Morgunblaðið - 09.07.2004, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
HÉR VERÐUR fram haldið um-
fjöllun um hættur í umferðinni, og
heimildir eru hinar sömu og í fyrri
grein minni um þetta efni.
Bílbelti
Það er algeng orsök banaslysa, að
menn aka án bílbelta. Rannsóknir
hafa þó sýnt, að þau
hafa bjargað mörgum.
– Fyrir tæpum 20 ár-
um var ekki skylt að
nota bílbelti, en þau
voru þó í nýlegum bíl-
um. Er ég ók af stað
einn morguninn, var
því líkast, að hvíslað
væri að mér: „Notaðu
beltið,“ og ég fór að
þeirri ábendingu.
Nokkru síðar lenti ég í
árekstri, reyndar ekki
mjög hörðum. En bíll-
inn minn „flaug“ þó
langar leiðir, en lenti svo á hjól-
unum. Allt gerðist mjög snöggt. Því
var líkast sem beltið reyrðist fast að
líkamanum, glerbrotum rigndi yfir
mann, ryk þyrlaðist upp og gler-
augun þeyttust af höfðinu. Maður
var hálfringlaður um stund, en
ómeiddur. Læknir sagði við mig eft-
ir skoðun: „Þú ert heppinn að
sleppa svona vel, og það getur þú
þakkað bílbeltinu.“ – Síðan hef ég
alltaf notað bílbelti og beðið farþega
mína um að gera það einnig.
Það er ekki mikil fyrirhöfn að
spenna á sig bílbelti, og það er und-
arlegt að gera það ekki. Í nýlegum
bílum eru „líknarbelgir“, sem fyllast
snögglega af lofti við árekstur, og
þeir eiga þannig að verja ökumann
og farþega. Þeir eru hannaðir með
það í huga, að menn séu spenntir í
beltum. Sé svo ekki, koma þeir að
takmörkuðu gagni, og þeir geta ver-
ið hættulegir.
Ölvunarakstur
Ekki þarf að hafa um ölvunarakstur
mörg orð. Flestum mun ljóst, að
viðurlög við honum eru mjög
ströng. Tryggingafélög eiga endur-
kröfurétt á þá sem valda tjóni í ölv-
unarakstri, og þau nýta sér þann
rétt. Hér er oft um háar fjárhæðir
að ræða, sem menn eru ekki borg-
unarmenn fyrir. Þungbærast er þó
líklega það að hafa á samviskunni,
að þessi háttsemi hafi valdið öðrum
mönnum örkumlum eða jafnvel
dauða. Þannig getur skemmtun og
gleði á skammri stund umhverfst í
sorgir og raunir það sem eftir er
ævinnar.
Svefn og þreyta
Algengt er, að syfja og þreyta sé or-
sök alvarlegra umferð-
arslysa. Menn hrein-
lega sofna undir stýri,
eða þá að athyglin
sljóvgast mjög, svo að
þeir verða ófærir um að
aka. Góðkunnur frétta-
maður vék að þessu
efni fyrir nokkru í
Sjónvarpinu. Hann
benti á þá lausn, að
menn legðu bíl sínum á
öruggum stað og
fengju sér blund og
ækju svo aftur, þegar
þeir væru orðnir hress-
ari. – Þetta er góð ábending, og í
flestum bílum er unnt að leggja aft-
ur bakið í framsætunum. Kannski
væri skynsamlegt að hafa með sér í
ferðum hlýja úlpu eða svefnpoka,
sem hægt væri að nota.
Úrbætur
Ef við ökumenn tækjum þá heilla-
drjúgu ákvörðun að aka 1) ekki of
hratt, 2) með beltin jafnan spennt,
3) ekki undir áhrifum og 4) ekki
syfjaðir og þreyttir, – myndum við í
verki stuðla að úrbótum á þessu
sviði. Þetta getum við sjálf gert,
konur og karlar, ungir og gamlir, og
aukið þannig öryggi okkar og ann-
arra.
