Íslendingaþættir Tímans - 01.12.1972, Blaðsíða 8

Guðmundur Kr. Guðmundsson
F. :!0. september 1884 D. 26. janúar
1971.
Meö fáeinum orðum langar mig að
minnast gamals kunningja, sem ég
kynntist á hans siðustu æviárum hér i
Reykjavik.
Það er Guðmundur Kr. Guðmunds-
son, löngum kenndur við veitingahúsið
Heklu á Lækjartorgi.
Þegar fundum okkar bar saman, átti
hann aö baki sér starfsama og við-
burðarika ævi — ellin var farin að
sækja að honum og hrörnunin lét ekki
á sér standa. Hann bjó þá, er ég fyrst
sótti hann heim, i húsi sinu við Þing-
holtsstræti, sem hann hafði ánafnað
Hinu islenzka Bibliufélagi eftir sinn
dag. Hann gladdist yfir þeirri ákvörð-
un og vonaðbað hún yrði til góðs fyrir
framtiðina og mætti efna Guðs orð og
útbreiða það með þjóðinni. En þegar
við ræddum saman, voru frásagnir
hans fyrst og fremst um löngu liðna
tima — allt frá þvi fyrir aldamót,
er hann kynntist fyrst sinum
kæra vini og velgerðarmanni sr. Frið-
riki Friðrikssyni. Ásamt þrem
jafnöldrum sinum lærði hann hjá hon-
um undir skóla.„Þeir voru allir vel
greindir og skemmtilegir námspiltar.
Þeir voru mér allir mjög samrýmdir
og þótti mér vænt um þá segir sr. Frið-
rik i Ævisögu. ,,En samgrónastur
mér var Guðmundur frá Vegamót-
um." segir hann á öðrum 'stað. Og
fyrir Guðmund Kristinn var þetta ekki
aðeins undirbúningur undir skólann
heldur einnig undir lifið,grundvallandi
— afgerandi fyrir alla hans framtið.
Hann komst i náin kynni við hinn
mikla æskulýðsleiðtoga. varð einn af
stofnendum K.F.U.M. og var þar fél-
agi alla tið. Hann komst til öruggrar
trúar, sem var honum lifandi upp-
spretta þeirrar játningar, sem mætti
orða svo,er hann leit yfir lifið i ljósi
hennar:
Ég vil með þér Jesús deyja
Ég? 0, hvað er allt mitt hrós?
Æ, ég vil mig bljúgur beygja
breysk og kalin vetrarrós.
Ég vil með þér Jesús þreyja
ég er strá, en þú ert ljós.
Foreldrar Guðmundar Kristins voru
þau Guðmundur Guðmundsson, Skaft-
fellingur að ætt, og Gróa Petrina Guð-
mundsdóttir úr Reykjavik. Þau
bjuggu i Reykjavik allan sinn búskap.
Guðmundur byggði sér bæ við neðan-
verðan Laugaveg, sem hann nefndi að
Vegamótum. Þar fæddist Guðmundur
Kristinn, sem var eina barn þeirra
hjóna, 30. sept. 1884. Og á vissan hátt
var þetta nafn — Vegamót—táknrænt
fyrir lif hins unga sveins. Hann bar
oftar en einu sinni að þeim vegamót-
um, sem urðu afdrifarik fyrir lif hans
og starf. Um aldamótin gekk hann inn
i Lærða-skólann. Þar undi hann sér vel
i hópi glaðra og gáfaðra skólabræðra
og hafði yndi af að rifja upp þær
minningar. En þá var óróasamt i skól-
anum,og i þeirri ólgu barst Guðmund-
ur Kristinn út af hinni fyrirhuguðu
braut langskólanámsins og inn á önnur
svið.
