Tíminn Sunnudagsblað - 14.07.1968, Qupperneq 2

r
Þýtur í skjðnum
í vikunni eítir Jónsmessu var
fluttur sjónvarpsþáttur, sem
hátt var hafinn yfir flest, sem
þar er íramreitt að jafnaði —
þáttur mgva Þorsteinssonar um
gróðurfar og gróðureyðingu í
landinu. Þar var á áhrifameiri
hátt en nokkru sinni áður reif-
að eitt þeirra mála, sem bein-
línis varða örlög þjóðarinnar —
að sinu leyti jafnmikilvægt og
gengi iiskistofnanna á miðun-
'um við sírendur landsins.
Það voru ekki nein gieðitíð-
indi, sem Ingvi gat fiutt þjóð-
inni: Rannsóknir hafa leitt í
Ijós, að gróið land er nú í hæsta
lagi helmingur pess, sem það
var á landnámsöid, og frá ári til
árs gengur á gróðurlendið sök-
um ofbeitar og uppblásturs.
Þetta kailar á skynsamlegt skipu
lag um nýtingu beitilanda. Það
væri ásetningssynd, sem síðari
kynslóðir myndu trauðia fyrir-
gefa okkur, sem nú erum uppi,
ef rányrkjunni og tortíming-
unni yrði haldið áfram, þegar
við vitum, hvert stefnir. og vit-
um, hvað til ráða er.
Aí rannsóknum þeim, sem
gerðar hafa verið, er í Ijós kom-
ið, að það er rétt, ðem Ari Þor-
gilsson sagði, að á landnámstíð
var ísland viði vaxið milli fjalls
og fjöru, nema votlendið, er þó
var þá ekki jafnvíðáttumikið og
seinna varð. Það er talið, að
þetta hafi raskazt fljótlega eft-
ir að búseta hófst i landinu, og
þegar birkikjarrið, verndargróð
ur landsins, var farið, hófst upp
blástur og jarðvegseyðing, er
hér varð þeim mun örari en í
öðrum löndum sem jarðvegur-
inn var hér stórkornóttari, auk
þess sem tíðir stormar hröðuðu
tortímingunni,- Sí og æ seig
meira og meira á ógæfuhlið,
unz svo er komið sem nú er.
En forfeður okkar, sem horfðu
á þennan afhrapa landsins, og
áttu sök á honum, hafa þá af-
bötun, að þeir vissu ekki, hvað
þeir gerðu, og kunnu ekki held-
ur nein ráð til þess að stöðva
þessa óheillasögu.
Ingvi Þorsteinsson er einn
hinna ungu og dugmiklu vís-
indamanna, sem þjóðin er svo
gæfusöm að hafa eignazt á
seinni árum. Undir starfi slíkra
manna, sem vilja helga landi
sinu iíf sitt og orku, jafnvel
þótt launin séu allmiklu naum-
ari en þeim stæði til boða ann-
ars staðar, eiga íslendingar nú
meira en fólk hefur almennt
gert sér grein fyrir til skamms
tíma. Starfsvettvangurinn er
margvíslegur, eins og þær
mennta- og vísindagreinar, sem
þessir ungu menn hafa numið,
en á verkum þeirra mun það
mjög hvíla á komandi árum,
hversu okkur vegnar í landinu
og hverrar virðingar og viður-
kenningar við njótum meðal
annarra þjóða. Þess vegna skipt
ir það sköpum, að þeir geti
notið sin, fái það svigrúm og
þann myndugleik í þjóðfélag-
inu, sem nauðsyn krefst til
þess, að þekking þeirra og
vinna beri fullan ávöxt.
Enginn er sá þverhaus, að
hann beri lengur brigður á
það, að fiskifræðingarnir viti
viti sínu, þótt eigingirni og
skammsýni, eða kannski öllu
heldur óskammfeilni, valdi því,
að stundum er það gert, er þeir
hafa varað við, að gert sé. Sömu
viðurkenningu verða þeir að
hljóta, er stunda gróðurrann-
sóknir og jarðvegsrannsóknir,
og ráð þeirra og fyrirmæli
ber að virða jafnmikils og stall-
systkina þeirra, sem aflað hafa
sér þekkingar á lífinu í sjón-
um og iögmálum þess Vísinda-
mennirnir eiga að vera hæsti
réttur. um það, hvað bjóða má
gróðurlendi landsins. Þá fyrst
verður taflinu snúið við. Fyrr
er þess ekki að vænta, að okku.r
takist að stöðva- gróðureyðing-
una og hefja gagnsókn.
Ingvi Þorseinsson hafði stutt
an tíma til urnráða í sjónvarp-
inu og gat þvl ekki verið fjöl-
orður. En hann benti á, að það
væri eitt af frumskilyrðum
gagnsóknar í gróðurmálum
landsins að leita erlendis jurta,
sem gagnlegar kynnu að reyn-
ast. Vegna legu landsins í út-
hafinu vaxa hér miklu færri
jurtategundir en annars væri
eðlilegt. Náttúruskilyrðanna
vegna gæti gróðurríkið verið
miklu fjölbreyttara. Það fylgir
þessari jurtafæð, að okkur er
vant fleiri jurtategunda, sem
nota má til þess að hefta upp-
blástur og græða auðnir. Þær
verður að finna, sanna nota-
gildi þeirra með tilraunum og
stofna síðan til þeirrar frærækt
ar, er nægja má.
Ungmennafélagarnir fóstr-
uðu fyrir fimmtíu og sextíu
árum þá hugmynd að klæða
landið. Þá skorti ekki eldihug,
fórnfýsi eða ættjarðarást. En
þeir höfðu ekki fræðilegan
grundvöll undir fótum. Þess
vegna auðnaðist þeim einungis
að vinna fagurt vakningarstarf,
en hlutu fæstir þau laun að
sjá neit.t það gerast, er jafnað-
ist við drauma þeirra á þessu
sviði. Þó blessum við minningu
manna ems og Gunnlaugs Krist
mundssonar, sem réðst á sand
inn með tvær hendur tómar.
Nú er okkur í rauninni ekki
lengur neitt að vanbúnaði. Við
getum tekið vísindin í þjónustu
okkar, ef við eigum aðeins brot
af þeim stórhug og vilja, sem
logaði í brjóstum þeirra, sem
ungir voru, þegar öldin var
ung.
Móses karlinn leiddi þjóð
út úr eyðimörkinni. Við höfum
eignazt menn, sem reiðubúnir
eru, í krafti þekkingar sinnar,
að varna því, að gróðurlendi
haldi áfrarn að breytast í eyði-
mörk, og vinna aftur fleiri og
stærri lendur, sem tapazt hafa,
en hingað til hefur^ auðnazt.
J.H.
530
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