Tíminn Sunnudagsblað - 28.04.1968, Blaðsíða 22

læknir einhvern þessara daga 1
Geithellia og beið þar svo þess að
batnaði. Þegar það varð, gafst á
að líta: Þá var allur Álftafjörð-
ur og Hamarsfjörður utan til und-
ir vakalausri íshellu, og ísinn var
stráheill, svo að læknirinn komst
skemmstu Ieið úr Melrakkaneshell-
um í Búlandsnes. Það var bein lei'ð
og fljótfarin.
Mest voru þó frostin um þrett-
ándann og fram til þo.rra. Þá
mátti heita að skiptust á kafalds-
hríðar og norðanstórviðri. Útlitið
var því fremur slæmt um miðvet-
urinn — hey þá víða hálfgengin,
hagleysa og allar bjargir bannaðar
vegna illviðra, frost oft 16—13
stig og upp i 22 Þá eftir þrettánd-
ann var sagt 38 stiga frost á Gríms-
stöðum á Fjöllum og fjörutíu á
Siglufirði Nú mun veðurstoian þó
ekki telja þessar tölur réttar. Tíð-
in á þorranum var umhleypmga-
söm oft mikið frost, góan sæmi-
leg. en einmánuður slæmur oft
snjókoma og norðanveður Voríð
varð sæmilegt, og talsverður gróð
ur var kominn fimm vikur af
sumri, og hélzt sú tíð þar til ellefu
vikur af sumri. Þá gekk í úrfella-
tíð. oft af landnorðri með kulda
og frosti á milli, svo að jörð hæiti
að gróa. Grasvöxtur varð þvi nauða
lítill og bæði tún og engjar urðu
fyrir miklum kalskemmdum Við-
ast varð því heyfengur lítill. viða
hálf hey miðað við meðalfeng og
þaðan af minna. Búpeningur varð
þó sæmilegur um haustið, þrátt
fyrir harðindi og fóðurskort um
veturinn.
Er. hverfum aftur að þeim Degi
og Steinunni.
Snemma varð þess vart, að þau
höfðu bæði sterkan vilja til fram-
fara í búnaði, og beindist sá á-
hugi ekki sizt að þvi að auka rækt-
unina og stækka túnið. En vegur-
inn til jarðabóta var ekki auðfar-
inn á þeim árum. Ekki var að
öðru að hverfa en rekunni og
ristuspaðanum. Þó smáfærðist
þetta í áttina. Þá voru að útskrif
ast búfræðingar í Óláfsdal. og
tveir af þeim voru úr Geithellna-
hreppi. Annar var Marteinn Þor-
steinsson, síðar kaupmaður á Fá-
skrúðsfirði. og næstur kom Páli
Benjamímsson. Með þeitn fékk
sveitin fyrstu kynnin af plógi og
herfi Á þessum árum fékk Ólafm
læknir Thorlacius slík verkfæri —
frá Ólafsdal, að ég hygg. Nokkru
seinna keyptu fjórir bændur í
Álftafirði plóg og herfi frá Ólafs-
dal. Einn þeirra, sem réðst í kaup-
in, var Dagur, en hinir voru Jó-
hann, bróðir hans, á Geithelium,
Sveinn Sveinsson á Hofi og Jón
Árnason i Múla. Um líkt leyti var
stofnað búnaðarfélag hreppsins. í
öllu þessu stóð Dagur framarlega,
og þetta voru fyrstu sporin í átt
til aukinnar túnræktar, þótt hægt
væri af stað farið, meðal annars
vegna þess að vinnutæki og áburð
vantaði. Þó að búnaðarfélagið hefði
áður umgetin tæki og ættu tvo
plóghesta, fullnægði það hvergi
nærri þörfinni. Þyí voru auka-
menn ráðnir, bæði til þess að rista
ofan af og stinga upp. Stundum
komu líka handverkfærin að betri
notum, þegar í lítið var ráðizt,
og oit unnu heimamenn með vinnu
mönnum búnaðarfélagsins eða bú-
fræðingunum eins og þeir voru
stundum, kallaðir, eftir því sem
tími vartii
Þannig þokaðist þetta áfram á
flestum bæjum, að teknar voru
fyrir smáspildur í túnunum ár
hvert. Margi?' notuðu móruðning
til þess að bera í fjárhúsgólfin til
þess að þurrka þau, ef þau blotu
uðu og drýgðu jafnframt með bví
áburðinn. Það reyndist vel, en
dras’verk var þetta, þvi að ruðn-
ingurinn var oftast moldarkennd-
ur og rauk mikið, þegar honum
var dreift.
