Tíminn Sunnudagsblað - 29.03.1970, Blaðsíða 21

•Þegar höftJingjar Norölendinga
höföu hraikiO Guðmund biskup
Anaeon frá Hólastað vorið 1209,
eftir sex ára stjórn hans á stóln
umn, þá bauð Snorri Sturluson hon-
iun til sín í Reykholt, og var hann
þar um veturimn. Vorið eftir fór
biskup til Hrútafjarðar og ætlaði
á skipi norður til stóls síns. Þeg
ar norðlenzku höfðingjarnir höfðu
pata af því, drógu þeir flokka sam
an til þess að verja honum stað-
inn. En er biskup frétti af liðsafn
aðinuan, venti hann aftur, og fór
á skipi til Steimgrím sfj arðar. Um
eumarið fór biskup að yfirreiðum
um Vestfjöröu, en veturinn eftir
var hamn á Stað með Bergþóri, þar
sem hann átfi vinum og frændum
að mæta. Trúlega hefur Bergþór
þá verið búinn að taka við staðn
um og preststörfum af föður sín
um, þó að Jón Brandsson amdaöist
ekki fyrr en vetri síðar. Frá veru
biskups á Stað þennan vetur seg-
ir svo í Sturlunga sögu“: — —
og urðu þar margir hlutir, þeir
er frásagnar væri verðir og jar-
teiknum þótti gegna. bótt það sé
eigi ritað í þessa bók, bæði það,
er biskup átti við flagð það, er
þeir kölluðu Selkollu og margt
annað“.
Sumarið 1220 er Bergþór prests
Jónssonar getið í föruneyti Guð-
mundar biskups, og þá í Reykja
dal norður. Voru um hundrað
manns í fylgdarliði biskups, og
þótti bændum þungt undir að búa,
en þoldu þó um hríð. Var þá ófrið-
uir sem mestur með biskupi og
höfðingjum Norðlendinga. Virðist
auðsætt, að Bergþór hefur þá fylgt
biskupi með flokk manna, honum
tál nok'kiurs trausts í móti óvinum
hams. Sumarið áður hafði Eyjólf-
ur Kárason með kænsku og miklu
snarræði náð biskupi úr harðri
fangavist hjá Arnóri Tumasyni suð
ur á Hvítárbökkum . Borgarfirði.
Haíði Airnór tekið sér fairi um sum-
airið í Hvítá og ætlaði, að biskup
skyldi þar einnig utan, hvort sem
honum líkaði vel eður illa .Mun
Bergþóri, sem bæði var vinur og
náinn frændi biskups, hafa þótt
sinn hlutur lítill í liðveizlunni, þeg
ar Amór þrengdi sem mest að
honum fyrra sumarið, og nú vilj-
að úr því bæta eftir föngum.
Árið 1222 varð Bergþór prest
ur Jónsson fyrir þeirri regin
hneisu, er vera þótti, að Bárður
Smoirirasan, bróðÍT Þorvalds Vatns
firðinigs, gerði Helgu, konu hans,
barn. Þeim bamgetnaði eirði Berg
þór illa sem von var, og svo bræð-
ur hans. Tveir þeimra bræðra áttu
bú á Reykhólum, og hafði annar
þeirra, Ingimundur, farið utan
með Snorra Sturlusyni sumarið
1218, enda var ailkært með þeim
frændum. Nú sækja þeir bræður
Snorra að þessu máli, en hann
segir, að þeiir myndu eigi fá rétt
hlut sinn við Bárð meðan Þorvald
uir væri uppi, kaililaði hann sitja
yfir hvers manns hlut vestur þar,
en sagði þá svo mennta og ætt-
aða, að þeir mættu halda hlut sín-
um við flesta menn. Við slik um
mæli fylltust þeir fjandskap mikl
um í garð Þorvalds, og var mest
undirrót þess Sturla Bárðarson,
sem þá var með Snorra. Hann var
af Seldæla og Sturlungaætt og
djákn að vígslu. Hafði hann verið
heimamaður Hrafns Sveinbjarn-
arsonar á Eyri og lét Þorvaldur
fóthöggva hann, þá er Hrafn var
tekinn af lífi. Var Sturla mikill
óvinur Þorvaids jafnan síðan og
kærði það oft fyrir Snorra.
