Tíminn Sunnudagsblað - 23.02.1969, Blaðsíða 2

í
réf til Bjargar
Dyggðum prýdda og heiðri
krýnda eðaljómfrúna, minn mál-
vin rkur ef til vill minni þess,
að alþjóðlegar skýrslúr hermdu
fyrir nokkrum misserum, að í
hæsta lagi þrjú væru lönd á
þessu hnattkríli, þar sem meðal
tekjur manna væru hærri en á
íslandi. Þó skildist mér, að mjög
væri jafnt á komið með íslend
ingum og Svisslendingum, svo
að áhöld voru um, hvorir væru
hinir þriðju i röðinni.
Nú er það eðli mannsins (eða
óeðli), að þeir eru jafnan roggn
S ir með sig, er vita sig ríkari en
aðra, og mér er nær að halda,
að ég, sem alla jafnan er með
hausinn niðri i bringu, hafi ver
ið venju fremur háleitur á götu
á meðan þetta auðæfatal þjóða
var mér ferskast í minni. Svona
búskaparlag var ekki amalegt.
En „farist sá dagur, sem ég
fæddist á, og nóttin, sem sagði:
Sveinbarn er getið“. Nú er mér
sagt, að við, þú og ég, séum
orðin stórskuldug í útlandinu.
Þetta er skrítið, þvi að sjálf
höfum við aldrei þegið þar eyr-
is virði að láni, en hvað þó vera
dagsatt. Þetta hef ég hvað eftir
annað heyrt í útvarpsviðtækinu
mínu, og ég hef verið að spyrja
aðra, hvort það hafi ekki verið
eitthvað svipað hjá þeim. Og
skilst, að svo hafi verið.
Ég hef stundum farið í stræt
isvagninum í bæinn að undan
förnu, því að þar ber margt fróð
legt á góma. Þar er háð eins kon
ar alþingi þegnanna. Þar á þingi
hefur loks runnið upp fyrir mér
hve blindur ég var árið góða þeg
ar ég fór að verða háleitur. Það
er sem sé lausn gátunnar, að
við unnum ekki fyrir okkur, þeg
ax við vorum tekjuhæst og rík
ust þjóða. Við gátum ekki gert
vegarspotta milli Hraunsholts
og Keflavíkur, án þess að fá
peningana að láni, h\að þá við
gætum aurað i orkuver, verk-
smiðjur eða aðrar stórfram-
kvæmdir. Við fengum meira að
segja að láni kornið handa pút
unum okkar. Svo segir það mér
að minnsta kosti á þinginu í
strætisvögnunum. Og þetta var
skrifað hjá okkur, mér og þér,
rétt eins og öðrum. Þess vegna
er með mig eins og bóndann
á Úzlandi: „Andvörp eru orðin
mitt daglegt brauð, og kvein
mitt úthellist sem vatn“.
Þú láir mér sjálfsagt ekki,
þótt ég sé stundum þungt hugsi,
þegar ég kem heim á kvöldin.
Hagfræðingarnir hafa enn ekki
skýrt það tormelta lögmál, sem
lætur ríkidæmi leiða af sér
skuldasúpu — hvorki þeir í
embættunum né hinir í strætis
vögnunum. Ég bíð enn eftir
fræðilegri sönnun þess, að ein
tekjuhæsta þjóð í heimi gat
með engu móti séð sér farborða,
hvað þá haft nokkuð afiögu. Á
meðan Teiði ég hugann að öðru
sem reyndar er þessu skyit.
Fyrir fjörutiu árum heyrðist
þess aldrei getið, að við værum
talin tii stórgróðaþjóða í útiand-
inu. Það hefði iíka verið hróp
leg lygi. Samt björgumst við
nokkurn veginn. Og það, sem
vekur furðu mína: Við gátum
búið i haginn fyrir framtíðina.
Þá voru á fáum misserum gerð
ir akvegir um Tandið, án þess
að skuldum væri safnað. Hver
fjallvegurinn af öðrum varð
akfær, og brýr voru gerðar á
þær ár, er verið höfðu mestir
farartálmar. Þá voru skóiar
reistir sovrtö,
reistir svo ört, að fuTTnægði
þörf Tandsmanna á þeirri tíð,
margt hinir myndarlegustu bygg
ingar, sem enn eru í góðu gildi.
Og kostnaðinum ekki velt yfir
á ókomna tíð. Þá voru Tands-
menn að sækja í veðrið að reisa
háskóla og bliknuðu hvorki né
blánuðu, þótt það hlyti að verða
alldýrt. Þá var hafnargerð viða
á döfinni, og Tand'Smenn stóðu
sjálfir undir þeim kostnaði. Þá
voru þeir peningar aflögu, að
unnt var að stofna byggingar —
og landnámssjóð og hefja endur
byggingu í sveitum landsins.
Þannig mætti lengi telja. En
furða manna nú hlýtur að verða
þeim mun meiri sem fleira er
talið — okkar, sem í mestu ár-
sæld tókum lán til flestra hluta
arðgæfra og óarðgæfra — okk-
ar, sem ekki getum gert vegar
spotta án þess að ráðherrarnir
hlaupi fyrst til útlanda að snapa
peninga — okkar, sem höfum
ekki haldið skólakerfinu betur
í horfi en svo, að fimmtán og
sextán ára unglingar taka sér
vetur eftir vetur göngu um bæ
inn til þess að leita að mennta
málaráðherranum og bera upp
við hann vandkvæði sin og ann
arra nema. Þegar uppfinninga
maður býr til tæki og finnur
framleiðsluaðferð, sem heimur
inn tekur tveim höndum, verð
ur hann að Táta reisa verksmiðj
urnar erlendis, af því að það er
frágangssök að fá *hér, í landi
atvinnuleysis og gjaldeyris-
skorts nokkrar milljónir króna
til slikra hluta. Þegar yfir vofir,
að hafís reki að ströndum lands
ins, er teflt á tvær hættur um
útvegun efnis handa verksmiðj
um á Norðurlandi, sjálfsagt
vegna þess, að staðið hefur á
fémunum.
Hvað veldur því, að svo er
skipt sköpum? Hvers vegna gát
um við svo margt af sjálfs dáð
um fyrir fjörutíu árum, vél-
vana þjóð með koTadaHa og
mótorkoppa eina á miðum, þeg-
ar af litlu var að taka, en verð
um nú að horfa upp á flest i
ólestri?
Dreymi jungfrúna svarið um
imbrudagana, þá lætur hún mig
kannski vita, svo að ég geti
látið það berast í strætisvagn-
inn. j. h.
14*
T > M I N N _ SUNNUDAGSBLAÐ