NT - 20.11.1984, Blaðsíða 6

Skoðanakannanir eða áróður?
A
- eftir Harald Olafsson alþingismann
■ Liðiðernúáfimmtaáratug
síðan Halldór Laxness birti
grein, sem hann kallaði „1800
króna skáld sakar annað 1800
króna skáld um að kunna ekki
málið“. Grein þessi var snjöll
lýsing á viðbrögðum margra,
einnig rithöfunda, við stíl og
orðavali Laxness. Mér kom
þessi grein í hug þegar leiðara-
skrifarar DV, sem er frjálst og
óháð blað eins og kunnugt er,
fóru að agnúast út í sakleysis-
lega og viðalitla skoðana-
könnun, sem NT gerði á hug
kjósenda til flokka landsins
fyrir skömmu, Samkvæmt lýs-
ingu NT á framkvæmd könn-
unarinnar var fylgt í einu og
öllu aðferðum DV við slíkar
kannanir. En þá bregður svo
við, að DV veit ekki upp á
hverju það á að taka til að
Þetta er að vísu birt í
slúðurdálki blaðsins,
en lýsir samt sem áður
þeirriætlanDVaðgera
allt, sem hugsanlegter
til að gera könnun NT
tortryggilega
draga niðurstöður NT í efa, og
finnur loks þá lausn, að úrtakið
muni tekið úr flokksskrá Fram-
sóknarflokksins. Þetta er að
vísu birt í slúðurdálki blaðsins,
en lýsir samt sem áður þeirri
ætlan DV að gera allt, sem
hugsanlegt er til þess að gera
könnun NT tortryggilega.
Þessir slúðurdálkar blaðanna
eru að verða harla hvimleiðir.
Þeir gegna því hlutverki einu
að bera Gróusögur, orðróm og
kviksögur, sem oftar en ekki
eru uppspuni einn eða þá
hálfsannleikur. Stundum virð-
ast þeir notaðir til þess að
koma einstökum mönnum á
framfæri og ýta undir þá'
skoðun, að þeir séu í annarri
stöðu en þeir raunverulega
eru.
En látum það liggja milli
hluta. Það sem mest fer fyrir
brjóstið á DV er, að Fram-
sóknarflokkurinn fær öllu
meira fylgi samkvæmt skoð-
anakönnun NT cn DV telur
eðlilegt, maður freistast jafn-
vel til að halda, að þeir telji
þetta fylgi flokksins meira að
segja óæskilegt, þótt það sam-
rýmist ekki stefnu hins frjálsa
og óháða blaðs að snúast gegn
fiokkum í heild. Blaðið og
þingmaður þcss segjast taka
afstöðu eftir einstökum
málum, en ekki með tilliti til
heildarstefnu flokka eða hópa.
í könnunum DV hefur Fram-
sóknarflokkurinn jafnan hlotið
lítið fylgi, og minna en í
kosningum. Þetta hefur verið
Miðvikudagur 14. nóvember 1984
3
TIHIM
Málsvarí frjálslyndís,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nutiminn h.f.
Framkvæmdastjóri: Sigurður Skagfjörð
Sigurðsson
Markaðsstjóri: Haukur Haraldsson
Ritstjóri: Magnús Ólafsson (ábm).
Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson
Innblaðsstjóri: Oddur Ólafsson
Tæknistjóri: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15. Reykjavik.
Sjmi: 686300
Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð i lausasölu 25 kr. og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild NT. Prentun:
Blaðaprent h.f.
Skoðanakannanir
dagblaðanna
Niðurstöður skoðanakönnunar NT, sem varl
framkvæmd í síðustu viku, hafa vakið mikla
athygli. Eins og lesendur minnast, voru helstu
niðurstöður hennar þær að Samtök um kvenna-
lista og Framsóknarflokkurinn vinna á. en|
Alþýðuhandalag tapar.
I NT hcfur verið varað við að taka viö slíkum I
niöurstöðum sem heilögum sannleik. Þeim er'
frekar ætlað að gefa mynd af þcim hreyfingum,
og hræringum, sem eiga sér stað í þjóðfélaginuj
þeim tfmum sem könnunin er gerð.
svo áberandi, að sérfræðingar
í skoðanakönnunum hafa velt
fyrir sér hvort í aðferð DV sé
einhver innbyggður galli, sem
valdi þessu.
