Tíminn Sunnudagsblað - 17.11.1968, Blaðsíða 20

voru þrjú, en hann var nú einn á
lífi. Systir hans dó á unga aldri,
en bræðuir hans tveir, sem voru
eldri, féllu báðir í styrjöldinni.
Saga Eistlands er saga blóðsúthell-
inga frá fyrstu tíð. Siðasti þáttur
þeirrar sögu er yfirgangur Rússa
og alger innlimun baltnesku land-
anna í Ráðstjórnarríkin. Faðir Páls
var mikiil ættjarðarvinur og
barðist gegn yfirgangi erlendra
stórvelda og vonaði í lengstu lög,
að þjóðin fengi að halda sjálfstæði
sínu, sem hún fékk í lok fyrri
heimstyrjaidar. Þetta vissu Rússar.
Kvöld eitt var hann tekinn á heim-
ili sínu og fluttur til Reval, ásamt
mörgum helztu mönnum byggðar-
innar. Saga þeirra varð ekki lengri.
Þeir voru taldir fjandmenn ríkj
andi valdhafa og skotnir eftir tvo
eða þrjá daga.
Páll var ekki heima þetta kvöld,
en hann vissi að röðin mundi koma
að sér fyrr eða síðar. Nokkrum
dögum síðar afréð hann, ásamt
vini sínum, að flýja á litilli trillu,
sem hann átti, og skyldu þeir í
fyrsta áfanga reyna að komast til
Finnlands. Sú ferð varð bæði erfið
og hættuleg. í skjóli náttmyrkurs
komust þeir frá ströndinni út í
skerjagarðinn fyrir utan, en þá
varð að fara variega, því að rúss-
neskir fallbyssubátar voru alls stað
ar á sveimi og beindu leitarljós-
um í allar áttir. En lánið var með
þeim. Þeir urðu ekki fyrir nein-
um sérlegum óhöppum á þessari
leið, og þegar komið var inn í
finnska skerjagarðinn, voru þeir úr
allri hættu. Frá Finnlandi komst
Páll nokkru siðar yfir til Svíþjóð-
ar. Þessi saga Páls er lík sögum
miargra annarra flóttamanna, sem
komust til Svíþjóðar á þessum ár-
um, fengu þar atvinnu og una vel
hag sínum.
Nú var ferðinni yfir Eystrasalt
lokið og skipið komið í höfn í
Helsingfors. Þar var tekið á móti
mér og fleiri, sem ætluðum á kenn
araþingið. Þar var Johan L. Birck,
faðir Eriks. Ég hef aldrei þekkt
gestrisnara fólk, en þessa elsku-
legu Finna.
Áætlaðan dvalarkostnað fékk ég
strax greiddan, nokkur þúsund
mörk, en búið var að útvega mér
dvalarstað á ágætu gistihúsi. Ég
var með ágætt kort af Helsingfors,
og sá ég fljótlega, að gistihús þetta
var skammt írá aðalgötu borgar-
innar, Mannerheimgötu, eða eins
og hún heitir á finnsku: Manner-
heimenkatu.
Allar götur í Helsingfoirs heita
tveimur nöfnum, sæniskum og
f'innskum, en eins og flestum er
kunnugt eru bæði málin ríkismál
í Finniandi.
Kennaraþingið stóð dagana 1.
til 5 júlí, og flutti ég minn fyrir
lestur þann 3. júlí, eins og ákveð-
ið var. Var þess getið í Helsing-
fors Dagblad. Farið var í ýmsar
kynnisferðir alla daga þingsins, síð
ari hluta dags og á kvöldin, en
þessar ferðir voru skipulagðar og
fyrirfram ákveðnar. Eftir að þingi
lauk, þann 6. og 7. júlí, var far
ið í ýmsar ferðir út úr borginui.
Gátu alldr þingfulltrúar, sem vildu
tekið þátt í þessum ferðum.
Lengsta ferðin var til Borga, í
austur frá Helsingfors, skammt
frá Finnskaflóa. Borgin er ein af
allra elztu borgum Finnlands.
Þar eru margar fagrar bygging-
ar, byggðar á sautjándu og átj-
ándu öld. Dómkirkjan er þó mun
eldri, byggð um 1400, fræg fyrir
málaralist þess tíma. Þá má nefna
Ihús skáldkonungsins, þ.e. húis
stórská'ldsins Runeberg. Hús þetta
átti Runeberg og bjó í því öll sín
síðu-stu æviár, dáinn 1877. Hús
gögn, bækur, myndir á veggjum
og aðrir munir eru eins og þeir
voru og á sama stað í húsinu eins
og Ruinebe-rg skildi við þá fyrir
tæpri öld. Vegn-a þess, hve mikið
er þar af gömlum listaverkum og
bókasöfnum frá fyrri öldum, er
Borgá oft nefnd borg borganna.
Rússair gerðu miklar loftárásir
á Bor-gá, en garnli borgarhlutinn
slapp algjörlega óskemmdur. Ég
ma-n eftir einu hverfi í útjaðri
Borgá, þar sem ekki stóð steinn
yfir steini. Þar voru flest hús úr
timbri, sem u-rðu eldinum að bráð.
Ekki var búið að endu-rbyggja
þetta hverfi 1947.
Undir kvöld héldum við aftur
til Helsingfors, borgarinnar hvítu
við Finnskaflóa. Mestur hluti borg
arimuar er byggður á töngum og
hólmum. Þar va-r smáþorp um
1550, og saga Helsingfors kemur
lítið við sögu þjóðiarinnar, fyrr en
1813, þegar yfirstjórn landsins
sezt að í Helsingfors. Hin gamla
höfuðborg landsins er Ábo, sem
á merkilega sögu. Sá sem ferðast
um götur Helsin-gfors, sér strax,
að þar er ekkert af gömlum hús-
um. Flest húsin eru ný eða ný-
leg, stíllirein og fögur. Finnar
hafa átt miarga anjala verkfræð
in-ga og li-stamienn, sem hafa gert
T 1 M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
Gamalt hverfl í Borgá, lítil hús og þröngóttar, krókóttar götur. En byggingar
eigi a8 síður fallegar.
930 '