Á Melrakkanesi var eldsneytis-
öflun frekar erfið eins og viðar.
Auk þess e'dsneytis, sem heima
fékkst, voru rekatré sótt á fjörur
og skógviður bæði í Geithellnadal
og Hofsdal. Heyskapur var og rýr
og revtingssamur, ýmist í fjalli eða
á þakeyrj langt frá bæ, en hún
var aðalengið. Fjárgæzla var einn-
ig erfið og eins göngur, einkurn á
haustin, ef snemma lagði að. Þá
var göngudagur fastákveðmn að
haustinu mánudagurinn í 22. viku
sumars, og var það ráðstöfun sýslu
nefndar. Fyrir kom þó, að fyrr
snjóaði, svo að ekkj vannst tími til
þess að Ijúka heyskap áður en
göngur h-ófust, en haustverkiri
fóru rnest í fjárstúss á þeim jórð-
Lausn
12. krossgátu
um, þar sem göngur voru lengstar
og erfiðastar. Tíð gat veríð svo ó-
hagstæð, að vikan gerði ekki bet-
ur en duga til gangna og rétta og
rekstrarskila. En löggöngur voru
þrjár með viku millibili, svo að þá
rak hv-að annað.
Á þessum árum var hvert neim-
ili skylt, samkvæmt sérstökum á-
kvæðum, að skila rekstrum til
næsta bæjar, og væri engivtn
rekstrarfær maður á þeim bæ,
varð að halda áfrarn með féð.
Rekstrum mátti ekki sleppa, og
munu sektir hafa legið við. Stund-
um gat komið fyrir, að rekstrar-
skil þyrfti að gera dag eftir dag.
Áheldi voru engin, hvorki girðing-
ar né annað, til þess að geyma féð
í.
Nú var það svo, að karlmenn
voru ekki heima göngudagana, og
voru því unglingar oftast notaðir
til að reka, en vinnukonur, væru
þeir ekki til. Ef vinnukonu var
ekki á að skipa, kom þetta á hús-
móðuirina, því að aðeins var um
tvo kosti að velja — að gæta
rekstrarins eða koma honum áleið-
is. Var seinni kosturinn oftast tek-
inn, því að gæzlan var ónæðissöm,
þar sem ekkert áheldj var.
Þetta fyrirkomulag hélzt nærri
óbrevtt fram um 1920, er kaupfé-
lagið var stofnað, og þó iengur.
En með sláturhúsunum breyttist
þetta algerlega hér um slóðu. Þá
var farið að raða niður í þau og
göngum hagað eftir því. Það heíði
þó illa hentað að óbreyttu þvi tíð-
arfari, sem var á síðari hluta
nítjándu aldar. En um þetta leyti
var góðæri flest ár með sumar-
blíðu fram í nóvember og stundum
lengur.
N-'-tó IZ 0 0 K z 0 s 0 0
K a R L 7 s t R 1
7 N fl S K I K / E
7 V 7 K y N Z E K
7 R n U s Z E 1 K
. 12 7 6 p Z s U R T 1
1 2
7 í U p p E3 a 5 □ R fl Z 1 H
/” K fí L. Z E p D n z J R <5 / V
R 0 L L u R 7 fl L- ►E K Z S K E
7 N 1 / T B i: z T R o S N K
7 fl T S z U 6 L. fl z N fl N o S
7 N z fl U R / 0 R K U 7 ÍJ R 1
/ n R k N B 6' fl R i V I R K
7 u N G fc fl R li fí 5 fl R 7 y.
7 3 T fí u R 7 fl L S í R i ó N

//S í D 0 N /T Ó r z V flj 11
7 5 t ja 1 K 7 0 B 6 \z |ul7 h\
nmiuwmmm 0 a □ 0 □□ □0 0 Va
310
TÍniNN - SUNNUDAGSBLAÐ