Tíminn Sunnudagsblað - 20.04.1969, Blaðsíða 11

Demiairotar þeir, sem úr roámun-
um koma, eru fyrsl greindir í átta
flokka ef'tir stærð og garð. SeLrona
fer fraim á þeim nákvæmt mat,
og þá slkiptast þeir í eiigi færri en
tvö þúsund og fiimm hiuindruð af-
brigði eftiir lit og öðrum kenni-
m'erkjum. Herrameron þeir, sem
'komið hafa tii þess að skoða eðal-
siteinaisaifn gunsteinírauðihTÍngsiros,
verður að lláti sér lyroda að bíða
þess a'Uðirojúkii- að þeir verði leidd
ir, eiran og einn í seran, inn í her-
bergi, þar sem al'lir gluggair snúa
í norður. Þangað eru demantarn-
ir bornir inm í silfurbakka, og við-
S'kiptavimirnir fá að skoða þá al-
eiroir og í fmUkomroum friði.
Demamtar erm mjög misjafmir að
verðmæti. Eti viðski'ptavimiriiir
geta treyst því. að verðið, sem
sta'rfsmenm amðhringsinis hafa sett
á sýnisgripima, svarar tii verðgild-
is þeirra. En vei þeim, sem kem-
ur á þennan stað, árn þess að hafa
ráðið við sig að festa kaup á dem-
amti. Harnrn myrodi aidrei framar fá
að koma inn í sýroimgarhe rberg ið.
En þó að verðið sé svimandi hátt,
eru kaup oftast mjög groða'væroTeg
Jafnvell bótt gimsteinakaupmaður-
inm geti ekki lagt á roema svo sem
tiinm af hundraði, gefur það ekki
svo lítið í aðfa h'önd
Óunmdr steirar, sem keyptir eru
í Lumídún'um, fana á markað í
Amisterdam, \ntwerpen eða New
York. Árlegt framnoð getuir num-
dð al'lt að sjö lestum, og einhver
kann að ímynda sér, að það sé
meira en markaðurinn ber. Em
þess er að gæta, að demantarroir
eru ekiki allir ætlaðir til skrauts.
Fjórir fimmtu hlutar fara tii þess
að fu'Inægja þörfum iðnaðarins
Eiroun'gis fimmtungUT telst til skart
gripa. Þar af er’ þó aðeins svo se.m
iiundiraðasti hluti lýtalausir gina
steinar, og aiiðhrimguninn gætit
þess, að aldrei kom; mieina af þeiim
en 'Svo á markaðinn, að verðið hald
ist sem alra hæst.
Litur demanta er margvísl'egut
Þeir eru svartir, rauðir, grændi;
brúniir og hvítir. Hiroir bláhvíta
eru fágæfcas'tir og dýrastir, kosita
fágaðir meira en hálfa miiljóa
króna á gramrn að mieðia'liballi.
Ei'tt frægasta slipunarverkstæðv
veraldarinnaT er í Peliikaroastræti i
Arotwerpen. Fágunin er ákaflega
seinleigt verk. og þeim miun sein-
I'eigri sem ffetirnir eru fleiiri. Hald-
ið er áfram daga og vikur að fágia
sama giniisteininn, umz baron hefur
náð þeiiriri fulikommium, er mest
venð'ur fengin. Stundum er mjög
stórum demönt'um skipfc, ef menn
þykjiasit sjá fram á að meira haf-
izt upp úr þeim með því móti.
En íroargra vikna verk er að saga
gimstein í suradur. Við ber, að ger-
legt þykir að Prjóta gimstein. En
því fylgir mikil áhætta, ef illa tekst
fcl.
Það var einn stórviðburðurinin á
þessu sviði, er stærsti gimisteinn,
sem sögur fara af, fannst í Trans-
vaal árið 1905. Haron var sex
hundiruð grömm að þyragd. Á verð
mæti hams verður ekki orpið.
Hamin var afhemltui Bretaikoraurogi.
En haron reyndist of stór í kórórou
haros. Konungur semdi hann því
sérfræðingi eirmm í Amsterdaim,
Jósef Ascher, með þeim fyrirmæl-
um, að hann skyldi bitaður sund-
ur. Asoher og ráðunautar hans
raronsökuðu sbeininn í fjóra
mánuði, áður en atfráðið var,
hvernig því verki skyldi haga.
„Mér var svipað inman brjósts
og faniga, sem leiddur er á aftöku-
stað,“ sagði Asoher seiroroa. „Ég
gekk að borðiniu, þar sem gim-
st'emmiimin lá, setti meititinn á haron,
þar sem hann Sky.'di M'ofinn. Svo
hikaði ég nokkur augnablik, áður
en hamarshöggið reið af“.
Hann gat talað bongimanannfeg
eftir á, því að honuim heppnaðist
verk siibt ágætlega. Stærsti gim-
steinninin, sem fékikst við skdpfcirog-
una, er nú í kórónu Bretakorourogs
og toaliast Afríkustjarroan.
Það er nokkurn vegiran regla, að
verulega fiaigur gimsteinm verður
þeim dýrari sem haran skiptir oft-
ar um eiganda, því að sífellt er ’
sem fleiri og fleiiri fíkist eftir að
e4ga þá í fyrri daga voru það eiuk-
um Gyðingar, sem stunduðu gim-
st’einaveralun, ag á þeinri tíð voru
nær alir þeir eðalsteimar, sem
gerogiu kaupum og sölum, komnir
frá Inidlandi. Hinii gulu voru þá
sjaldgæfastir og dýrmæbastir.
Nú eru gimisteiroaroámiur Ind-
lamds nær þrotnar, og flestir dem-
antar feoma orðið frá Afríku. Heilit
hérað í grenrod við Oranjefijót
hefur verið girt af, og herflokkar
gæba þess dag og roótt. En þótt
mikluim auði sé sópað upp úr
jörðinni, á námalýðurinn e'kki sjö
dagana sæia. Hann þrælar ailla
daga, og ber hvorki úr býtum há
laun né góða aðbúð
Oft er gefið í skyn, að demanta-
námuirnar í Suður-Áfríku séu mjöig
til þurrðar gengnaii Auðhiring'ur-
iron eroski gefur til kyrona, að hann
gefci með engu móti boðið fram
meira af gimsteinum en haron ger-
ir. Kaumski er þebta satt, en
kannski eru þetta lífca ósaronindi.
Suimir fullyrða að hamm eigi 1
geymisTlum ógrvroni gimisteina.
Sú saga ar .>ögð, að Hollerodinig-
ur að nafroi Hinrik Mereros hafi
fyrir almörgum áruim fundið niðri
í fjöruborði hrúgu lítilla gimsteina
í miölimmi og mokað þeim í fötu.
Það fylgir þessari sögu, að forráða-
möronum duðhringsins enska hafi
brugðið ónotalega í brún, er þeir
fréttu þefcta, en iétt til mikitla
muna, er maðurinm félist á að
láta þeirn í té vitroeskju sína og
aðhaíast ekki meira. ef hann ferogi
íyrir það dálitla þófcniun: Tíu millj
óroir sberöngspunida
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
323