Við þurfum að hafa í huga, að
vegakerfi okkar er um margt heldur
frumstætt. Mistök geta því reynst
ökumanni afar dýrkeypt. Þeir, sem
rannsakað hafa banaslys á síðari ár-
um, hafa séð þess „alltof mörg dæmi
að mistök ökumanns hafa leitt til
dauða eða alvarlegra meiðsla vegna
þess að vegi eða umhverfi hans var
ábótavant“. – Skurðir, stórir stein-
ar, gjótur, ljósastaurar, ræsi við hlið
vegar og skortur á vegriðum hafa
m.a. verið orsök þess, að illa fór.
Rögnvaldur Jónsson verkfræðingur,
formaður RNU, hefur bent á, að
það ætti að vera forgangsverkefni
að bæta núverandi vegakerfi (Morg-
unblaðið 17. febr. 2003, 14. bls.). –
Undir þetta skal tekið. Umhverfi
vega er víða óviðunandi, ef eitthvað
ber út af. Einnig er brýnt að skilja
að umferð í gagnstæðar áttir á fjöl-
förnum vegum. Því miður virðist
ekki nægur skilningur á þessum
þáttum í samfélaginu og meiri áhugi
á því að leggja nýja rándýra vegi
með því að bora í gegnum fjöll.
Við höfum ekki ótakmarkað fé til
ráðastöfunar í þessum málum, en
við ættum að nýta það sem best til
þess að efla umferðarmenningu á
Íslandi. Það gerum við með því að
bæta vegina og draga úr umferð-
arhraða. – Þar sem flest alvarleg
slys verða um hásumar á vegum,
þar sem hámarkshraði er 90 km/
klst., hlýtur að koma til álita að
lækka hámarkshraðann. Bent hefur
verið á, að vegna vikmarka og
skekkjumarka sé ökumaður ekki
kærður fyrir akstur þar, nema ekið
sé nokkru hraðar (sama heimild).
Standi vilji til þess í raun að fækka
alvarlegum slysum, þyrfti e.t.v. að
lækka hámarkshraðann á vegum,
þar sem umferð í gagnstæðar áttir
er ekki aðskilin og umhverfi þeirra
er mjög ábótavant. Sýnir ekki bitur
reynsla, að ákvörðunin um há-
markshraðann byggist á ofmati á –
ófullkomnum vegum?
Lokaorð
Í Morgunblaðinu í dag, 4. júlí, segir
frá því, að lögreglan í Hafnarfirði
hafi kært 268 ökumenn fyrir hrað-
akstur í síðasta mánuði. Og lög-
reglan bendir réttilega á, að menn
verði hér að taka sig verulega á, þar
sem öllum sé ljóst, „að hraðakstur
er helsta orsök alvarlegra umferð-
arslysa.“ – En er okkur þetta ljóst?
Eru viðurlög hér í samræmi við eðli
brotsins, viljum við, almenningur og
yfirvöld, breyta þessu? Viljum við
stöðva hildarleikinn á vegum úti?
Hildarleikur –
á vegum úti
Ólafur Oddsson skrifar
um umferð og öryggi ’Það er ekki mikil fyr-irhöfn að spenna á sig
bílbelti.‘
Ólafur Oddsson
Höfundur er kennari.
RÍKISSTJÓRNIN hefur rétt
fram sáttahönd í fjölmiðlamálinu
með því að leggja fram frumvarp
sem gerir ráð fyrir að fella úr gildi
fjölmiðlalögin svoköll-
uðu sem voru sam-
þykkt í vor og leggja
um leið fram frum-
varp sem felur í sér
veigamiklar breyt-
ingar frá núgildandi
lögum. Með nýju
frumvarpi er lagt til
að markaðsráðandi
fyrirtækjum verði
heimilt að eiga allt að
10% hlutdeild í fjöl-
miðlafyrirtækjum í
stað 5% og að lögin
taki gildi 1. september
2007 í stað ári fyrr. Þetta er gert í
því skyni að skapa sátt um þá leið
sem valin er og koma til móts við
sjónarmið sem stjórnarandstaðan
hélt fram á vorþingi. Jafnframt hef-
ur stjórnarandstöðunni verið boðið
að taka þátt í fjölmiðlanefndinni til
að vinna að undirbúningi að setn-
ingu nánari reglna um starfsemi
fjölmiðla.
