Tíminn Sunnudagsblað - 20.04.1969, Blaðsíða 18

um 120 h'ögg á minútu hverri, en
var vasualöga látinn slá um 65 á
mínútu. Virtist hann vinna bezt
með þeim hraða.
Þegar kom í ljós, að ekki var
hægt að nota bora þá, sem fylgdu
vélunum, varð að fara að líta eft-
ir manni til að smíða nýja, og
stöðvaðist vinna að mestu á með-
an. Menn voru ófúsir að takast
þessa smíði á hendur. Þótti hún
nokkuð vandasöm, ef vel ætti að
fara. Lokg gaf sig til Kristján
Kristjánsson á Lindargötunni, en
sökum þess að hann var einn í
smiðju sinni. varð hann að fá miann
lánaðan frá okkur. Varð sá, er
þetta ritar, fyrir valinu.
Svo var barið og smíðað og
hert, þar til fyrsti borinn var full-
gerður, og var hann þegar settur
í og byrjað að mylja með honum
klöppina. Borinn reyndist mesta
meistarasmíði, og allir þeir, sem
Kristján smíðaðí eftir það: Þeir
kjöguðtist aldrei né bognuðu. En
taka varð þá og skerpa við og við,
því að Irart va,- undir
í fyrstu var ráðgert að fara á
eftir honum með annan stærri bor,
og hleypa niður rörum til að veTja
holuna, ef jarðvegurinn væri laus
í sér og vildi hrynja að bornum
úr veggjunum. í þvi skyni voru
fengin sex þumlunga rör, sem
aldrei þurfti að nota, því frá því
að niður á klöppina bom, frá
þrettán feta dýpi og niðu-r á 220
fet, var ein samfelld klöpp, að
undanskildu ellefu feta móbergs-
Iagi, sem síðai verður frá sagt.
Þannig var ástatt þegar byrjað
var í júl'ímánuði 1907 að bora
klöppina. Allir byrjunarörðugleik-
ar virtust vera yfiirstignir og bjart
framundan. Miklar vonir tengdar
við þessar nýstárlegu framkvæmd
ir, sem aldrei höfðu þekkzt fyrr
hér á landi Sennilega margir háir
og loftkenndir kastailar ve-rið
byggðir i sambandi við þær, eins
og við er að búast, þegar gull eða
aðrir verðmætir málmar eru ann-
ars vegar.
Þegar byrjað var að bora klöpp
ina, reyndist hún nokkuð hörð og
seinumnLn. Vair það í fyllsta máta
eðlilegt, þvi að borinn var léttur,
aðeins tveggja röra þungi. Þó
komuimst v:ð rúm tvö fet niður
fyrsta daginn, og þótti gott, þar
sem ekkert bilaði og öli áhöld virt
ust ætla að gegna hlutverki sinu
með prýði Var svo haldið áfram
dag eftir dag, og allt gekk sinn
vanagang. Þegar nokkuð kom nið-
ur í Möppina, var farið að athuga
efni þau, sem upp komu, og vildu
þeir meina, sem líklegastir voru
taldir að hafa vit á slíku, að máik-
ið væri þar af gnafíti. Svo þegar
lengira kom niiður, varð vart vi®
töluvert af sinki, og það svo mik-
ið, að menn, sem þarna voru við-
riðnir, töldu gerlegt myndi að
nytja þar sin'knámu, þótt ekki
kœmi annað til, vegna þess hve
grunnt var á það.
Þegar búið var að bora 67 fet
niður í klöppina, kom til okkar
þýzkur miaður, sem hér var á ferð.
• Hann kvaðst vera málm- og náma-
fræðingur og bað okjkuir um sýn-
ishorn, sem við og létum í té af
fúsum vilja. Fékk hann af því, sem
síðast kom upp frá bomum. Við
gerðum okkur litlar vonir um, að
hann mundi finna neitt og töld-
um jafnvel hreina fjarstæðu, að
nokkuð verðmætt fyndist svona of
arlega. En eitthvað um sjö og hálf-
um mánuði seinna, 14. marz 1908,
kemur grein f ísafold um rann-
sókn á sýnishomum, sem þýzkur
maður hefði fengið hér úr bor-
holunni. Rannsóknin fór fram í
Berlín, og framkvæmdi hana dr.
