NT - 04.07.1984, Síða 9

Vettvangur
Miðvikudagur 4. júlí 1984
9
■ ...„kvennabaráttan fylltist nýju lífi, frelsun konunnar undan kynferðislegri kúgun karla og undan úreltum viðhorfum þjóðfé-
lagsins...“
mjög á dagskrá í kjölfar 68-at-
buröanna. Kynlífsbyltingin
svonefnda, krafan um frjálst
kynlíf og opna umræðu um
kynlífið, hristi ærlega upp í
djúpstæðum og stöðnuðum
siðferðishugmyndum meðal
þjóðarinnar. Enn er um það
deilt. hvort sú bylting hafi
orðið til góðs, en víst er að
hjón hanga ekki lengur saman
á einsömlum siðferðiskredd-
unr.
Kvennabaráttan fylltist nýju
lífi, frelsun konunnar undan
kynferðislegri kúgun karla og
undan úreltum viðhorfum
þjóðfélagsins varð krafa sem
konur þorðu nú að taka upp
baráttu fyrir. Nýr baráttuvett-
vangur varð til, Rauðsokka-
hreyfing sem á tímabili hafði
geysileg áhrif.
Miðnesheiðin í skotmáli
Baráttan gegn bandaríska
hernum fékk einnig nýtt inni-
hald og nýtt afl. í stað þjóðern-
islegra, tilfinningalegra og jafn-
vel siðferðilegra raka komu
röksemdir sem byggðu á
stjórnmálalegri, efnahagslegri
og hernaðarlegri þekkingu á
alþjóðamálum. Tengdar henni
eru svo einnig ýmsar baráttu-
hreyfingar um brennandi al-
þjóðamál, senr spruttu fram
hérlendis eins og víða í út-
löndum. Öflugast var starfið
gegn styrjöld Bandaríkja-
manna í Víetnam.
■ „Kosningasigur Vilmund-
ar Gylfasonar árið 1978 ein-
kcnndist einmitt af því hve
hugmyndir 68-hreyfingarinnar
um lýðræði, ný vinnubrögð og
frelsi voru áberandi.“
„Vinstra kraðakið,,
Á vinstri kanti stjórnmál-
anna spratt nú fram mikil
virkni og líf. Það var bein
afleiðing hinna auknu óánægju
með samfélagið. Flokkarnir
voru allir staðnaðir kerfis-
flokkar sem höfðuðu engan veg-
inn til þessa unga fólks. Jáfnvel
flokkurinn sem taldi sig máls-
vara róttækninnar og sósía-
lismans og gerði ítrekaðar til-
raunir til að gleypa 68-kynslóð-
ina og allar hennar hugmyndir,
var orðinn hægfara kerfis-
flokkur og sáttfús í garð stétt-
aróvinanna og var því fljótlega
afskrifaður sem baráttuvett-
vangur. Meðal stórs hóps
ungra róttæklinga var Alþýðu-
bandalagið umsvifalaust af-
greitt sem stéttasvikarar og
auðvaldsþý. Æskulýðsfylking
flokksins yfirgaf hann í heilu
lagi og nokkrir smáhópar til
vinstri störfuðu um árabil af
mikilli elju og hugvitssemi.
Nægir þar að nefna KMSL -
Kommúnistasamtökin rnar-
xistana lenínistana - og EIK
(m-I) - Einingarsamtök komm-
únista (marx-lenínista). í öllurn
þessum hópum og með þeim
starfaði á vissu skeiði verulegur
hluti ungs fólks á menntaskóla
- og háskólaaldri, sem best sést
af fylgi þeirra í hinum ýmsu
kosningum innan samtaka
námsfólks.
Bylgjan skellur á flokkun-
um
68-bylgjan hafði einnig áhrif
annars staðar í pólitíkinni en yst
á vinstri væng. Alþýðubanda-
lagið lenti í miklum erfið-
leikum, þegar andstæðingar
flokksræðis innan verkalýðs-
hreyfingar og í flokknum al-
mennt - Hannibalistar - klufu
sig út. Ungir róttæklingar
(þ.e.a.s. þeir sem ekki fylgdu
Fylkingunni út úr flokknum)
komust við það til meiri áhrifa
innan flokksins en áður. Það
gagnaði þó lítið út á við, því að
óánægja unga fólksins í samfé-
laginu skilaði sér í nriklu meira
mæli til þeirra sem höfðu skorið
upp herör gegn flokksræðinu -
Samtaka frjálslyndra og vinstri
manna, sem urðu til eftir brott-
för Hannibalista úr Alþýðu-
bandalaginu. Pað cr svo sorgar-
saga út af fyrir sig, að öldungar
Hannibalistaflokksins reyndust
ekki kunna aðrar aðferðir en
gamla flokksræðið, þegar til
kastanna kom.
I Framsóknarflokknum urðu
áhrif bylgjunnar einkunr þau
að allir helstu forystumenn
Sambands ungra framsóknar-
nranna sögðu sig úr flokknum
og hófu samstarf við róttækari
öfl, - svonefndir Möðruvelling-
ar sem sunrir gista nú stjörnu-
geymslur Alþýðubandalagsins.
I Alþýðuflokknum komu
áhrifin ekki fram fyrr en miklu
síðar, þegar fólk af 68-kynslóð-
inni loksins fékk að láta á sér
kræla. Kosningasigur Vilmund-
ar Gylfasonar árið 1978 ein-
kenndist einmitt af því hve
hugmyndir 68-hreyfingarinnar
um lýðræði, ný vinnubrögð og
frelsi voru áberandi.
Innan Sjálfstæðisflokksins
var aldrei til nein 68-kynslóð.
Jafnaldrar 68-kynslóðarinnar
þar á bæ urðu allir gamlir fyrir
aldur fram.