Steingrímur J. vildi miða við
10% og fresta gildistöku
Við 1. umræðu fjölmiðlafrumvarps-
ins svokallaða 3. maí sl. lagði Stein-
grímur J. Sigfússon, formaður
Vinstri grænna, til að miðað yrði við
að hámarki 10% eign-
arhlut markaðsráðandi
fyrirtækis í fjölmiðla-
fyrirtækjum, en í máli
hans kom fram að hann
vildi setja þak á slíka
eignaraðild „sem mið-
aðist við tiltölulega
lága prósentu“. Hér
þótti þingmanninum
eðlilegt að miða við að
hámarki 10% eign-
arhlut og hafa þar til
hliðsjónar skilgrein-
ingu ákvæða laga um
fjárlagastofnanir um
virkan eignarhlut, sem feli í sér að
viðkomandi aðilar hafi ekki mögu-
leika á miklum áhrifum á stjórnun
fyrirtækis. Jafnframt gerði þing-
maðurinn athugasemdir við gild-
istökuákvæði frumvarpsins og lagði
til að lögin tækju ekki gildi fyrr en
eftir ágúst 2007 þegar útvarpsleyfi
Stöðvar 2 rynni út. Hann taldi sann-
girnisástæður mæla með því að
fresta gildistöku laganna um eitt ár.
Guðjón A. tók í sama streng
Í sama streng tók Guðjón A. Krist-
jánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, en við sömu umræðu
gagnrýndi hann að skv. frumvarp-
inu hefðu fyrirtæki einungis 2 ár til
að laga sig að nýjum lögum og vildi
hann lengja tímann. Jafnframt lagði
hann til að hámarkseignaraðild fyr-
irtækis yrði 10–15%.
Ekki efnislegur ágreiningur
Frumvarpið sem nú er fjallað um á
sumarþingi er því klæðskerasniðið
að hugmyndum sem þessir tveir
formenn stjórnarandstöðuflokkanna
mæltu fyrir á vorþingi, en um þessi
atriði var einna mestur ágreiningur.
Þeir eru því efnislega sammála
stjórnarmeirihlutanum um þessar
breytingar og mótmæltu þeir því
ekki þegar þeir voru inntir eftir því
við fyrstu umræðu málsins miðviku-
daginn 7. júlí sl.
Óskiljanleg viðbrögð
Það hefði því verið rökrétt viðbrögð
stjórnarandstöðunnar að fagna
breyttri stefnu ríkisstjórnarinnar.
Þess í stað fer hún hamförum sem
aldrei fyrr. Viðbrögð stjórnarand-
stöðunnar, að slá á sáttahönd sem
að henni hefur verið rétt, eru því
óskiljanleg, nema ef vera skyldi að
efnisatriði fjölmiðlafrumvarpsins
hafi alla tíð verið aukaatriði og til-
gangurinn með gauragangnum að
koma höggi á ríkisstjórnina og sér-
staklega Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra. Það hefur henni að vissu
leyti tekist með góðri hjálp fjöl-
miðla, sem hagsmuna hafa að gæta í
málinu. Það er alla vega ljóst að
þróun þessa máls á næstu dögum
verður í það minnsta ekki skrifuð á
efnislegan ágreining milli stjórnar
og stjórnarandstöðu um efni frum-
varpsins.
Slegið á sáttahönd
Ásta Möller skrifar um sátta-
hönd ríkisstjórnarinnar
Ásta Möller
’Þróun þessa máls ánæstu dögum verður í
það minnsta ekki skrif-
uð á efnislegan ágrein-
ing milli stjórnar og
stjórnarandstöðu um
efni frumvarpsins.‘
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
TIL AÐ sigrast á gróðurhúsaáhrif-
um þarf að örva lífræna ræktun á
landi jarðarinnar. Þá er átt við að
gróður jarðar er að skorpna upp
vegna gróðurhúsaáhrifa sem kemur
til af mengun í andrúmsloftinu sem
lýsir sér í því að allt virðist skorpna
upp. Það eru þurrkar um víða ver-
öld.