í sjálfu sér skiptir þetta ekki
miklu máli. Kannanir DV og
NT sýna vafalaust ákveðna
tilhneigingu kjósenda, en eru
lítils virði ef menn ætla að
byggja á þeim nákvæma spá
um úrslit þingkosninga. Þær
geta sagt að einhverju leyti
fyrir um afstöðu þjóðarinnar
til ákveðins máls, eða þegar
kjósa skal um fáa frambjóð-
endur á einum stað eða landinu
öllu. Þær geta því komið að
nokkru gagni í forsetakosning-
um svo dæmi sé nefnt eða til að
kanna hug þjóðarinnar til ák-
veðins málefnis eins og bjór-
málsins.
Kannanir DV og NT
sýna vafalaust ákveðna
tilhneygingu kjós-
enda, en eru lítils virði
efmennætlaaðbyggja
á þeim ákveðna spá
um tilhneygingu þing-
kosninga
Ekki hefur þó DV verið eitt
blaða um að harma niður-
stöður skoðanakönnunar NT.
Alþýðublaðið tekur málið til
meðferðar á forsíðu. Niður-
staða þess er sú, að líklega sé
skekkja í könnunum beggja
blaðanna, og er ég sammála
því, en samt getur blaðið ekki
stillt sig um að varpa því fram,
að ekki sé sennilegt að Fram-
sóknarflokkurinn hafi unnið
fylgi frá síðustu kosningum.
Ekki getur blaðið stillt sig um
að taka undir með Gróu á Leiti
og setur sem fyrirsögn á vanga-
veltur sínar: „Framsóknar-
menn fjölmenna í úrtak".
Fyrirsögnin og slúðurdálka-
fyndni DV þjóna ákveðnum
tilgangi, þeim að gera það
tortryggilegt að Framsóknar-
flokkurinn sé í sókn. Það verð-
ur að hamra á þvt, að könnunin
sé óáreiðanleg, úrtakið sé tek-
ið á einhvern þann hátt að það
komi Framsóknarflokknum til
góða, og könnun, sem tekin sé
Einar Hannesson:
Spjall um laxveiðina 1984
■ Ætla má, að laxveiði í
sumar hafi verið um 40 þúsund
laxar. Menn segja sjálfsagt að
þetta sé léleg veiði, enda þarf
að fara 15 ár aftur í tímann til
þess að fá lakara veiðiár.
Veiðilægð hefur verið sein-
ustu ár, sem kunnugt er. Þrjú
köldustu ár aldarinnar hafa
gengið yfir á þessu tímabili,
þ.e. 1979, 1981 og 1983, og er
eðlilegt að þessara óhagstæðu
náttúruskilyrða fyrir laxinn sjái
stað í veiðinni.
í sumar var veiðin minni en
1980, 1981 og 1983 en þó
svipuð og 1982 en þá fengust
rúmlega 41 þúsund iaxar. Eins
og veiðimenn muna, lyfti veið-
in sér vel í fyrra, 1983, eða í
um 58 þúsund laxa.
Minni sveifla í stangveiði
Sveifla niður á við frá í
fyrra, var að tiltölu minni í
stangveiði en í netaveiði og
hafbeit. Þannigvarstangaveið-
in í sumar um 20 af hundraði
lakari en 1983, en net og
hafbeit voru með 40 til 50 af
hundraði minni veiði. Ástæða
þessa er m.a. sú, að vatnsmagn
var óvenjumikið í helstu lax-
veiðiám, sem netaveiði er
stunduð, og flóð trufluðu einn-
ig netaveiðina. Hvað hafbeit-
arlaxinn varðar, gerðist það í
sumar, sem ekki hefur skeð
fyrr í veiðilægðinni seinustu
árin, að laxagengd fylgi í stór-
um dráttum mynstrinu í laxa-
göngum í árnar. Þetta er gagn-
stætt því, sem var undanfarin
ár þegar laxinn skilaði sér bet-
ur í hafbeitarstöðvarnar heldur
en í árnar. Þessi umskipti í
sumar með hafbeitarlaxinn
segja okkur þá sögu, að lélegri
laxagengd í sumar stafi líklega
að mestu af vanda, tengdum
sjávardvöl laxins.
