Tíminn Sunnudagsblað - 17.11.1968, Blaðsíða 7

málskostnað, alls sjð rikisdali til
mótparta sinna.
Þann tuttugasta og sjötta júní
1750 á Krossi hafði séra Ingimund-
ur haldið rannsókn í málinu. Var
séra Lofti þá meðal annars fund-
ið til áfellis ,að hann hefði hindr
að embæt'tisgerð séra Páls Högna-
sonar í Krosskirkju tuttugasta og
fyrsta september 1748, svo séra
Páll hefði orðið að brjóta upp
kirkjuna. Þá hefði séra Loftur og
hellt niður vatni úr skírnarskál-
inni fyrir séra Páli þá er liann
ætlaði að skira barn.
í synódódalrétti sextánda júlí
1750 var dómur Sdgurðar prófasts
staðfestur og séra Loftur dæmdur
frá kallinu, og mætti hann ekki
prestsamíbætti þjóna, nema hann
fengi uppreisn hjá konungi. Þá
skyldi hann greiða prófasti átta
ríkisdaU í kost og tæring og auk
þess einn ríkisdal til fátækra
prestsekkna fyrir „óskikkanleg-
heit fyrir synódalréttinum við dóm
endurna sama dag og dómurinn
var upp kveðinn.
í synódalrétti tólfta júlí 1751
sættust þeir Sigurður prófastur og
séra Loftur um alla misklíð þeirra
á milli, sektalaust á báðar hliðar,
en séra Loftur hafði stefnt
prófasti fyrir synódum til að
verja aðgerðarleysi sitt í því að
taka af honum synjunarreið fyrir
orðrómíinn um sauðaþjófnaðiinn
og fyrir dóm á Krossi tuttugasta
og sjöunda júní 1750.
Þann tuttugasta og fjórða októ-
ber 1748 á Meðalfelli í Kjós gerðu
þeir samning sín á milM séra Loft
ur og séra Magnúls Þórhallson,
þess efnis, að séra Loftur lofaði
séra Magnúsi fæðá og húsnæði og
nauðsynlegri þjónustu, ókeypis
hesti um sóknirnar og tveim hundr
uðuim í kaup árlega fyrir prests-
verk í Krossþingum, utan kirkju
og innan, sem aðstoðarpresti, með
an mál séra Lofts stæðu yfir, svo
lengi sem þeim um semdist. Átti
séra Magnús að fara austur þang
að í næstu viku. Var þetta eftir
ráðstöfun og tilhlutan Ólafs bisk
ups. En eftir skipan amtmannsins
tólfta ágúst 1748 hafði Sigurður
prófastur í Holti boðið nágranna
prestunum, séra Gísla Snorrasyni í
Odda og séra Páli Högnasyni, að
þjóna prestakalli séra Lofts í úti
stöðum hans. Vildi því prófastur
ekki hleypa séra Magnúsi að prests-
þjónustu þar, enda þótti honum
vanta áreiðanlegt samþykki blsk
ups.
Þann sjöunda oktöber hafði Ól-
afur foiskup sefit tséra Loft fró emb
ætti eftir aðfarir hans við presta-
sttfnuna á Krossi fyrsta ágúst, þeg
ar rétturinn hafði orðið að flýja
úr kirkjunni út í kirkjugaxð og
ioks að bverfa á brofit vegna at-
hæfis hans.
Séra Loftur hafði orðið veikur
vorið 1747, svo að hann upp frá
því gat lítt sinnt prestverkum. Virð
ist harnn hafa sturlazt á geðsmun
um því að hann varð miklu van-
stilltari í skapi en áður. Bái'u með
hjálparar hans, að hann hefði hag-
að sér vel í embæfiti sánu fiil þess
tíma, er hann veiktist þá um vor-
ið. En síðan hafi hann ekkd gefiað
þjónáð eins og vera ætti, þótt hann
hafi oft sýnilega neytt sig til þess.
Auk þess sé hann öðru vi-si á geðs-
munum en áður, en ef hann nái
heilsu sinni og fyrra skapferli og
yfirvöldin telji hann saklausan af
orðrómi þeim, er I vetur hafi um
hann heyrzt (um sauðatökuna), þá
viiji þeir hafa hann sem sinn prest
sem áður. Hafði biskup skrifað
prófasti að grennslast eftir hátt-
erni séra Lofts hjá sóknar-
mönnum hans, trúlega áð mestu
vegna þessa orðróms.
