NT - 10.08.1984, Qupperneq 7

Föstudagur 10. ágúst 1984 7
burðarliðnum?
] Guðmundar G. Þórarinssonar
samningsákvæði né orð
ráðamanna standa hér stund-
inni lengur. Hinn „fljótvirki“
og „vinsamlegi“ farvegur, sem
bráðabirgðasamkomulagið
kveður á um, hentar Alusuisse
ekki lengur með tilliti til stöð-
unnar fyrir sérfræðinganefnd-
unum, og þá á að faiiast á
dómssátt til að ekki falli blettur
á auðhringinn.
Rétt er að benda á, að engin
tengsl er að finna í texta bráða-
birgðasamkomulagsins milli
skattgreiðslumálsins („gömlu
deilumálanna“) annars vegar
og samninga um framtíðar-
starfsemi ísals hins vegar, en
■ „Nú stendur svo enn á
ný til að breyta málsmeð-
ferðinni, taka málið úr
höndum sérfræðinga-
nefndanna þriggja og fall-
ast á dómssátt að kröfu
Alussuisse."
síðartalda þættinum átti að
ljúka „ekki síðar en hinn 1.
apríl 1984“. - Alusuisse hefur
hins vegar talið sér henta að
tengja þessi mál saman, og þá
stendur ekki á íslenskum vald-
höfum og samningamönnum
að setja dómssátt fram sem
sameiginlegt áhugamál aðila.
2. NT lagði þá spurningu fyrir,
hver væri eðlileg hækkun raf-
orkuverðsins til Isal. Eg taldi
hana tvímælalaust þurfa að
verða 20 mill með öruggri
verðtryggingu. Eftir nýjustu
fréttir af samningi milli ríkis-
stjórnar Ghana og Kaiser-auð-
hringsins, sem felur í sér þre-
földun á raforkuverði úr 5-6
mill í 17 mill hygg ég að engum
þyki of í lagt að miða við 20
mill sem niðurstöðu úr endur-
skoðun raforkuverðsins til
ísal.
Gunnar G. Schram víkur
sér undan að svara til um, að
hvaða marki beri að stefna
varðandi raforkuverðið. Hins
vegarsegirhann: „Fyrrverandi
orkuráðherra gerði 1983 til-
lögu um að verðið hækkaði
upp í 12,5 mill. Það er býsna
fróðleg tala.“ - Hér grípur
þingmaðurinn til grófra fals-
ana, og hlýtur málflutningur
hans að valda áhyggjum, þar
eð hann varpar með þessu Ijósi
á í hvert óefni stefnir í samn-
ingunum við Alusuisse, ekki
síst um þetta meginatriði, raf-
orkuverðið.
Staðreynd málsins er, að
12,5 mill eða tvöföldun raf-
orkuverðs var aðeins nefnd
sem byrjunarhækkun sem fást
yrði, áður en eiginlegar samn-
ingaviðræður hæfust um end-
urskoðun, þar sem varðandi
raforkuverð til álversins yrði
m.a. tekið mið af framleiðslu-
kostnaði raforku hérlendis og
raforkuverði til áliðnaðar ann-
ar staðar í heiminum. Sú krafa
var skv. verðlagi á miðju ári
1982 talin liggja á bilinu 15-20
mill, sem svarar nú til 17-22
mill eða nálægt 20 mill sé farið
bil beggja. Það er raunar sama
verðið og Alusuisse greiddi að
meðaltali í álverum sínum í
árslok 1981. í þessu sambandi
gildir einu hvort litið er á
málamiðlunartillögu sem ég
setti fram við Alusuisse í des-
ember 1982 eða frumvarp það
til laga um leiðréttingu á orku-
■ Hjörleifur Guttormsson.
verðinu til ísal, sem ég var
fyrsti flutningsmaður að í
Neðri deild Alþingis í febrúar
■ „Gunnar G. Schram
víkur sér undan því að
svara til um að hvaða
marki beri að stefna varð-
andi raforkuverðið. Hins
vegar segir hann: „Fyrr-
verandi orkuráðherra
gerði 1983 tillögu um að
verðið hækkaði um 12,5
mill. Það er býsna fróðleg
tala.“ - Hér grípur þing-
maðurinn til grófra fals-
ana...“
1983. Það verður því ekki með
árangri leitað í tillögur frá
þeim tíma sem ég var iðnaðar-
ráðherra til réttlætingar á upp-
gjafarsamningnum eins og
þeim, sem nú virðast á döfinni
gagnvart Alusuisse, ef marka
má tóninn í samningamönnum
ríkisstjórnarinnar.
