Íslendingaþættir Tímans - 01.09.1971, Síða 17

þekikti ég bónda, sem sagt var um,
að risi úr rekkju og gengi til húsa
um miðjar nætur, eða hvenær sem
var á nótt eða degi, ef eitthvað
var þar að, þá stundina. Ef ær var
að hengja á sauðburði, lamb und-
anvillt eða komst ekki á
spena, eða ær leggðist afvelta,
þá brást ekki, að bóndi var kom-
inn í húsið til aðstoðar. Hann fékk
einhvers konar aðvörun. Var það
sagnarandi? Var það draummaður
eða draumadís. Ég spurði hann
einu sinni um þetta. „Ég finn það
einhvern veginn á mér“, sagði
hann bara. Ég spurði Björn líka
einhvern tíma um það, hvernig á
því stæði, að hann kæmist betur
hjá vanhöldum en ég og flestir
aðrir. Hann gaf lítið út á það en
neitaði þó ekki, að hann nyti stund
um eins konar aðvörunar. Fullyrði
ég því ekkert um það.
Úti við tókst honum líka furðu
lánlega, að forða fénaði sínum frá
slysum. Samt munaði þar einu
sinni mjóu.
Um hávetur fóru nær 20 ær,
sem hann átti ofan um ís í svo-
nefndri Seltjörn suður með hraun
um. Þar kom hann að þeim eins
og hann væri kallaður á staðinn,
sem er langt frá bæ. Ærnar voru
í einni kös í tjörninni allar á
sundi í miðri tjörn og veikar skar
ir allt um kring. Þá voru snör
handtök hjá bónda, þar sem hann
stóð í mittisdjúpu vatninu og kast
aði ánum upp úr krapinu hverri
af annarri á svo skömmum tíma,
að allar lcomust þær heim á eigin
fótum til húsa sinna. Þetta var
var hreystiraun mikil.
Hin síðustu ár hefur túnkalið
farið illa með nýræktina á Hraun-
koti, svo töðufall hefur orðið helm
ingi minna í liálfan áratug en vera
ætti miðað við eðlilega sprettu.
Þessu hafa Hraunkotsbændur
mætt með þeim hætti, að fara á
engjar, sem áður var búið að yfir-
gefa að mestu. í öðru lagi hafa
þeir sótt heyskap á leigutún úti í
Húsavík og hér og þar annars stað
ar. Uppgjafarhugur fyrirfannst
ekki á þeim bæ, þótt kalt blési frá
1965—1970, eða öllu heldur þó
flest ár síðan 1961.
Ef ráðdeildarbændur byggju á
öllum jörðum á borð við Björn Ár
mannsson og Kristínu Kjartans-
dóttur, sykkju færri í skuldasúp-
ur eða flosnuðu upp.
Ármann og Hálfdánía áttu
áfram heimili á Hraunkoti eftir að
þau hættu að búa sjálf. Þangað
kom líka móðir húsfreyju Þórey
frá Daðastöðum. Þetta var eins og
sjálfsagt. Júliana dvaldist þar líka
og dvelur enn hjá bróðursyni sín-
um og konu hans, blind í 20 ^ða
30 ár, vinnandi þó svo vel, að
undrun okkar vekur, sem augu
hafa. Það þótti öllum líka eins og
sjálfsagt úr því hún kaus það sjálf.
í kringum Hálfdáníu var ævin-
lega bjart og hlýtt í gömlu bað-
stofunni á Hraunkoti, sem var
tveggja faðma löng. Og fjörefni
voru í hverri hennar hreyfingu
fram á efsta dag. Og Ármann sá
alltaf björtu hliðarnar á tilverunni
þegar um þrengdist. í kringum
þau myndaðist aldrei neitt tóma-
rúm. Börnin á Hraunkoti ólust upp
með afa og ömmu.
Elliheimili eru sjálfsagt ágæt
handa þeim, sem eldast og barna-
skólarnir ennþá betri fyrir bernsk
una og æskuna. Samt held ég, að
afinn og amman annars vegar og
barnið hins vegar missi meira en
margran grunar, þegar ungdómur
inn hættir að koma að knjám
elztu kynslóðarinnar með gleði
sína og sorgir í heilræðaleit og til
náms í móðurmálinu.
Börn Kristínar og Björns eru:
Þórey, gift Guðlaugi Eiríkssyni,
búsett í Kópavogi.
Kjartan, bóndi á Hraunkoti,
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
17