NT - 20.11.1984, Side 12

-M—
Vextir á
hraðri
uppleið?
■ Sem Fisher-áhrifum er breytingum á peningavöxtum vegna
breyttra verðbólguvæntinga gjarnan lýst innan hagfræðinnar.
Hagfræðingar geta þannig verið sammála um nafnið, og það að með
hækkandi verðbólguspám fari nafnvextir peninga hækkandi, enda
þótt þeir deili oft hart um hvernig þetta samband vaxta og verðbólgu
sé í smáatriðum, og að fullkomleiki peningamarkaðarins sé eitt af
meginatriðunum í þeim deilum.
S.l. sumar fengu íslenskir bankar og sparisjóðir nýtt frelsi til að
ákveða flestalla innlána og útlánavexti sína. Síðan þá hafa vextir
yfirleitt farið hækkandi, þrátt fyrir að verðbólga færi lengstaf
lækkandi. Nú hafa verðbólguviðhorfin hins vegar skyndilega breyst
til hins verra, í kjölfar kjarasamninganna, og í námunda gengisfell-
ingar; spár um allt að 40% verðbólguhraða á næstu þremur
mánuðum hafa verið settar fram. Hvaða áhrif munu-þessar nýju
væntingar og spár hafa á ákvarðanir vaxta á næstunni?
Óverðtryggðir vextir
Þeir hagfræðingar sem NT hefur leitað til eru sammála um að
búast megi við verulegum hækkunum á vöxtum óverðtryggðra inn-
og útlána á næstu vikum. Meira að segjabankastjóri Landsbankans,.
Helgi Bergs, sagði að sér þætti ekki ósennilegt að vextirnir myndu
fylgja í kjölfarið á verðbólgunni upp á við á næstu vikum.
Hallgrímur Snorrason, aðstoðarforstjóri Þjóðhagsstofnunar,
sagði að það væri m.a. skylda bankanna að viðhalda verðgildi
sparifjár á innlánsreikningum. „Annað væri að segja sparifjáreig-
endum að ekkert mark væri takandi á bönkunum", sagði Sigurður
B. Stefánsson hjá Kaupþingi. Sigurður benti á að innlán heföu farið
enn vaxandi í október - um 6,3% samkvæmt upplýsingum
Seðlabankans, að einhverju leyti vegna áhrifa verkfallsins - og slaki
á vöxtunum gæti ógnað þessum árangri. _
Svo virðist sem verðtryggingakerfið, sem komið hefur verið upp
á bankareikningum og hættan á flutningi á milli reikninga ýti nú
undir skjótar breytingar á óverðtryggðum vöxtum.
En hversu miklar verða breytingarnar? Eitt af því sem ræður því
er hvaða sjóndeildarhring fólk hefur við ávöxtun peninga. Eiríkur
Guðnason sagði að ef viðbrögðin yrðu þau að menn horfðu til lengri
tima, þá væri e.t.v. ekki ástæða til að elta verðbólguna í hverjum
mánuði.
Sigurður B. Stefánsson kvaðst telja að á næstu þremur mánuðum
redduöu verðtryggðir reikningar sér kannski með 46% ársávöxtun;
því yrðu vextir á óverðtryggðum reikningum, til að forðast mun
lakari kjör á reikningunum, að hækka verulega alveg á næstunni.
Verðtryggðir vextir
Nær útilokað virðist nú að spá um þróun vaxta á verðtryggðum
reikningum. Enn er ekki Ijóst hvort ríkisstjórnin, í tengslum við
efnahagsaðgerðir sínar, mun beita sér fyrir lækkun vaxta á
verðtryggðum reikningum. Eiríkur Guðnason sagði að tvö atriði
gerðu slíka lækkun líklegri í væntanlegu verðbólguástandi: reynsla
annarra þjóða - sem þó verðtryggja bankareikninga lítið - af
lækkandi raunvöxtum í hækkandi verðbólgu, og að lækkun þessara
vaxta stefndi til meira samræmis við ávöxtunarkjör á öðrum
reikningum þegar vísitala hækkaði höfuðstól verðtryggðu reikning-
anna.
En á móti kemur að verðbólguóvissa viðheldur gjarnan háurn
raunvöxtum.
Þriðjudagur 20. nóvember 1984 12
Viðskiptalífid
Nýtt ufsa- og
þorskalýsi
■ Lýsisfélagið í Vestmanna-
eyjum hefur sent á markaðinn
nýtt lýsi í neytendaumbúðum;
lýsið er hrein blanda af ufsa- oe
þorskalýsi, og er selt bæði í
fljótandi- og pilluformi.
Nýja lýsið er fullunnið í tölvu-
stýrðri kaldhreinsun, sem trygg-
ir öruggari og jafnari gæði en
títt er. Þá er nýja ufsa- og
þorskalýsið, að söfn fram-
leiðendanna, bragðbetra og
laust við þann eftirkeim, sem
sumum hafi þótt einkenna
þennan íslenska fjörefnagjafa.
Lýsisfélagið í Vestmannaeyj-
um er ungt félag, stofnað árið
1982, sem framleiðir um 1000
lestir af lýsi á ári, og þar af fara
á bilinu 400-600 lestir af kald-
hreinsuðu lýsi til neytenda í
Bretlandi, Frakklandi, Vestur-
Þýskalandi Hollandi og víðar.
Eru þetta á bilinu 3-4 milljónir
lýsisÓaskna.
Lýsisfélagið er hlutafélag
Fiskafurða í Reykjavík, Lifrar-
samlags Vestmannaeyja, Hrað-
frystihúss Ólafsvíkur og Sval-
barða á Patreksfirði. Stjórnar-
formaður er Haraldur Gíslason,
Vestmannaeyjum.