M Griiner, þ.'zkur málm- og eína-
fræðingur, ásamt Guðmundi Hlíð-
dal, og reyndist þeim vera í sýn-
isbominu svo mikið gull, að nema
mundi níu kvintum í tvö þúsund
pundum af sandi. En það kvað
vera þrefalt á við það, sem ger-
_ist í SuðuT-Afrí'kunámunum, sem
*þó eru taldax vel vinnamdi og
meira en það. Þetta hafði Guð-
mundur Hliðdal ritað formanni
Málmfélagsins, Sturlu kaupmanni
Jónssyni.
„Sýni'Shornið hafði dr. Griinier
fengið hjá Ditlev Thomsen kon-
súl í sumar'j sagði ennfremur í
greminni, og má það til sanns veg-
ar færa, þvi að Ditlev Thomsen
var í fylgd með hinum þýzka
manni, þegar hann fékk sýnishorn
in Anmars var það á einskis færi
annarra en þeirra, sem unnu
þama að afhenda sýnishornim, því
að þeir eimir þekktu merkin, svo
sem við var að búast, og fór því
ekkert af slíku frá borholunni án
þeirra vitundar. Ég vissi ekki held
ur til, að Ditlev Thomsen fengi
nein sýnishorn, væri neitt við
þessa starfsemi riðinn eða hefði
neinn áhuga á henni.
Við fórum ekk; að búast við
neinu gulli (þótt aðaíhugsunin
snerist um það) fyrr en við nálg-
uðumst dýpið, sem Hansen þóttist
hafa fundið sitt gull á. Kom þá
Magnús Erlendsson guUsmiður eitt
sinn sem oftar, fékk sýnishorn hjá
okiknr og brædþi það í vanalegiri
deiglu, því að önnur áhöld hafði
hann ekki til þeirra hluta, og fann
eitthvað lítils háttar í því af guUi.
Hann hafði mikinn áhuga á þess-
ari starfsemi, og til miarks um það
sagði hann okkur draum, sem
hann dreymdi. Hann þóttist vera
staddur suður á Öskjuhlið. Sá
hann, að verið var að bora í mýr-
inni og vildi ganga úr skugga um,
hvernig genigi, uppgötvaði hann
þá, að verið var að bora í gegn-
um harða þorskhausabagga, og sá
hann lestir streyma að hvaðanæva
með þorskhausa og skyldi allt fyr-
ir borinm. Virtist honum, að seint
myndi verkefnið þrjóta. Kynleg-
ur þótti okkur draumurinn og
meintum nokkra merkingu hafa
myndi. Drógum ofekiar ál'yktanir
þar af, hver i sínu lagi.
Þegar komið var niður fyrir 120
fet, fór vatnið að verða öðruvísi
á litinm, þegar skolað var frá
boraum. Það var eins og mjólkur-
bl'anda, og loks var það eins og
mjólk, og gátum við tU, að þarna
mundi málning vera. Þetta varaði
í nokkra daga. Svo varð það hreint
aftur.
Um þessar mundir var aðeins
unnið á dagirnn, og var það fyrsta
verk okkar á morgnana að taka
upp rörin og skipta um bor. Þá
urðum við þess varir, að um nótt-
ina hafði grœn slepja setzt utan
á rörin, sem voru ofan í holunni,
sveið okkur 1 henduraar undan
henni. Töldum við þetta eir vera,
en auðvitað eru skoðanir okkar,
seim þaraa unnum, á efnum þeim,
sem þarma varð vart við, að miklu
leyti ágizkani'’, því að við höfðum
eniga sérþekKingu i þessum efnum.
Þegar við vorum komnir niður
á 660 det, kom fyrir atvik, sem
helzt virtist myndi stöðva alla
vinnu þarna og ónýta þar með aUt,
sem búið var áð gera. Bar það
með þeim hætti, er nú skal greina.
Þegar líða tók að hausti, vildu
ráðamenn fyrirtækisins flýta verk-
inu sem mest og ijúka því áður
en veður spiUtist og erfiðari gerð-
ist aðstaða til allra hluta. Var því
það ráð tekið að vinna bæði nótt
og dag. Fenginn var maður, sem
hafði verið við niðursetningu vél-
anma,og annar maðUT til, og
330
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