Bergþóri munu hafa virzt sann-
mæli þau orð Snorra, að eigi fengi
hann réttan hlut sinn við Bárð,
meðan Þorvaldur héldi hlífiskildi
yfir honum. Síðari hluta sumars
1222 fór Staðarprestur því með
flokk manna vestur að Djúpi í
þeim tilgangi að finna Vatnsfjarð
argoðann í fjöru. f þeirri för voru
bræður Bergþórs, Reykhólabænd
urnir Brandur og Ingjmundur,
ennfremur sonur hans Ásgrímur,
sem þá hefur trúlega verið um
tvítugsaldur, Sturla Bárðarson og
fjórir menn aðrir sunhan frá Reyk-
holti, en alls urðu þeir þrettán
saman í flokknum. Riðu þeir vest
ur Steingrímsfjarðarheiði til
Laingadals og út að Nauteyri, þar
sem þeir tóku skip, en létu eftir
hesta sína og söðla. Frá Nauteyri
reru þeir þvert yfir fjörðinn tii
Vatnsfjarðar og gengu þar upp.
Þegar þeir komu í túnið heyrðu
þeir hundgá mikla og kenndu, að
‘ sá, er gó, var hundurinn Buski,
sem jafnan var vanur að fylgja
Þorvaldi. Þóttust þeir þá vita, að
bóndi væri heima, og hefur þeim,
að líkindum verið það kærkomin
vitneskja. Var þá skipað til aðsókn
ar og mei.n settir að gæta dyra,
að enginn kæmist á bunt óséður,
því að dagur var af lofti og niða-
myrkur á.
Herhlaup þetta kom Þorvaldi ai
gerlega á óvart. Hafði hann fátt
oianne heim®, þvt að hann var þá
1 sátt við alla menn, og hafði fyr
ir fáuim áruim leyst af höndurn
með skörungsskap fésekt mikla og
suðurgöngu til Rómar vegna dráps
ins á Seldælahöfðingjanum Hrafni
lækni Sveinbjamarsyni i Eyri í
Arnarfirði.
Eins og hundgáin benti til, þá
vair Þorvaildur heima og lá í lok-
rekkju hjá tveimur frillum sínum.
Þegar hann varð var við ófriðinn,
hljóp hann upp fáklæddur mjög,
og þó ólíklegt megi virðast, komst
hann óséður út um dyr þær, ar
Brandur gætti, enda þótt Brandur
léti það aldrei ásannast, að Þor
vatdur hefði þær dyr út farið, er
hann var fyrir. Þorvaldur, sem var
lítill maður vexti og frálegur, rann
i náttmyrkrinu til þess bæjar, er
í Þúfum heitir og eru um það bil
fjórir til fimm klómetrar frammi
í dalnuim upp frá Vatn&fjarðarstað.
Þar tók hann klæði, en hélt það-
an niður á Reykjanes og stefndi
að sér möninum. Þvi má nærri
geta, að Jómssynir urðu ekki er-
indi fegnir, þegar þeir voru orðn-
ir þess vísir, að Þorvaldur var á
bak og burt. Leituðu þeir hans um
húsin sem vandlegast, en fundu
eigi sem líklegt var. Fóru þeir þá
óskaplega, hjuégu upp í setin og
unnu á mönnum. Skamma stund
dvaldi Bergþór með flokkinn
í Vatnsfirði, eftir að hann varð
þess futlviss, að Þorvaldur hefði
undan komizt. Gengu þeir þá til
skips og reru út eftir Djúpi, allt
til Skutulsfjarðar, þar sem þeir
fengu sér hesta og riðu vestur
heiðar í Arnarfjörð á fund Hrafns
sona. Að vísu voru þeir nú sáttir
við Þorvald, en þótti þó eigi hafa
verið efnd til fulls gerð sú, er
fram hafði farið um víg föður
þeirra, einkum að því er snerti
héraðssektir mamna. Við umtal og
eggjanir Bergþórs og bræðra hans
gengu því Hrafnssynir í ófrið þenn
an með þeim.
Bárður Sno rason, sem kokkál
að hafði Bergþór prest og átti því
mesta sök á skærum þessum, sat
í náðum úti á Snæfjölnm og óvit-
andi í fyrstu um upphiaup norð-
anmanma. En pað er af Þorvaldi
að segja, að úr Reykjanesi reri
hann út að Snæfjöllum og gerði
það ráð, að hann lét Bárð og Þórð,
son simm, fara suðuir í Skálholt til
Magnúsar biskups Gissurarsonar,
bað þá þar vera um veturinn og
eiga engan hlut að þessum átöku^.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
261