Tíminn Sunnudagsblað - 08.12.1968, Blaðsíða 11

Ifísnaspjall Gamk
í svartasta skammdeginu
ver'ður stundum bæSi hugur og
himinn eins og kolsvartur ketil-
botn. Ekki þarf þó endilega a3
hafa verið skammdegi, þegar
Gunnlaugur Sigurbjörnsson
orti:
Æskan horfin, gleðin gleymd,
gullin fögru brotin,
undir grónar, örin geymd,
ofkeypt reynsla hlotin.
Við eigum til að hafa allt á
hornum okkar og finnast séra
Helgi Sveinsson hafa- haft lög
að mæla, þegar hann kvað:
Til að öðlast þjóðarþögn
þegar þeir aðra véla,
gefa sumir agnarögn
af því, sem þeir stela.
Þeir, sem kunnir voru hús-
dýrahaldi og baðstofulifi fyrir
svona 70 árum, munu trúa því,
að þessi vísa, sem ekki er ör-
uggt um höfundinn að, sé göm-
ul, en alls ekki ort nýlega:
Hann er þeirra styrkust stoð
við stjórn, þá skipt er orðum,
enda fær hann ugga og roð
undan þeirra borðum.
í skammdeginu sækir okkur
suma heim andvakan, en aðra
þungur svefn. Eitt af sérkenn-
um íslenzkrar vísnagerðar eru
hinar mörgu draumvísur.
Stundum mun vera um raun-
verulega drauma að ræða. Hitt
er þó til, að höfundur leiki sjón-
hverfingaleik með því að kalla
draumvísu það, sem hann orti
sér til hugarhægðar. Hér koma
tvær sitt af hverju landshorni:
Ég er þreyttur, svíða sár,
sem ei neitt er undur.
11. þáttur
Hefur beittur harmaljár
hjartað sneitt í sundur.
Þessi mun vera af ætt Theó-
dóru:
Lifs og dauða er ráðin rún,
röðull á öllum tindum,
dýrðin sjálf við brá og brún
brosir í glæstum myndum.
Er hér ekki innan fjögra
veggja ferskeytlunnar lýst
mannsins innstu þrá, að þegar
loks ráðizt gáta lífs og dauða,
brosi dýrðin við?
Magnús Gíslason hefur sann-
arlega mikið til síns máls, þeg-
ar hann segir:.
Talaðu ekki um tóman
kulda,
tíð sem neyð og sorgum
veldur.
Ei það léttir skelfing skulda,
skýjum dreifir ekki heldur.
Áreiðanlega þykir mörgum
nóg um allt, sem á hefur geng-
ið í veröldinni á síðustu tímum.
Sumir reyna að halda dauða-
haldi í þá trú, seij) lýsir sér í
þessari visu séra Helga Sveins-
sonar:
Rístu og sýndu sæmd og
rögg.
N Sól er brátt í hlíðum.
Dagsins glymja hamarshögg,
heimurinn er í smíðum.
Er þá ekki að undra, þótt
nokkuð gangi á. Helgi segir
líka:
Á þitt mark þú mæna skalt,
mörg pótt verði raunin.
Þegar hið fagra þér er allt,
það eru stærstu launin.
Til að sigra skammdegið gríp
um við stundum gamla bók,
kannski Sigurð Breiðfjörð-
Þá skilst okkur ef til vill, hvað
Guðmundur Böðvarsson er að
fara með þessum vísum:
Inn í heima æslr,u minnar,
yfir mikið þröngan hag,
geislaði hreimur gígju
þinnar
gulinu blikv nótt sem dag.
„Móðurjörð, hvar maður
fæðist",
man ég sönginn hvar sem fer,
þó í hörðu hjartað mæðist
hann mun lengi fylgja mér.
Ekki þyrfti það endilega að
vera gömul bók, sem gripin
væri, gæti til dæmis verið Fer-
henda Kristjáns Ólasonar, þess
snjalla hagyrðings. En hann
kvað einu sinni að haustlagi:
Hallar degi, haustar að,
hliðum vindar strjúka.
Viðir sölna, visíiað blað
verður að fjúka — fjúka.
Þú, sem strýkur stoita brá,
stæltur af ríkum dáðum,
verður líka að víkja frá,
visnar og fýkur bráðum.
Heyrt hef ég því haldið fram
f römmustu alvöru, að sárust
væri iðrunin vegna ódrýgðra
synda. Hvað sem um það er,
leitar oft harkalega á hugann
það, sem hefði getað orðið, en
aldrei varð. Kristján Ólason
kannast við það:
Minninganna að ganga garð:
gleður okkur flesta,
en oft er það, sem aldrei
varð,
eftirsjáin mesta.
En Kristján veit þó annað
enn nöturlegra:
Finnst mér örlög fari þá
fyrst til stáls að sverfa,
þegar orðið áttu frá
ekki neinu að liverfa.
Margt fleira er gert sér til
afþreyingar í skammdeginu.
Meðal annars lagt á gæðinginn
undir húmið. Björn S. Blöndal
kvað:
Þegar glettin bölsins brek
byrgja þétt að vonum,
fótaléttan fák ég tek,
fæ mér sprett á honum.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
995