Hververðursölu-
gripurinn í ár?
komið auga á einhvern hlut, til
sölu hjá sér eða öðrum, sem gæti
orðið sölugripurinn í jólavertíð-
inni í ár.
Margir telja að Grímur viti
meira um slíka hluti en aðrir.
Hann hafði a.m.k. vit á að panta
einhver ógrynni af fótanuddtækj-
um fyrir jólin 1982, og seldi sam-
tals um 13 þúsund tæki, en það
samsvarar um einu tæki á hverja
tuttugu íbúa í landinu.
Grímur sagði að salan væri góð
í videotækjum, hljómtækjum og
tölvum, hann hefði haldið video-
og hljómtækjamarkaðina orðna
töluvert mettaða, en í þessum
tækjum væri gífurleg sala núna.
„Svo er söluaukningin í Mclnt-
osh-tölvunni mjög mikil. Ég held
við höfum selt tíu stykki á föstu-
daginn. En það er erfitt að giska á
hvernig salan verður - það er svo
margt nýtt að koma á tölvuna að
menn vita ekki fyrr en eftir smá-
tíma hvernig hún verður - en það
eru margir að kaupa þetta sem
maður átti ekkert von á að myndu
kaupa, t.d. rafvirkjar. Okkur
munar svo meira um sölu á hverri
Mclntosh heldur en nuddtæki."
Hver Mclnt'osh-tölva kostar um
75 þúsund krónur.
Kaupfélögin losna við flutningsgjöld:
„Má líkja við magn-
afslátt til félaganna“
■ „Þessu má líkja við
magnafslátt, þar sem sam-
eiginlegur innkaupamáttur
kaupfélaganna gerir okkur
þetta kleift,“ sagði Axel
Gíslason, framkvæmdastjóri
Skipadeildar SIS, þegar hann
var beðinn að skýra út þá
ákvörðun Sambandsins að
selja kaupfélögum heildsölu-
vörur á sama verði og þær
eru seldar í Reykjavík, og
losna félögin þannig við að
greiða flutningsgjald fyrir
vörurnar frá höfuðborginni
til sölustaðanna.
Axel sagði að þessi
ákvörðun bæri vott um ár-
angur af hagræðingarstarfi
við flutninga og heildsölu-
dreifingu Sambandsins.
Ákvörðunin myndi ekki
koma fram í hærra vöruverði
á höfuðborgarsvæðinu, enda
yrði Verslunardeild Sam-
bandsins að vera
samkeppnisfær á því svæði
eins og annars staðar.
„Við teljum þar að auki að
þetta muni skila sér í aukinni
vöruveltu kaupfélaganna,
þetta gerir kaupfélagsbúð-
irnar samkeppnisfærari,"
sagði Axel.
■ Nýja lýsið fæst í litlum og fallegum umbúðum.
■ „Það veit ég ekkert um. Það
getur alitaf eitthvaö komið á óvart,
eins og þessi litli Ijósalampi, Ijós-
álfurinn, í fyrra“, sagði Grímur
Laxdal í Radíóbúðinni, þegar við
spurðum hann hvort hann hefði
f
Leigukaup-
samningur
á píanóum
■ Heildverslunin Lampar og gler
hefur tekið upp þá nýbrcytni að leigja
út píanó með kaupréttindum og getur
leigutakinn þannig ef hann óskar
breitt leigusamningi, sem gerður er til
niinnst 12 mánaða í senn, í kaupsamn-
ing.
Leigusamningnum má breyta í
kaupsamning hvenær sem er innan
leigutímans og geta kaupin orðið í
staðgreiðsluformi innan fyrstu 12
mánaða með 3% staðgreiðsluafslætti
en einnig er hægt að semja um
greiðsluskilmála og gilda þá venjuleg-
ir bankavextir á hverjum tíma. í
báðum tilfellunr dregst allt að 6
mánaða leiga frá kaupverðinu.
Leiga á píanói kos'tar frá 2500-3000
kr. á mánuði.
Lampar og gler hafa fengið umboð
fyrir píanó frá vestur-þýsku Schimm-
elverksmiðjunni sem er stærsti
píanóframleiðandi í Vestur-Evrópu.
■ Eigendur umboðs og heildverslunarinnar Lampar og gler,
Suðurgötu 3 eru hjónin Wolfgang Stross og Ásdís Þorsteins-
dóttir, en þau bjóða nú upp á leigukaupsamninga á píanóum.
NT-mynd: Sverrir
íslensk haglýsing
- nýtt ritgerðasafn um efnahagsmál
■ íslensk haglýsing heitirnýtt
ritgerðasafn sem komið er út
hjá Almenna bókafélaginu. Eru
í safninu ritgerðir ellefu ís-
lenskra hagfræðinga og fjalla
þær um hina ýmsu þætti í
þjóðarbúskap íslendinga.
Ritstjóri Islenskrar haglýsing-
ar er Þórður Friðjónsson, en
aðrir höfundar Ásmundur
Stefánsson, Björn Matthíasson,
Bolli Þór Bollason, Eiríkur
Guðnason, Guðmundur
Magnússon, Jóhannes Nordal,
Jón Sigurðsson, Jónas H.
Haralz, Ólafur Björnsson og
Þráinn Eggertsson.
Ritgerðasafnið er einkum ætl-
að til kennslu við Háskóla
íslands, og aðra skóla sem
kenna hagfræði, en getur jafn-
framt átt erindi til allra þeirra
sem hafa áhuga á hagfræði og
íslenskum efnahagsmálum.
■ Þórður Friðjóns-
son, hagfræðingur, rit-
stýrði hinu nýja
greinasafni um íslensk
efnahagsmál.