Vænn lax í ánum
Staðfesting þessa, sem nú
var drepið á, er auðvitað það,
hversu smár og rýr árslaxinn
var í sumar. A hinn bóginn
gekk töluvert af vænum laxi í
árnar, eins og alkunna er. Það
er afleiðing af batanum sem
kom í margar laxveiðiárnar
sumarið 1983, þó sérstaklega í
ár á Suður- og Vesturlandi.
Ýmsir gæla sjálfsagt við þá
von, að eitthvað af laxi, sem
gekk til sjávar 1983, sem kom
ekki í sumar vegna þess að
hann hafi ekki náð kynþroska-
stærð (hrygnurnar), muni skila
sér sumarið 1985 sem miðl-
ungslax. Um þetta er erfitt að
spá, en vissulega yrði það
ánægjulegt, ef það gerðist.
Laxinn gekk snemma
Á þessu ári varð sú ánægju-
lega breyting, rniðað við sein-
asta ár og nokkur af undan-
förnum árum, að hlýindi komu
í veöurfar til lands og sjávar.
Vonandi verður framhald á
þessu. Þessa ástands gætti í
laxagöngunni, sem var óvenju-
snemma á ferðinni í sumar. Þá
setti vænn fiskur ntark sitt á
laxveiði í mörgum ám og létti
veiðimönnum lund. En því
ntiður reyndust þetta tálvonir
fyrir sumarið í heild um mikla
laxveiði, því þegar leið á hinn
venjulega göngutíma minnk-
aði laxagegnd og ársfiskurinn
reyndist óvenjusmár, sem fyrr
greinir. Aldrei kom neinn
kraftur í smálaxagönguna, eins
og menn væntu.
Eins og fyrr er nefnt, var
óvenjumikið af vænum laxi í
ánum í sumar. en tveggja ára
og eldri fiskur úr sjó setti nú
ríkulegri svip en oft áður á
veiðiskapinn í ýmsum ám.
Þetta gerðist meðan aðrar ár.
sem eru að jafnaði með að
tiltölu meira af tveggja ára og
eidri laxi, komu verr út hvað
fjölda laxa snerti. Þetta tengd-
ist eins og fyrr var vikið að,
góðum ársfiskagöngum sumar-
ið 1983, þ.e. seiði, sem fóru úr
ánum tilsjávar 1982. Ogstærsti
laxinn er að sjálfsögðu eldri
eða allt frá vorinu 1981 og
jafnvel 1980 þegargönguseiðin
fóru til sjávar. Um hinar slak-
ari veiðiár, hvað fjölda snertir,
sem þekktar eru af vænum
laxi, má nefna stóru árnar á
Norðurlandi vestra: Víðidalsá
og Fitjaá, Vatnsdalsá og Mið-
fjarðará, auk fleiri áa á
Norðurlandi eystra, sem
þekktar eru fyrir háan meðal-
þunga á laxi. Þó gildir þetta
ekki fyrir Laxá í Aðaldal, sem
varð önnur hæsta laxveiðiáin í
sumar. Þarna kemuróhagstætt
veðurfar s.l. ára vafalaust
sterkt inn í þessa mynd.
Bestu stangveiðiárnar
Fimm bestu laxveiðiárnar í
sumar voru: Laxá í Kjós ásamt
Bugðu með 1.737 laxa, Laxá í
Aðaldal, en þar veiddust um
1.350 laxar, Elliðaár, sem gáfu
1.328 laxa, Þverá í Borgarfirði,
en þar fengust tæplega 1.100
laxar og Grímsá og Tunguá
nteð 1.060 laxa. Allar hafa
þessar ár verið í hópi bestu
ánna undanfarin ár og vatna-
■ Frá flóðinu mikla, sem gerði rúma viku af ágúst 1984. Myndin er tekin af Laxfossi í Laxá í Kjós
10. ágúst 1984. Fjær sést til skólans í Ásgarði. Mynd: Einar Hannesson.