3. í svari Guðmundar G. Þór-
arinssonar, sem einnig er á
afsláttarnótum, er fullyrt að
meðalverð sem álver greiða í
Evrópu sé um 14.5 mill og
meðalverð sem álver greiða í
heiminum sé 17-18 mill.
Að mati nefndar sérfræð-
inga sem starfaði á vegum
iðnaðarráðuneytisins 1981-
1982 og skilaði ítarlegu áliti
um athuganir á raforkuverði
til ísal í ágúst 1982 var komist
að þeirri niðurstöðu, að meðal-
raforkuverð til áliðnaðar í
Vestur-Evrópu hafi í desember
1981 verið 20,3 mill á kíló-
vattstund, ogf er þá ísal með-
talið með sín 6,5 mill og Noreg-
ur með 10 mill. Raforkuverð
til álvera í heiminum var á
sama tíma talið vera 22,2 mill/
kWst reiknað út frá fram-
leiðslugetu starfandi verk-
smiðja.
í umræddri nefnd ráðuneyt-
isins áttu sæti Finnbogi Jóns-
son nú framkvæmdastjóri Iðn-
þróunarfélags Eyjafjarðar,
Jóhann Már Maríusson að-
stoðarforstjóri Landsvirkjun-
ar, Kristján Jónsson rafmagns-
veitustjóri ríkisins og Gunn-
laugur Jónsson deildarstjóri á
Orkustofnun. Birtu þeir með
áliti sínu ítarlegt yfirlit um
orkuverð til áliðnaðar í ein-
stökum löndum. - Nú kemur
Guðmundur G. Þórarinsson
fram með allt aðra og lægri
niðurstöðu, ekki síst varðandi
raforkuverð til áliðnaðar í Evr-
ópu og það á sama tíma og
hann og aðrir samninganefnd-
armenn íslenskra stjórnvalda
segja samninga við Alusuisse
komna á lokastig.
Vissulega er raforkuverð til
álvera á heildina litið breyting-
um háð eins og annað. Gengi
Bandaríkjadals hefur hækkað
um skeið, en það skýrir þó
engan veginn þennan mun á
niðurstöðu. Álver sem bjuggu
við hæst orkuverð eins og í
Japan hafa siim h ver hætt starf-
semi sinni. A móti kemur mikil
hækkun á raforkuverði til ál-
iðnaðar í ýmsum löndum, t.d.
hjá BPA-rafveitunni í Banda-
ríkjunum sl. vetur upp í 26,2
mill, en sú rafveita selur 18
terawattstundir til álvera. í
Grikklandi hefur gerðardómur
nýlega ákvarðað yfir 20 mill til
álverksmiðju Pechiney, og nú
síðast tíðindin frá Ghana, þar
sem þreföldun hefur náðst
fram á raforkuverði úr 5-6 mill
upp í 17 mill.
Tímabundin lækkun raf-
orkuverðs til álvera í eigu Pec-
hiney í Frakklandi er fólgin í
millifærslu milli skyldra aðila,
en franska ríkið er í senn
eigandi þessa álhrings og hlut-
aðeigandi orkuveitna.
í raun er raforkuverð milli
skyldra aðila eins og hjá Alcan
í Kanada og í Noregi, þar sem
ríkið á meirihluta í áliðnaðin-
um, ekki marktækt þegar rætt
er um raforkuverð til Isal.
Það verður hins vegar fróð-
legt að sjá sundurliðun á þeim
útreikningum, sem Guðmund-
ur G. Þórarinsson hampar
varðandi 14,5 mill meðalraf-
jorkuverð til áliðnaðar í Evr-
ópu. Af einhverjum ástæðum
nefnir hann ekki raforkuverð
til áliðnaðar í Bandaríkjunum,
en það liggur nú vel yfír 20 mill
log hefur verið á uppleið.
Herra ritstjóri. Það væri
ástæða til að víkja að ýmsum
fleiri atriðum í málflutningi
þeirra, sem gæta eiga íslenskra
hagsmuna í samningaviðræð-
um við Alusuisse, þar á meðal
ummæli þeirra varðandi stækk-
un álversins og raforkuverð í
því sambandi.
Þessar athugasemdir læt ég
hins vegar nægja um leið og ég
þakka viðleitni NT að undan-
förnu að varpa ljósi á stöðu
samningaviðræðnanna við Al-
usuisse. Önnur og útbreiddari
blöð hafa kosið að þegja sem
fastast um málið að undan-
förnu, og því miður er það
ekki góðs viti.