En fyrir þetta vottorð meðhjálp
aranna stefndi séra Loftur fjórum
meðhjálparanna af fimm, þeim
Birni Ólafssyni á Vomúlastöðum,
syni Ólafs sýslumanns ,klaka“,
Einari Sveinssyni á Skíðbakka,
sem prestur taldi forgöngumann
málsins gegn sér, Vigfúsi Illuga-
syni í Seli og Magnúsi Magnússyni
á Úifsstöðum. Var hinn síðar-
nefndi talinn all'gott allþýðuskáld
og mörg ijóða hans eru í Lands-
bókasafni. Krafðist prestur skýr
inga á því hvers vegna þeir vildu
fá sér annan prest og hvaða orð
rómur það væri, er þeir ættu við.
En þeir fengu séra Magnús Ein-
arsson í Butru fyrir málsvara sinn.
Eftir prestastefnuna á Krossi
fyrsta ágúst, þar sem séra Loftur
hafði valdið spjöllum, rituðu þess
ir fjórir meðhjálparar Pingel amt-
manni þriðja ágúst 1748, skýrðu
honum frá atferli séra Lofts á
prestastefnunni, og hvers þeir
megi vænta af honnm. Segjast peir
ekki lengur geta þolað hann.
Á prestastefnunni á Krossi ann-
an og þriðja október lýstu með-
hjálpararnir yfir að þeir hefðu
átt við sauðaþjófnaðarorðróminn í
vottorði sínu fjórða júní. Og sSra
Loftuir gat sannað þar á einn
þeirra, Einar Sveinsson, að hann
hefði sagt, að sér væri engin æra
í því að vera meðhjálpari sauða-
þjófsms. Samt sem áður dæmdi
prófastur séra Loft í fjörutíu álna
sekt til meðhjálpara fyrir óþarfa
málsýfingu. En aðalvitnaleiðsl-
an skyldi fara fram á Vomúlastöð-
um ellefta október.
Þann sjötta febrúar hafði Þor
steinm Magnússon sýslumaður
halldið þinig á Krossi út af svört-
um hrút, er Erlendur Jónsson
hafði hirt úr fé séra Lofts haustið
áður. Var gefin skýrsla um þetta
fyrir réttinpm, og lýsti Erlendur
yfir, að hanin teldi séra Loft sak
lausan af óleyfilegri töku á þess-
um hrút, og svo var þvi lokið. En
út af þessu hefur orðrómurinn
hafizt, og bættist síðar við um
óheimild séra Lofts á fleiri kindum.
En svo bauð biskup prófasti að
rannsaka þetta sjöunda maí 1748.
Við vitnaleiðsluna í prófastsrétt-
inum á Vomúlastöðum ellefta til
sextánda október, sem fyrr getur,
var meðal annars vitnað um, að
prestuir htfði verið grunaður, um
óheimild eða töku á fjórum til
fimm (sumir' segja sjö) kindum
og eina þeirra hefði eigandinn
þekkt sem sína eigin og tekið hana
í sauðarétt, en hún hefði þá verið
með niarki prestsins, og það ekki
fuUgróið. Hafði vitnið sýnt séra
Lofti kind þessa og hann sagt, að
hann skyldi fara með hana, því
að prestur kvaðst ekki vilja eiga
hana. Einnig var vitnað, að séra
Loftur befði tekið hrosishá eða
látið flá húð af hesti í heimildar
leysi, en skálað henni þó síðar. Þá
er honum þótti komu fólks seinka
til kirkjunnar, hefði hann sagt:
„Kannski djöfullinn hafi sett
gleraugu á nefin á því, úr því það
kemur svo seint“.
Vottað var og að þá er hann
þjónustaði kvenmann í heimahús-
um, var hann svo drukkinn, að
vininumaður bóndans vairð að hafa
upp innsetningarorðin fyrir presti
og teyma hestinn undi-r honum, er
hann fór, og hefði sú þjónustan
ekki verið sjúkum manni til hugg
unar eða trúarstyrkingar. Sitthvað
fleira var vitnað presti til áfellis.
Árið 1751 áfrýjaði sóra Loftur
afsetningardómi alþingispresta-
stefnunnar til hæstaréttar, sbr.
bréf Ólafs biskups ti'l Rantzau stift
amtmanns tuttúgasta og sjöunda
T 1 M 1 N N - SUNNUDAGSBLAÐ
917