Að loknu 4. bekkjar prófi utanskóla,
gerðist hann einn vetur kennari við
Bændaskólann á Hvanneyri. Siðan
hvarf hann til Danmerkur, var þar i
lýðháskóla og við búfræðinám, og
hefur þá eflaust haft i huga að helga
sig málefnum landbúnaðarins, enda
var honum. þótt hann væri borgar-
barn. sveitalif og bústörf einkar hug-
stæð. Eftir heimkomuna frá Dan-
mörku var hann einn vetur kennari við
alþýðuskólann á Hvitárbakka i
Borgarfirði, en ekki varð af frekari
sveitadvöl hans að sinni.
t Reykjavik átti hann djúpar rætur,
og þar opnuðust honum margir mögu-
leikar til stárfs og framkvæmda með
sina góðu hæfileika og staðgóðu
menntun. Hann réðst i þjónustu frakk-
nesks kaupsýslumanns — Chouillou,
sem rak hér blómlegt fyrirtæki. Hjá
honum starfaði Guðmundur Kristinn
um nokkurt skeið og komst við það i
náin kynni við franska menn. sem hér
komu á þeim árum. náði mikilli leikni i
tungu þeirra og dáði Frakkland, þjóð
og menningu þess. alla tið.
Eftir veru sina hjá Chouillou stofn-
aði Guðmundur Kristinn sin eigin fyr-
irtæki — hóf verzlun. stundaði skipa-
miðlun. gaf út dagblað, gaf sig að
sveitabúskap — þvi að fjölhæfni hans
og margvisleg áhugamál rúmuðust
ekki á jafn þröngu og afmörkuðu sviði
og margir aðrir verða að láta sér
nægja. Að öllu þessu gekk hann með
djarflegum og drengilegum áhuga,
naut þess að takast á við fjölbreytt við-
fangsefni, neyta krafta sinna og hæfi-
leika i þessum smáa, en þó ört vax-
andi, bjartsýnis-bæ eins og Reykjavik
var á hans ungdóms og manndómsár-
um.
Þann 18. mai árið 1912 kvæntist Guð-
mundur Kristinn og gekk að eiga
Margréti Árnadóttur Jónssonar frá
Þorlákshöfn.' Þau reistu heimili sitt
fyrst að Vesturgötu 19, en lengst af
bjuggu þau i Austurbænum i nánd við
bernskuheimili Guðmundar að Vega-
mótum. Þau eignuðust 4 börnr2 dætur
og 2 syni.
Arið 1924 hófst sá þáttur i lifi Guð-
mundar Kristins, sem hann var kunn-
astur fyrir siðari hluta starfsævi sinn-
ar. Þá keypti hann hið aldna reisulega
Thomsens-hús, sem á sinum tima var
næststærsta bygging Reykjavikur og
setti hann svip á sjáift hjarta hennar —
Lækjartorg — sem margir bæjarbúar
minnast enn i dag. í þetta hús fluttu
þau Margrét og Guðmundur heimili
sitt og hófu þar veitinga- og hótelrekst-
ur. sem þau nefndu Heklu. Dró húsið
siðan nafn af þvi og hélt þvi meðan það
var við lýði. —
En þrátt fyrir umsvifamikla og eril-
sama starfsemi við atvinnurekstur
sinn, grófust hugsjónir og hugðamál
Guðmundar Kristins ekki undir önnum
og áhyggjum hversdagsins. Hann
starfaði i ýmsum menningar- og fé-
lagssamtökum,og sveitin, lif hennar og
starf, heillaði hann eins og i gamla
daga. Hann eignaðist i ná-
grenni bæjarins. Minna-Mosfell,
byggði hana upp og ræktaði, rak þar
sjálfur búskap um tima og naut þar
margra ánægjulegra starfsstunda. Og
siðar gladdist hann yfir þvi. að sjá
hana setna af snyrtimennsku og
myndarskap.
Eins og fyrr er sagt,var Guðmundur
Kristinn einn af stofnendum K.F.U.M.
2. jan. 1899. 1 herbergi aðaldeildar i
húsi félagsins er mynd hans eins og
annarra stofnenda. — Og sjálfur var
hann þar tiður gestur á vikulegum
vetrarfundum — einkum hin siðari ár,
allt þar til ellihrörnun og heilsuleysi
varnaði honum að sækja mannfundi.
Hann var lika virkur félagi og öflugur
8
islendingaþættir