Með þökk fyrir birtinguna.
Neskaupstað 6. ágúst 1984
Hjörleifur Guttormsson.
Málsvari frjálslyndis,.
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafssón (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími:
686300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr.og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setnihg og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent hf.
Örvinglun Svavars
■ í kosningum, sem hafa farið fram að undanförnu,
hafa úrslitin yfirleitt orðið þau, að stjórnarandstæð-
ingar hafa heldur bætt stöðu sína, án tillits til þess,
hvort þeir væru til hægri eða vinstri. Efnahagserfið-
leikar, sem nú gista flest lönd, virðastbitna ranglega
eða réttilega á þeim, sem hafa farið með völdin.
Allajafnan er það stærsti stjórnarandstöðuflokkur-
inn, sem hagnast mest á stjórnarandstöðunni.
Ein undantekning er þó til frá þessari reglu.
Skoðanakönnun, sem gerð var í sjðastliðnum mánuði
að tilhlutan Morgunblaðsins, virðist benda til, að
Alþýðubandalagið njóti nú minna fylgis en í þing-
kosningunum í apríl 1983. Alþýðubandalagið fékk
þá 17.3% greiddra atkvæða, en myndi samkvæmt
áðurnefndri könnun ekki fá nema 14.9%, ef kosið
væri nú.
Rétt er að taka fram, að skoðanakannanir verður
að taka með fyrirvara, eins og nýlega sýndi sig í
ísrael. Morgunblaðið bendir líka á það í forustugrein
sinni í gær, að Sjálfstæðisflokkurinn standi sig jafnan
betur í skoðanakönnunum en kosningum. Þegar nær
dregur kosningum og kjósendur fara að íhuga málin
betur, breytist afstaða þeirra iðulega. Þrátt fyrir
þetta verður að líta á niðurstöður skoðanakannana
sem vissa vísbendingu.
Núverandi ríkisstjórn hefur þurft og þarf að glíma
við mikla efnahagslega erfiðleika. Þegar þannig
stendur á, er ekki óvenjulegt, að óánægjan bitni á
stjórninni og þá einkum á þeim flokki, sem hefur
forustuna. Framsóknarflokkurinn hefur oft orðið að
reyna þetta, en þó jafnan staðið slíkt af sér.
Fyrir forustuflokk stjórnarandstöðu, sem býr við
hagstæð skilyrði vegna efnahagsástandsins, er það
alvarleg staðreynd, þegar fylgi hans virðist fara
minnkandi. Fyrir Alþýðubandalagið er þetta enn
alvarlegra, þegar það bætist við, að aðrir stjórnar-
andstöðuflokkar eins og Kvennalistinn og Bandalag
jafnaðarmanna ýmist standa í stað eða bæta verulega
fylgi sitt. Þannig er Kvennalistinn orðinn meira en
hálfdrættingur á við Alþýðubandalagið.
Að sjálfsögðu veldur þetta óhug í forustusveit
Alþýðubandalagsins og honum svo miklum, að engu
er líkara en að formaðurinn, Svavar Gestsson, hafi
örvinglast. Hann geysist fram á ritvöllinn í DV í
fyrradag og þylur þar mikinn reiðilestur yfir Fram-
sóknarflokknum og lætur svo Þjóðviljann endur-
prenta þetta raus sitt í gær. Allt hefur þetta þann blæ,
að höfundurinn sé ekki aðeins reiður, heldur örvingl-
aður, jafnt yfir tapi Alþýðubandalagsins og uppgangi
Kvennalistans.
Eins og svo oft áður hjá foringjum Alþýðubanda-
lagsins, er Framsóknarflokkurinn sökudólgurinn í
augum Svavars Gestssonar. Hann stendur nú eins og
áður í vegi þess, að Alþýðubandalagið nái því
hlutverki, sem forustumenn þess hafa ætlað sér, og
það alveg eins þótt hann kunni að vera í vissri lægð
um þessar mundir. Alþýðubandalagið nái ekki
nægum vexti, nema Famsóknarflokknum verði rutt
úrvegi.
Hér eiga þeir sameiginlegan draum, Guðmundur
H. Garðarsson, formaður Fulltrúaráðs Sjálfstæðis-
félaganna í Reykjavík, og Svavar Gestsson, formað-
ur Alþýðubandalagsins. Framsóknarflokkurinn er í
augum Svavars erkióvinurinn, því að Svavar kennir
honum m.a. um að standa í vegi þess, að Alþýðu-
bandalagið komist í sængina með Guðmundi H. og
sálufélögum hans í Sjálfstæðisflokknum.