Tíminn Sunnudagsblað - 23.02.1969, Blaðsíða 21

braskarar og kaupalhéðnar. Sumir
þeirra höfðu öðlazt góða æfingu í
þfví að selja ríkinu ónýtar eignir
og vörur fyrir ofsaverð eða kaupa
af því dýrmætar eignir á lágu
verði. Sá kaupskapur var mjög
stundaður á tímabili þjóðstjóranna.
Pólitísk spilling forystumanna
smitar aMtaf fná sér og magnar
spillingu þjóðfélagsins, og lýkur
þessari gerjun venjulega með ein-
ræði. Svo varð í Frakklandi. And-
úðin á stjórninni var orðin svo
megn vegna spillingar hennar og
dugleysis, að þjóðvörðurinn sner-
ist gegn henni.
En valdaklíkunni var bjargað
með fallbyssum Napóleons 5. októ
ber 1795, og þar með lauk frönsku
byltingunni með valdatöku hinna
nýríku og stórauknum áhrifum
Napóleons og síðar einveldi hans,
sem olli blóðbaði og kúgun í Ev-
rópu næstu tuttugu árin. Forsenda
þessara atburða var vesöld, fé-
græðgi og heimska hinna pólitísku
spekúlanta, sem fóru með völd á
Frakklandi um þetta leyti.
Skömmu eftir sigur Napóleons á
andstæðingum þjóðstjóranna
kynntist hann tilvonandi konu
sinni, Jósefínu Beauharnais. Hún
var ekkja herforingja, sem var tek-
inn atf lífi á tímum ógnarstjórnar-
innar. Nokkuð skorti á menntun
hennar og greind en hún er talin
hafa kunnað að hylja hvort tveggja.
Hún var sex árum eldri en Napó-
feon og tveggja barna móðir. Þau
giftust 9. marz 1796, og tveimur
dögum áður var Napóleón falin
herstjórn á ítölsfcu vígstöðvunum.
Bónaparte hafði lengi verið lang
eygður eftir þessum staiifa, sem
var reyndar engan veginn auðveld-
ur. Hann kom til Nizza í marz
1797. Herinn taldi þá um fjörutíu
þúsund manns, en her Austurríkis-
manna aftur á móti um áttatíu
þúsundir. Ástand frönsku herj-
anna var afleitt. Þá skorti bæði
klæðriað og matvæli. Herforingj-
arnir, sem hötfðu stjórnað herjun-
um fra*i til þessa, voru fokreiðir
yifir því, að ungilingur var settur
yfir þá og ætluðu sér að láta hann
finna vanþóknun sina. En það fór
á amnan veg. Strax á fyrsta fundi
þeirra hélt Bónaparte þeirri fjar-
lægð, sem hindraði allan kumpán-
skap frá þeirra hendi. Hann var
einbeittur og stuttorður, og þeir
fundu strax, að hér fór engin
brúða. Hann var aftur á móti mild-
ur og kumpiánlegur við hernrenn-
ina og lofaði þeim gulti og græn-
um skógum, þegar herinn kæmi
inn í Langbarðaland.
Bónaparte hafði aldrei stjórnað
fjölmennum herjum fyrr og átti
margt ólært. Flestir myndu hafa
reynt að fela kunnáttuleysi sitt. En
hann virtist alls ósmeykur að við-
urkenna vanþekkingu sína í ýms-
um greinum, og það vannst upp á
því, hve hann var skjótur að læra
og aðlaga sig aðstæðum. Hann vinn
ur írækilega sigra, og hann friðar
þjóðstjórana, sem þykir þessi ungi
herforingi nokkuð sjálfráður, með
un og sökktl gér niður 1 auvirði-
legan svalllifnað, að hætti nýríkra
tötraborgara. Verðlagseftirlit var
afnumið, og frankinn hélt áfram
að falla, kjör hinna snauðari þjóð-
félagsþegna versnuðu stöðugt og
afteiðingin af hinni almennu ó-
ánægju brauzt út í róttækri póli-
tískri hreyfingu, sem kennd var
við Babeuf. Hreyfingin dró að sér
ýmsa róttæka menn og póiitíska
andstæðinga þjóðstjóranna. Babe-
auf krafðist upptöku eignasafn ein
staklinga, sem myndazt hafði fyr-
ir tilverknað verðbólgu og spá-

j - -• ..

Endalokin: Tvær teikningar af Napóleon á skipsfjöl á Iei8
úflegðina á Eiínarey.
þvi að senda lestir, hlaðnar pen-
ingum og listaverkum, heim til
Parísar. Hinir óbreyttu hermenn
dást að honum, hann virðist ekki
hirða um persónulegt öryggi sitt,
hann er sjáltfur í fyilkingarbrjósti
og virðist alls staðar staddur þar
sem hans er mest þörf. Hann bef-
ur náð undir sig Langbarðalandi
fyrr en nokburn varði, og hann
nær vintfengi þjóðarinnar, sem er
fegin að losna undan oki Austur-
rikismanna.
Meðan Napóleón skipaði málum
á ítalu og sigraði heri Austurríkis-
manna, seig stöðugt á ógæfuhlið-
in,a í París. Verðlag héttt áfram að
hækka, hin nýja stétt hafði gleymt
öllum hugsjónuim byltingarinnar,
hirti ekki um annað en auðsöfn-
kaupmennsbu, hann krafðist eftir-
iits með verðlagi, og hann stefndi
að því að afnema séreign í þjóð-
félaginu. Hafinn var undirbúning-
ur að uppreisn lágstéttanna undir
forystu Babeufs í maí 1796, en
fyrirætlunin misheppnaðist vegna
uppljóstrana lögreglunjósnara,
sem höfðu fyl-gzt með þessu frá
byrjun.
Hættulegustu andstæðingar
þjóðstjóranna voru konungssinnar.
Þeir sigruðu í kosningunum til
þingsins í apríl 1797, og það leit
svo út, að þingbundin konungs-
stjórn yrði ofan á í Frakklandi.
Svo hetfði orðið, ei ekki hefði kom-
ið til einsýni og skammsýni æst-
ustu konungssinna, sem vildu ekki
slaka til í neinu. Emiigrantarnir
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
165