Tíminn Sunnudagsblað - 16.04.1972, Blaðsíða 11

Sjálfsmynd: Guði sé lof, að yfirmarskálkinum er
þolanlega í skinn komið. Hér situr hann með fjaðra-
penna og er aö skrifa konunni sinni elskulegu, hvað til
tiðinda hefur borið í siðustu herför, hvort sem hefur nú
verið barizt með eggjum eða einhverju öðru eða sigr-
arnir unnir i rúmi hjá kvenfólki, sem lyktaði ekki sem
bezt.
með skáldsögu sinni, Maður og
samvizka hans.
Nú var það sumarið 1785 að Gústaf
III var á heimleið frá Sviaborg. Karl
Agúst Ehrensvárd, flotaforinginn, var
i þeirri för á öðru skipi, sem hrað-
sigldara var en konungssnekkjan
Amadis. Alkunna var, að konungar
áttu það til að vera fyrtnir, og þess
vegna þorði flotaforinginn ekki að
sigla fram úr herra sinum án leyfis.
Þess vegna sendi hann einn liðs-
foringja sinna yfir á konungssnekkju
til þess að leita slikrar heimildar.
Þá hittist svo á, að heldur betur var
öl á könnunni hjá konungi, og er svo að
sjá, að það hafi ekki verið með öllu
dæmalaust. Setti hann sendimanninn
til borðs með sér, og þegar hann kom
aftur yfir á skip flotaforingjans var
hann svinfullur. En með þvi að vel lá á
konungi, hafði hann veitt leyfi til þess,
að Ehrensvard sigldi sem honum
likaði, en samt átti hann fyrst að sigla
upp að hliðinni á konungssnekkjunni.
Þetta gerði Ehrensvárd, og stóð þá
konungur á þiljum uppi með drykkju-
bræðrum sinum. Jafnskjótt og skip
flotaforingjans var komið nógu nærri
hóf konungurinn og föruneyti hans að
kasta hráum eggjum á flotaforingjann
og menn hans og skip. Varð þetta mikil
skothrið og hörð, og þegar flotafor-
inginn komst undan, var allt löðrandi i
eggjarauðu — segl, borðstokkar, þiljur
og menn.
Þetta var mikil skemmtun og góð,
og hafði konungur ekki fengið aöra
betri i langa tið. Hann vildi þess vegna
halda leiknum áfram, þótt flota-
foringinn væri kominn úr kastfæri.
Hann tók þess vegna eitthvað tuttugu
egg og kastaði þeim framan i her-
bergisþjón sinn, og þegar flótti brast i
hirðmannasveitina, sem fylgt hafði
honum á þiljur, lét hann fjögur egg
fljúga i hnakkann á ágætum vini
sinum, hirðmarskálkinum Hans
Hinrik von Essen. Urðu það lyktir
eggjabardaga rokokókóngsins, að allir
kapparnir hnigu óvigir og sofnaði
hver, þar sem hann var kominn. En
liklega hafa þeir þurft eitthvað að
hressa upp á parrukin, þegar þeir
vöknuðu ef þeir hafa borið þau á
sjónum.
Af þessu má sjá, að Gústaf III hefur
ekki látið fágun hirðlifsins og um
hverfisins aftra sér frá þvi að gamna
sér. Atkvæðameiri var þó Friðrik Vil-
helm von Hessenstein, „náttúrlegur”
— það er að segja laungetinn — sonur
Friðriks I, þýzkættaðs konungs Svia
fram um miðja átjándu öld. Honum
leyfðist hvergi innganga i veitingakrá,
svo tiginborinn sem hann var, þvi það
var siður hans að gripa til skamm-
byssu sinnar og skjóta á hvað sem
fyrir var, ef honum likaði ekki matur-
inn. Það var lika hann, sem hellti úr
blekflösku i rúmið sitt i myrkri að
næturlagi. Hann hélt sem sé, að það
væri ilmvatn i flöskunni, en svo
bölvanlega stóð á fyrir honum, að
kvenmaður sem fylgdi honum til
sængur, hafði af slysni sinni „saurgað
rúmið”. Og úr þvi ætlaði konungsonu-
urinn að bæta, þvi honum gazt ekki að
lyktinni — lái honum hver sem vill...
Frá þessu og mörgu öðru fleira af
sama tagi sagði flotaforinginn Karl
Ágúst Ehrensvard hinni ungu konu
sinni i bréfum sinum, og þess vegna
eru þau lika prýðileg heimild um siði
og háttu og margs konar ævintýri
hefðarfólks, aðalsmanna, hirðmanna
og konunga, á siðustu áratugum át-
jándu aldar.
Ein sagan er um stórmennið Rutgen
Maclean, barón og gósseiganda á
Skáni. Hann hljóp ber fram úr rúmi
sinu einn kaldan vetrarmorgun, þvi að
logandi viöarbútur hafði dottið út úr
ofninum og oltiö fram á gólfið. Hann
ætlaði að sparka honum inn i ofninn,
en gleymdi, að hann var berfætt
ur. Fóturinn var léttari en hann
ætlaði, og þess vegna fór hann inn i
ofninn með viðarbútnum.
Um Sviþjóð og Svia segir flotafor-
inginn margt ófagurt i bréfum sinum.
Sviar eru heimskir og skitugir fylli-
raftar, sem ekkert kunna, ekkert geta
og ekkert vita. Smáland, þetta hunda-
osta - og geitabæli, er ekki annað en
öskustó þar sem allt þefjar af gamalli
steiktri sild, brunninni tólg og blautum
viði. Það voru eiginlega bara aborr-
arnir sem einhvers virði voru i hinni
köldu, dimmu og illviðrasömu Sviþjóð.
Þvi að það var afbragðsfiskur.
Sunnudagsblaö Tímans
299