Tíminn Sunnudagsblað - 16.04.1972, Blaðsíða 18

Tarjei Vesaas og kona, Halldís Moren, úti i skógi á björtum degi. Þaö var skógurinn og fólkið i honum, sem varð föður
llalldisar, Sven Moren, að yrkisefni.
bundnum stil, þar sem sagt er frá
tveim barnssálum, sem á einni nóttu
komast i kynni við fullmikið af þeim
sálarháska, sem helzt fyigir full-
orðinsárum. Sagan er ákaflega hugljúf
i einfaldleik sinum. Þar má finna
marga þræði frá sögunni um san-
deltréð, og raunar frá Bufast-
bókunum, þvi enn er mjög fjallað um
andstæðurnar — eöa máski fremur
samstæðurnar lif og dauða.
Hinar fjórar sögurnar, sem ég drap
á, nefndust Fuglarnir, Bruninn,
Klakahöllin og Brýrnar, og kom hin
siðasta áriö 1966. Freistandi væri að
ræða lengi um hverja þessara bóka, en
þó skal látiö nægja að fjalla litillega
um tvær þeirra.
Fuglarnir komu i timaröð næst
Vornótt, og enn létti þeim lesendum
skáldsins, sem hafði þótt nóg um
myrkrið og óskiljanleikann i siðustu
bókum á undan. Fuglarnir voru aö
ytra búningi venjuleg hefðbundin
skáldsaga. Söguþráður einfaldur,
jafnvel of einfaldur, tákn skiljanleg
flestum. bó hefur þessi saga dregið að
sér æ fleiri fræðimenn og dýrkendur
dulspeki við bókmenntaskýringar og
mun ef til vill reynast einna drýgst
viðfangsefni alla bóka Vesaas. Sögu-
þráðurinn er i stuttu máli sá, að
Matthias, hálfruglað olnbogabarn
þjóðfélagsins býr i afskekktu húsi við
vatn, ásamt með systur sinni, Helgu.
Þar koma engir, litið verður til að
brjótast inn i einfalda veröld Mat-
thiasar nema náttúran sjálf. Þar til
einn daginn, að hann ferjar sjálfur
skógarhöggsmann yfir vatnið, skógar-
höggsmann sem siðan sezt um kyrrt
hjá þeim systkinum og vinnur ástir
Helgu. Þar með hefur Matthias, að
honum finnst, misst tilverugrund-
völlinn, hann verður að finna sér leið
út úr ógöngunum — og finnur hana,
ákveður að láta auðnu ráða og rær út á
vatn, þar sem hann brýtur botninn úr
báti sinum og ætlar árinni einni að
bera sig i land, ósyndan. Sú för endar
með likindum.
Þessi söguþráður er eins og ég sagði
jafnvel svo einfaldur aðundrum sætir,
að hann skuli vera nægur efniviður i
skáldsögu. En vitanlega er sögunni
misþyrmt með slikri endursögn. Þar
kemur fyrst til frásagnartækni snill
ingsins, en siðan næstum ofurmann-
legur skilningur hans á olnbogabarn-
inu Matthiasi. Þetta veröur manni
máski ljósast með þvi að bera Mat-
thias saman við frænda sinn úr
Vesturheimi, Lenna i Músum og
mönnum Steinbecks. Þar er þéttings-
margt likt, en hvilikur munur i með-
ferð höfunda á persónum sinum. Þar
birtast ótviræðir yfirburðir Þela-
merkurskáldsins.
Hafi lesendum Vesaas létt við að fá
Fuglana i hendur og þeir hugsað sem
svo: jæja, þá er hann kominn heim
aftur, þetta er sá gamli góði Vesaas,
þá svaraði hann slikum lesendum
óþyrmilega með bókinni um Brunann.
Þvi ef einhverju sinni var réttlætan
legt að tala um torskilið verk, þá var
það um þá bók. Hér skal ekki hætt á
að leggja fram svo mikið sem álit á
bókinni, en fúslega viðurkennt með
fleirum, að skilningur er i lágmarki.
Um þriðju bókina, Klakahöllina,
306
Sunnudagsblað Tímans