Þegar ég tala um lífrænt ræktað
á ég við að dýraúrgangur, sem hef-
ur verið dreift á tún hingað til,
skyldi grafinn niður í jarðveginn í
smágryfjur þar sem hann gengur í
samband við jarðveginn. Þarna á
ég við dýrasaur og -hland. Þetta er
mjög lífræn orka og gufar ekki upp
í andrúmsloftið og veldur meiri
mengun, heldur gengur í samband
við jörðina.
Þetta verkar þannig að gróður á
svæðinu fær lífræna orku úr jarð-
veginum og örvast þá þeir eig-
inleikar gróðursins að draga að sér
súrefni úr loftinu en gróðurinn hef-
ur þá eiginleika að lifa á menguðu
súrefni, orku sem verður til þess að
gróður jarðar sigrast á gróð-
urhúsamenguninni.
Örfoka land er það vegna þess að
lífræna orkan er gufuð upp úr því
og rok feykir jarðveginum út í
buskann. Við slíkar aðstæður ætti
að grafa gryfjur og fylla þær af
saur og moka yfir, það mætti mæla
radíusinn á því hvað gróðurinn tæki
við sér á því svæði.
Í stuttu máli vill Orkuflokkurinn
að örfoka land sé ræktað upp með
því að grafa holur og fylla þær af
lífrænum úrgangi sem bindur og
vökvar jarðveginn. Mun þetta hafa
græðandi áhrif til margra ára.
Það að dreifa heyrúllum yfir
jarðveginn til að binda örfoka land
og örva gróður er dæmt til að mis-
takast því sólin hitar þetta upp og
þetta fýkur með næsta roki. Það
ætti að grafa rúllurnar í heilu lagi
og moka yfir, það myndi hafa gríð-
arleg áhrif á stórt svæði því þetta
er lífræn orka. Svo er bara að
koma að ári og sá í þetta með
grasfræi.
Með þessu vill Orkuflokkurinn
meina að komist verði fyrir land-
eyðingu og unnið á gróðurhúsa-
áhrifum.
Þegar Orkuflokkurinn talar um
Orkubandalag þjóðana er það með-
al annars í þeim tilgangi að öll lönd
vinni að því að vinna gegn gróður-
húsaáhrifum með slíku uppgræðslu-
starfi.
BJARNI ÞÓR
ÞORVALDSSON,
Hraunbæ 182,
110 Reykjavík.
Gróðurhúsaáhrif
Frá Bjarna Þór Þorvaldssyni:
ÞÁ ER nú enn einn leikþáttur
hafinn við Austurvöll og lýðræðis-
elskandi leikendur í öllum hlut-
verkum. Allir eru þeir studdir af
sérfróðum lögspekingum sem telja
sig vita hvað lýðræði er og vitna
allir í sömu plöggin. Sumir segja
að smölun á kosningastað sé raun-
verulegt lýðræði og annan mæli-
kvarða þurfi ekki. Aðrir segja að
meirihluti atkvæðisbærra manna
sé þjóðréttarlegur og þann meiri-
hluta þurfi til að lýðræði sé óvé-
fengjanlegt.
Maður hefur það á tilfinning-
unni að allir telja áróður, jafnvel
gráan, eðlilegan hluta af lýðræði.
Einhver áróðurs hreyfing lætur
á sér bera og kennir sig við eins
konar Þjóðarátak. Ég tilheyri ekki
þessum hópi og svo er um marga
aðra.
Er þá álitið að við séum ekki
hluti af þessari þjóð? Hvernig
væri að menn hættu að munn-
höggvast og létu sérfræðingana
lönd og leið en sneru sér að því að
leita álits þjóðarinnar á því hvað
hún telur lýðræði t.d. almennt lýð-
ræði og þjóðréttarlegt lýðræði er
snertir þingræðismál og sjáfstæð-
ismál.
STEINAR STEINSSON,
Holtagerði 80,
200 Kópavogi.
Enn þið landsfeður
Frá Steinari Steinssyni:
RAFSÓL
Skipholti 33 • 105 Reykjavík
Sími:
553 5600
ENDURNÝJUN
OG VIÐHALD
E
i
n
n
t
v
e
i
r
o
g
þ
r
í
r
2
6
6
.0
0
2
lögg i l tu r ra fverk tak i