(Framhald)
„Þessar herskipakomur til Reykjavíkur hafa vakið almenna andstyggð manna.“
NT-mynd: Róbert
gapandi byssukjöftum og taka íslendingar þyrftu að skapa
þar ef til vill mynd af þeim með
einkennisklædda sjóðliða í
baksýn. Þess konar skip hafa
börnin séð í sjónvarpi og nú
eru þau þeim áþreifanleg
dásemd.
sem hvarvetna er fylgikona
hernaðar og setur smánarblett
á þá sem fyrirhenni verða. Þau
ýta undir hetjuaðdáun og þar
með lífsfyrirlitningu almenn-
ings. Það er „hrífandi sjón" að
sjá foreldra leiða börn sín að
sér þær hefðir að ekki yrði
boðið upp á þá ógn og svívirðu
sem almenningi er sýnd með
hingaðkomu erlendra bryn-
dreka. Nú á tímum er meiri
nauðsyn en nokkru sinni, þeg-
ar enginn veit hvað þessi
nökkvar dauðans bera innan
borðs. Þá ætti forseti landsins
að beita sér fyrir því að honum
yrði sýnd annars konar virðing
en sú að kanna heiðursvörð
hermanna í heimsóknum hjá
erlendum þjóðum. Þannig
gætu íslendingar ef til vill lagt
örlítið lóð á vogarskálarnar til
þess að fölva slægi á ímynd þá
sem hingað til hefurfylgt þess-
um vígbúnaði. Dálæti á hern-
aðarbrölti og hertólum hraðar
einungis vegferð mannkynsins
að árósum glötunar þeirra
sem því er búin af völdum þess
hugvits sem maðurinn hefur
beitt til þess að framleiða ægi-
legri morðvopn en nokkru
sinni hafa þekkst, í staðinn
fyrir að nýta það til þess að
skapa atvinnu og velsæld.
Hættum þess vegna að taka
þátt í tindátaleiknum.
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími:
686300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent hf.
r
Fíkniefnavandamálið
og aðgerðaleysið
■ Fréttir, viðtöl og úttekt NT á vandamálum
vegna fíkniefnaneyslu á íslandi hafa vakið
verðskuldaða athygli meðal landsmanna að
undanförnu. Óhætt er að fullyrða, að skrif
blaðsins hafa greinilega sannað, að fíkniefna-
vandamálið er mun stærra og umfangsmeira en
flestir hafa hingað til gert sér grein fyrir.
Frá því að NT birti fyrsta viðtalið við forfallinn
eiturlyfjasjúkling í síðustu viku hafa daglega
verið birtar frekari upplýsingar um þetta alvar-
lega vandamál. Þrátt fyrir að allt sem viðkemur
þessu máli sé athyglisvert er það þö tvennt sem
full ástæða er að fjalla nánar um. Annars vegar
er það sú staðreynd að hið svonefnda sprautu-
tímabil höf fyrst innreið sína á yfirstandandi ári
og svo að yfirvöld hafa verið ótrúlega aðgerða-
laus þrátt fyrir þrýsting frá heilbrigðisyfirvöld-
um, lögreglu og alþingismönnum.
í NT úttekt, sem birt var í gær, kemur m.a.
fram að fíkniefnaneytendur hafa fyrirfarið sér
og gert alvarlegar tilraunir til þess eftir að
spraututímabilið hófst í janúar sl. Læknar hafa
þurft að gefast upp við að reyna að bjarga
bráðefnilegu ungu fólki frá fíkniefnunum ein-
faldlega vegna þess að þau voru þegar orðin of
djúpt sokkin. Meðal þessa fólks má finna bæði
afburðanemendur og íþróttamenn.
Viðbrögð yfirvalda gagnvart þessum stór-
hættulega faraldri hafa því miður verið ótrúlega
hæg. Aö vísu skipaði dómsmálaráðherra nefnd
í janúar s.l. í samræmi við þingsályktun um
skipulagðar aðgerðir gegn ólöglegum fíkniefna-
viðskiptum. Nefndinni tókst að skila áliti á
mettíma, en hins vegar hefur nákvæmlega
ekkert gerst í málinu síðan og er þó komið á
fimmta mánuð frá því að nefndin lauk störfum.
Að sögn ráðuneytisins eru haldnir fundir og
gögnum safnað en um áþreifanlegar úrbætur er
ekki að ræða.
NT-úttektin og aðrar fréttir blaðsins af fíkni-
efnavandamálinu sýna ljóslega að meðan vió
bíðum aðgerðalausir flæða fíkniefnin yfir landið.
Aðgerðir til lausnar þessu vandamáli verða að
hafa algjöran forgang, því íslendingar hafa ekki
efni á að missa allan þennan fjölda ungmenna í
hendur eitursins.
Fyrsta skrefið í slíkri aðgerð hlýtur að vera
efling fíkniefnalögreglu okkar. Þrátt fyrir að
þetta sé ung stofnun, býr hún við svo óstarfhæfa
aðstöðu að það verður ekki afsakað. Hún er
byggð á afar ótraustum lagalegum grunni, hefur
enga rannsóknaraðstöðu og er alltof fáliðuð.
Endurbætur sem þessar geta þó aldrei verið
annað en fyrsta skrefið af mörgum, því það
leysir ekki hið raunverulega vandamál, þ.e.
hvers vegna þetta unga fólk leitar í faðm
eitursins. Hér verður stóraukin fræðsla að koma
til bæði í gegnum samtök áhugafólks en þó
sérstaklega gegnum menntakerfi okkar íslend-
inga. Hér er um verðugt verkefni fyrir yfirvöld
að ræða; verkefni sem verður að leysast strax.