Íslendingaþættir Tímans - 21.02.1974, Blaðsíða 2

og auðn, hvert sem litið var. Ég man
enn, hve sárt hún grét. Hún var i öllu
stór. Ég var eigi svo þroskaður þá, að
ég skildi sorg hennar, hreina og djúpa.
En ég man enn.hversu mig langaði til
þess, litinn dreng, að geta huggað
Siggu mina. En þá kom mamma---------
— Og timinn, sá hinn liknsami og
góði græðari, lætur gróa yfir logandi
undir. Siðar á ævinni hefur mér orðið
að efast um, að á annan veg hefði bet-
ur ráðizt um örlög og hagi frænku
minnar blessaðrar en raun varð á.
Arið 1906 gekk Sigriður að eiga Jón
bónda á Flugumýri Jónasson, bónda
aðEngimýri i Oxnadal, Magnússonar,
og konu hans Helgu Þorsteinsdóttur.
Var Jón ekkjumaður, allmiklu eldri en
Sigriður, fæddur 1. jan. 1855. Fyrri
kona Jóns var Ingibjörg Jónasdóttir
bónda á Bakka i öxnadal, Sigurðsson-
ar, og konu hans Helgu Egilsdóttur
bónda á Bakka, Tómassonar, en hún
var alsystir Rósu, móður Egils bónda
á Merkigili i Austurdal, Steingrims-
sonar. Voru þau hjónin náskyld að
frændsemi. Ingibjörg var alsystir Sig-
tryggs, fylkisþingmanns i Manitoba
og ritstjóra Lögbergs. Hún lézt 14. nóv.
1905, rösklega hálffimmtug.
Þau Jón og Ingibjörg höfðu keypt
höfuðbólið Flugumýri árið 1896 og búið
þar siðan stórbúi, voru efnuð vel og
áttu jarðir i Oxnadal, þ:á.m. Bakka.
Þau áttu tvær dætur: Helgu, sem gift
var Stefáni Vagnssyni frá Hjaltastöð-
um, hinum viðkunna hagyrðingi og
húmorista, en missti hann 1. nóv. 1963,
og Mariu, er lézt árið 1946, mjög um
aldur fram, gift Árna Knudsen. Hjá
þeim hjónurn ólust og upp frá frum
bernsku til fullorðinsára tvær fóstur-
dætur: Rósa Tómasdóttir, systir
Eliasar f. bankagjaldkera á Akureyri,
giftist Kristjáni Gislasyni frá Djúpa-
dal, og Laufey Jóhannesdóttir, er siðar
gekk að eiga Brynjólf Sveinsson,
hreppstjóra þeirra öxndæla, báðar
dánar fyrir allmörgum árum. Þessum
uppeldisdætrum sinum reyndist Jón
frábærlega vel, sem og eiginkonur
hans báðar.
Jón á Flugumýri var, sem áður
sagði, sterkefnaður maður á bænda-
visu. Hann var greindur vel, hygginn i
bezta lagi, harðdrægur nokkuð i við-
skiptum, að sumir töldu. Hyggindin
voru honum eðlisgróin, fjármálavitið
hafiðyfir allan efa. Hitt vissu lika þeir,
sem þekktu manninn bezt, að hjartað
var gott og geðið hlýtt, þegar inn kom
úr harðhnjósku hins ytra borðs. Eigi
var hnn allra leika, satt er það, þurr á
manninn og höstugur á stundum, eink-
um er honum þótti á skorta manndóm,
oröheldni og ábyrgðarkennd, en á hinn
bóginn hjálpfús og hollráður, ramm-
traustur maður, felldi aldrei niður vel-
vild sina til nokkurs manns, þess er
hann einu sinni hafði bundið tryggðir
við. Hann gaf stórgjafir, en kunni þvi
betur, að eigi væri i hámæli haft. Hann
lánaði vinum og kunningjum peninga,
en tók sjaldan aðra greiðslutryggingu
en þá, er i munnlegu loforði-lántak-
anda fólst — og varð, held ég, aldrei
hált á. Jón á Flugumýri var vel gefinn
maður, geðríkur, einarður, hreinskipt-
inn og hispurslaus, kröfuharður við
sjálfan sig og aðra, en mýktist með
aldri. Hann var mikill höldur i bænda-
stétt, alvörumaður og einlægur trú-
maður.
Ingibjörg frá Bakka, fyrri kona
Jóns, var góð kona og mætavel gefin.
Sæti hennar var vandskipað. Ég held
þó að engum þeim,sem þekkti Sigriði
Guðmundsdóttur, hafi komið á óvartt
með hvilikri reisn og höfðingsbrag hún
skipaði húsfreyjusessinn á Flugumýri,
þessu stóra og umsvifamikla heimili
og fornfræga höfuðbóli. Hún var mikil
og stjórnsöm húsmóðir, nærgætin og
hlý. Allir báru virðingu fyrir henni,
öllum þótti vænt um hana. Manni sin-
um reyndist hún góð eiginkona. Hjóna-
band þeirra var ekki reist á ástriðu-
eldi, það var grundvallað á gagn-
kvæmri vináttu og virðingu, hlýrri og
innilegri tillitssemi á báða bóga.
