Tíminn Sunnudagsblað - 11.02.1974, Page 5

Björgvin Hólm
Eru Eddumar 4000 ára?
Árið 1902 var flokkur ftalskra
fornleifafræðinga við rannsóknir og
uppgröft á Phaistoshöllinni á eyjunni
Krit i Miðjarðarhafinu. Stjórnandi
flokksins hét F. Halbherr, og þann 3.
júli opnaði einn af samstarfsmönnum
hans, L. Pernier, ferkantað geymslu-
herbergi i útbyggingu sjálfrar hallar-
innar. Þar fann hann dularfuiia skifu
gerða úr finum leir. Margir sérfræð-
ingar álita, að leirinn i skifunni sé kki
upprunninn frá Krit. En skifan, sem
varalsett vel gerðum táknum., bæði að
framan og aftan, vakti mikla athygli,
þegar hún fannst. Og enn þann dag i
dag má segja, að hann sé einn af
merkustu forleifafundum visindanna.
Krit var á sinum tima áhrifamesta
menningarmiðstöð Evrópu. Fornleifa-
rannsóknir benda til þess, að áhrifa
Kritarbúa hafi gætt um alla Evrópu og
þeir hafi stundað verzlun um alla álf-
una. Menningin á Krit er undanfari
menningarinnar i Grikklandi, er siðar
átti eftir að móta alla Evrópu.
Menningin á Krit var i hámarki á öðru
árþúsundinu fyrir Krists burð. en álit-
ið er, að hún hafi liðið undir lok um
1200 fyrir Krist. Paistos skifan getur
þvi ekki verið yngri en það.
Það sem vakti strax mikla athygli á
skifunni, þegar hún farinst, var sú að-
ferð, sem notuð var til þess að þrykkja
táknin á skifuna. Þau voru greinilega
gerð með sérstökum. tilbúnum tákn-
stöfum, sem þryst var ofan i leirinn,
hverjum fyrir sig. Aðferðin var með
öðrum orðum ekki ósvipuð nútima
prentaðferðum, þar sem leturstöfum
er raðað saman og þrýst á pappir.
Fjöldi táknanna, sem notuð eru á skif-
unni. er 45, og eru þau sýnd á sérmynd,
sem fylgir með þessari grein.
Eins og sést á meðfylgjandi
myndum er textanum raðað á skifuna
i spiralformi. Byrjað er i miðju skif-
unnar. en siðan vindur textinn sig
áfram i átt að útjaðri hennar.
Mikið hefur verið reynt að þýða text-
ann, og sérfræðingar tilheyrandi hin-
um ýmsu turigumálaflokkum. hafa
sprevtt sig við diskinn. Samt er það
svo, að enn þann dag i dag biður skifan
eftir þvi að opinbera leyndardóm
sinn. þvi engum hefur enn tekizt að
þýða hana.
Sunnudagsblaö Timans
Eins og ótalmargir á undan mér,
hef ég þreytt hugskák við skifuna, og
komizt að ákveðnum niðurstöðum.
Það er tilgangur minn með þessari
grein, að skýra frá þeim. Fyrir það
fyrsta, vil ég benda á, að það er mikill
skyldleiki milli Völuspár islenzku
Eddanna og Paistos disksins. Og þýð-
ing min á disknum er að rniklu levti
byggð á Völuspánni. A þan hátt stend
ég auðvitað töluvert betur að vigi held-
ur en aðrir, þvi ég virðist vera sá
fyrsti, sem tek eftir þessum skyld-
leika. Þó er rétt að benda á það strax
að viðhorf min og sjonarmið til Edd-
anna eru töluvert öðruvisi, heldur en
það sem almennt er viðurkennt. En frá
þeim sjónarmiðum mun ég greina