
adi.
Nokkru eftir að hjúpurinn hafði
fallið af styttunni, hófst leiðinlegri
hluti athafnarinnar. Hin göfuga
mynd Kossúts gnæfði á miðju torg
inu, og þúsundir handa lyftu glös-
urn, sem voru barmafull af viskíi
og sóda. Andartaki síðar höfðu
þau verið kneyfð í botn undir
dynjandi fagnaðarlátum. Þá kom
hreyfing á Kossút. Hann steig eitt
skref áfram og veifaði öldungs-
hönd sinni til þess að þakka mann-
fjöldanum hyllinguna.
„Þakka ykkur, þakka ykkur,
Ungverjar1', mælti hann með
grautarlegum þýzkuhreim. „Þetta
er allt ágætt. Wunderschön. Lengi
lifi hið austuríska og ungverska
keisaradænii“.
Þegar Paradi vaknaði, þerraði
hann svitann af enni sér og klædd-
ist í snatri. Formleg afhending
styttunnar hafði verið ákveðin
klukkan níu í vinnustofu Kovats-
oczys Hann náði þangað á slaginu
Nefndarmenn voru allir þegar
komnir. Faðir Kerpely úr sátta-
nefndinni lýsti yfir því, að hann
væri agndofa yfir hinu frábæra
listaverki. Ritstjóri Kisgombokhnef
ans sagði, að loksins væri þá til
sú stytta af Kossút, sem öll þjóð
in gæti verið hreykin af. Samu
Dercske skólainieistari gat þess, að
sköpunarsnilli Kovatsoczkys væri
helzt ekki hægt að lí.kja við neitt
annað en fornlist Grikkja.
Þegar Paradi kom, hafði aðdá-
unin á listave'rkinu liáð hámarki.
„Látið oss nú heyra, hvað þér
leggið til málanna“, mælti ritstjór-
inn, þegar hann hafði heilsað bæj-
airstjórnarfo'rsetanum.
Paradi frændi starði og starði.
Og því lengur sem h-ann horfði,
þess ljósara varð honum, að stytt-
an var vissulega nauðalik Kossút.
Siá tími var liðinn, er hún var
Franz Jósef, keisari.
Setjum svo, að líkneskja okkar
sé ekki eins fögur og sú í höfuð-
borginni, hugsaði hann. En við
eigum þó að minnsta kosti mynda-
styttu. Og hér skal verða haldin
veizla, því við höfum sigraz-t á aft
urhaldinu Með þessari styttu höf-
um við ekki einasta eignazt Koss-
út, heldur höfum við einnig losað
ok'kur við Franz Jósef.
Undir niðri var honum þó ekki
ró-tt. Hann sagði við konu sína og
skælbrosti:/
„Það virðist svo, að sextíu ár sé
ekk; nógu langur tími til að skaoa
mann. En hvað get ég gerU Ég
var aðeins skapaður af guði, en
ekki af iiafnistórkostlegum mynd-
höggvara og Kovatsoczy“.
Jóhann Bjarnason þýddi.
Menn hverfa af sjónar
sviðinu, — fróðleikur fýh
ist Það eina sem qetur
varðveitt hann, er hið rit
aða orð.
— Lesendur blaðsins
eru beðnir að hafa þetta •
nuga, þegar þeir komast
/fir fróðleik eða þekkingu,
>em ekki má glatast.
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
299