Hjónabandið færði báðum heill og
hamingju, studda miklu barnaláni.
Stjúpdætrum sinum, þeim Helgu og
Mariu, reyndist Sigriður sönn móðir.
Sjálf eignaðist hún með manni sinum 4
börn: Elzt er Þuriður, húsfr. á Fram-
nesi i Blönduhlið, gift Birni bónda Sig-
tryggssyni, eiga 8 börn, þá Ingibjörg,
húsfr. i Flugumýrarhvammi, gift
Rögnvaldi Jónssyni bónda þar og f.
skólastjóra, eiga 2 börn, Ingimar,
bóndi á Flugumýri, lézt 5. des. 1955,
var kvæntur Sigrúnu Jónsdóttur, börn
þeirra 8, og Valdimar yngstur, heild-
sali iReykjavik, kvæntur Dóru Guðna-
dóttur, eiga 5 börn. Sjö ára stúlkubarn,
Ástu Tryggvadóttur, náskylda Jóni,
tóku þau hjón til sin og ólu upp sem
eigið barn. Hún er nú húsfreyja á
Akureyri, gift Bergi Lárus'syni. Taldi
hún sig ávallt til fjölskyldu þeirra
Flugumýrarhjóna og hélt alla stund
órofa tryggð við fósturmóður sina. Ég
heldjað eigi sé ofsagt, að Sigriður hafi
verið kona, móðir og amma i beztu
merkingu þeirra orða.
Jón á Flugumýri lézt 1. marz 1936, 81
árs að aldri. Voru þá börn þeirra hjóna
uppkomin og Ingimar og Sigrún tekin
að mestu við búi á Flugumýri fyrir
fjórum árum, óvenju glæsileg hjón og
geðþekk hverjum manni. Sigriður lifði
hátt á fjórða áratug eftir lát eigin-
manns sins, enda 24 árum yngri en
hann. En hún var, sem betur fór,
aldrei einmana i sinum ekkjudómi.
Samband hennar við börnin, eigin
börn og fósturbörn, var alla stund svo
innilegt, svo hlýtt og ástúðlegt, sem
bezt getur orðið milli móður og barna.
Það ætla ég að hafi verið hennar sár-
asta æviraun, aldraðrar konu, er Ingi-
mar féll i valinn, aðeins hálffimmtug-
ur að aldri, þessi óskasonur, þessi
glæsilegi og góði drengur, sem varð
hverjum manni harmdauði. Með þeim
mæðginum var mikið ástriki, enda
voru þau samvistum alla stund,
meðan bæði lifðu. En hvorki bognaði
hún né brast, þessi roskna, tiginmann-
lega kona, þótt löngum væri trega-
hreimur I röddinni, er við töluðum
saman um Ingimar. Hún var gædd
þeim sálarstyrk, þvi andlega þreki,
sem eigi er hverjum manni gefið.
Sigriður á Flugumýri sat aldrei auð-
um höndum. Ég held, að starfið, vinn-
an, hafi verið henni ástriða, enda var
hún afburða dugleg, að hverju sem
hún gekk. Hún var og alla tima heilsu-
hraust. Á niræðisaldri varð hún fyrir
þvi slysi að lærbrotna. Vist varástæða
til að óttast, að hún stigi eigi aftur á
fætur, háöldruð manneskja. En Sigrið-
ur var eigi á þvi að gefast upp. Hún
reis aftur af beði, fleyg og fær að kalla.
Hún var hetja alla ævi. Siðustu árin
ferðaðist hún milli barna sinna og
barnabarna, dvaldist hjá þeim á vixl
og naut óskoraðrar umhyggju þeirra
og ástúðar. Siðasta misserið, er hún
lifði, og lengur raunar, var hún hjá
Ingibjörgu dóttur sinni i Flugumýrar-
hvammi og fjölskyldu hennar. Þá var
hún farin að likamlegu þreki og
hjálparvana með öllu, þótt hugsun og
minni og andlegri reisn héldi hún að
kalla óskertri. En þá var henni hjúkr-
að og liknað og hjálpað af ástrikri dótt-
ur, sem ekkert taldi nógu gott, ekkert
nógu vel gert fyrir aldna móður.
Sigriður á Flugumýri er iátin. Hún
lifði langa ævi. Margir komu að Flugu-
mýri, margir höfðu af henni meiri og
minni kynni. Ég held að hún hljóti að
verða þeim öllum minnisstæð, kemur
þar margt til. Hún var há og Iturvaxin,
hárið mikið og hrafnsvart fram eftir
ævi, augun módökk. Hefur keltneskt
blóð vafalaust runnið i æðum hennar
og þeirra systra — Dalablóð. Hún var
forkunnarfrið og hélt fegurð sinni og
reisn litt skertri að kalla til efsta dags.
Hún var höfðingskona i sjón og raun,
skörungur að allri gerð, sterklunduð
og heillynd, búin stálsoðnu þreki. Yfir
2
íslendingaþættir