Íslendingaþættir Tímans - 01.09.1971, Page 23

Björg Sigurðardóttir
á Björgum
Fædd 5. seplember 1900.
Dáin 8. apríl 1970.
Þegar ég sá Björgu á Jökulsá,
Björgu í Vík, Bjöi'gu á Björgum
í fyrsta skipti stóð hún á tvítugu
eða liðlega það. Þetta var á bakka
Skjálfandafljöts að austanverðu.
Hún var á leið yfir í Kinn. Hún
var komin utan af Húsavík gang-
andi, komin vestan af Flateyjardal
á árabát, þangað á leið yfir í Björg.
Það var eins og glaðværð þessar-
ar ungu stúlku, lífsorkan og lima-
burður segði:
„Það er eins og ekkert að ganga
þennan spöl. Það er eins og ekk-
ert. að skreppa þennan krók yfir
Flateyjarsund og Skjálfandaflóa á
áraskipi. Það er eins og ekkert að
setja saman bú úti á Flateyjardal“.
Þetta lá eins og í loftinu við
fyrstu sýn.
Áður vissi ég, að hún liafði heill
að nábúa okkar, Hlöðver á Björg-
um og að nú átti að gera út um
það, hvort Dalurinn eða Kinnin
ættu að njóta þeirra. Já, margur
hefur heillazt af því, sem minna
er, hugsaði ég og veitti henni ein-
hverja leiðsögn yfir Fljótið, bráð-
ókunnugrL
Einhvern tíma um þetta leyti
var það líka, annað tveggja stuttu
á undan eða eftir, að Illöðver átti
leið um Sílalækjartún að nætur-
fyrir skildi. Lokið er erfiðu stríði,
sem staðið hefur á þriðja ár. Hann
barðist hetjulega en hlaut að tapa.
Konu hans, börnum og ættingj-
um, sem studdu hann drengilega
í erfiðri baráttu, votta ég innilega
samúð. Þeirra missir er mikill. En
langt út fyrir raðir ættingja og
venzlafólks er hans saknað af
þeim, sem af honum höfðu ein-
hver kynni, og það er huggun
harmi gegn að minningin lifir um
mætan dreng.
Þórður Kárason.
lagi í júní eða júlí. Þegar Sílalækj-
armenn risu úr rekkjum gaf þeim
á að líta. Knár maður hlaut að
hafa gengið um garð. Aflrauna-
steinninn, sem kallaður var
Sílalækjarsteinn, var kominn
upp á axlarháan vegg. Hann
hafði verið tekinn um nótt-
ina og hlaut sá, er það
gerði, að hafa fært hann upp á
bringu. Það var ekki á færi nema
sterkustu manna. Hlöðve* hlaut að
hafa verið þar að verki. Engum
öðrum var til að dreifa. Þessi
steinn gæti verið jafnfrægur og
Kvíahellan á Húsafelli og steinarn
ir í Dritvík: Fullsterkur, Hálfsterk
ur og Amlóði. Nú er þessi. steinn
geymdur í tengslum við byggða-
safnið á Grenjaðarstað. Það hlýtur
að hafa verið létt yfir Hlöðver á
Björgum þessa nótt.
Svo fréttist það einn daginn,
að hann væri fluttur norður á Dal.
Þetta var vorið 1922. Dalurinn
hafði sigrað Kinnina isjörg og
Hlöðver voru farin að búa í Vík,
sem var eignarjörð Bjargar.
Sumarið leið og næsti vetur.
Annað sumar kom og haust. Þá
var sú fregn borin inn í baðstofu
á mínum bæ eitt kvöldið í hríðar
veðri, að bóndinn í Vík, Hlöðver
nábúi minn frá Björgum, hefði
drukknað í lendingu við Víkur-
höfða. Þetta var eins og reiðarslag.
Síðan hefur mér stundum fundizt
að þá hafi orðið héraðsbrestur í
Flateyjardalshreppi. Það skarð var
komið í kappalið byggðarlagsins,
er aldrei fylltist síðan. Seinust
allra held ég að þau Björg og
Hlöðver hefðu yfirgefið staðinn
meðan bæði stóðu á fótum, hún
með hugarbirtuna, hann með
herðastyrkinn og jafnaðargeðið.
Hvað brast þar? spurði Ólafur
konungur Tryggvason í Svoldar-
orrustu, þegar bogi Einars þamb-
arskelfis var skotinn sundur í
höndum hans.
Noregur úr höndum þér, konung
ur, svaraði Einar. Hann stendur
undir svarinu og líka þvi, sem
hann bætir við, er hann hefur dreg
ið sjálfan konungsbogann fyrir
vald;
Of veikur, of veikur, alvalds-
bogi.
Fáum árum eftir slysið við Vik-
urhöfða fór Vík í eyði og hinar
jarðirnar fimm hver af annarri
næstu árin. Jörð Gunnars á Brett-
ingsstöðum varð „seinasti bærinn
í dalnum". Þar var viðnámið
mest. En aleinn bær í byggðarlagi
fær hvergi varizt til lengdar, allra
sízt þegar svo stendur á, að vega-
lengd til næsta bæjar á landi er
sex tíma lestagangur. Þar er við
það ofurefli að etja, að enginn fær
rönd við reist fremur en Einar
Þambarskelfir og Þorkell nefja,
sem stukku seinastir allra manna
fyrir borð af Orminum langa.
Eyjan kom á eftir tveim áratug-
um seinna eða svo. Byggðarlag,
ÍSLENÐINGAÞÆTTIR
23