NT - 17.01.1985, Blaðsíða 10

Fimmtudagur 17. janúar 1985 10
Ll Árnað heilla
Ingólfur Guðmundsson
frá Ferjubakka
Fæddur 21. júní 1899.
Dáinn 8. janúar 1985.
Ingólfur Guömundsson fædd-
ist í Laxholti í Borgarhrcppi, en
fluttist ársgamall með foreldr-
um sínum að Ferjubakka í sömu
sveit, og var liann lengst af
kenndur við þann bæ.
Faöir hans var Guðmundur
Andrésson frá Hvassafelli.
Hann bjó á Ferjubakka til ársins
1934, og var hann kunnur fjör-
og atorkumaður, sem jafnframt
búskap fékkst við fjárkaup og
vegaverkstjórn.
Móðir Ingólfs var Ragnhildur
Jónsdóttir frá Vatni í Haukadal,
af kunnum og merkum Dalaætt-
um.
Ingólfur var næstelstur þrett-
án systkina, og varð hann því
snemma að taka til hendinni
heima á Ferjubakka. Var hann
þar heimilisfastur fram undir
tvítugt. Eins og títt var á þcim
tíma, sótti hann vinnu að heim-
an, þegar hana var að fá, vega-
vinnu á sumrin og vertíðir á
vetrum. Síðan var hann vinnu-
maður í Hjarðarholti um tíu ára
skeið, þá á Haugum, og loks
ráðsmaður í Ferjukoti síðustu
níu árin, sem hann dvaldist í
Borgarfirði.
Árið 1939 fluttist Ingólfur til
Reykjavíkur og stofnaði þar
heimili ásamt eftirlifandi konu
sinni, Hermínu Franklínsdóttur
frá Litla-Fjarðarhorni í Kolla-
firði á Ströndum.
Pcini Hcrmínu og Ingólfi
varð ekki barna auöiö, en áður
átti Ingólfur son, Jón, sem bú-
settur cr í Vestmannaeyjum og
er kvæntur Halldóru Hallbergs-
dóttur.
í Reykjavík vann Ingólfur
ýmis störf, var rn.a. fyrsti starfs-
maður Fáks í Tungu við Lauga-
veg. Lengst af var hann hjá
Afurðasölu Sambandsins, og
allt til þess að hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Ingólfur ólst upp við hcsta-
mennsku og eignaöist ungur
hesta og varð fljótlega kunnur
hestamaður. Bar margt til þess.
Hann hafði afar næmt auga fyrir
byggingu og hreyfingum hesta,
var bæði nærfærinn og laginn og
sat hesta manna best. Meðfædd
snyrtimennska hans kom einnig
í Ijós í samskiptum lians við
hesta, bæði hvað hiröingu og
mcðferð snerti.
Tíðrætt var Ingólfi um árin,
sem hann dvaldist í Borgarfirði,
og þá einkum um samskipti sín
við hesta og hestamenn. Minnt-
ist hann oft vinar síns Ásgeirs
Jónssonar frá Hjarðarholti, síð-
ar á Haugurn, sem hann taldi
einhvern slyngasta hesta- og
tamningamann, sem liann hefði
kynnst. Þegar Ingólfur var á
Haugum, hafði Ásgeir meö
höndum póstferðir í Búðardal.
Fór Ingólfur fjölmargar ferðir
fyrir hann á vetrum. Voru þess-
ar ferðir oft erfiðar og slarksam-
ar, en alltaf fór vel, því Ingólfi
var ekki gjarnt að lcggja hesta í
óvissu og ófærur.
Oft sagði hann frá ferðum
sínum og hestakaupum, sem oft
gátu gefið svolítið í aðra hönd.
Fór hann þá stundum til
Reykjavíkur með hesta fyrir sig
og aðra til þess að koma þeim í
verð. Minnisstæð er mér cin
ferð, sem hann sagði mér frá.
Fór hann þá til Reykjvíkur mcð
hóp hesta, og var ineð þá í
Tungu. Meðal hestanna var grá
hryssa, sem margir girntust.
Ingólfur hélt henni í háu veröi,
og liðu nú nokkrir daga. Mönn-
um fannst verðið of hátt og
enginn leit á liina hestana, og
byrjaði nú að hlaðast á kostnað-
ur. Fór nú svo, að Ingólfur sá
sér ekki annað fært en að slá
aðeins af verðinu. Var þá Björn
frá Gullberastöðum fljótur til
að kaupa hryssuna. Þetta var
perla, sem talin var með feg-
urstu hrossum og góð eftir því.
Og nú var ekki að sökum spyrja;
allir hinir hestarnir seldust á
augabragði.
Onnur saga er mér cinnig
minnisstæð, sem hann sagði
mér, frá ferð þeirra Símonar
Teitssonar frá Grímarsstöðum,
sem þeir fóru að Hólum í
Hjaitadal árið 1932 til þess að
vcra við 50 ára afmælishátíð
Hólaskóla. Mátti heita að þeir
hefðu upp í allan ferðakostnað-
inn með þeim hestakaupum,
scm þeir höfðu á leiðinni. Því
miður er þessi saga enn óskráð.
Þegar Ingólfur kom til
Reykjavíkur, gerðist hann fé-
lagi í Hestamannafélaginu Fáki,
og var hann þegar kosinn í
stjórn þess, og átti þar sæti
lengi. Sjálfsagt verða aðrir til
þess að rekja þá sögu, sem
þekkja hana betur en ég, en ég
hcld að Ingólfi hafi verið hug-
stæðust þau árin, sem hann var
í stjórn með Þorláki Ottesen
sem formanni.
Ingólfur átti góða hesta til
æviloka. Flesta tamdi hann
sjálfur, og fóru margir gæðingar
um hendur hans um ævina.
Marga hesta tamdi hann fyrir
aðra og oft var hann fenginn til
þess að laga hesta, sem einhver
mistök höfðu orðið með. Eftir
að Landsamband hestamanna
var stofnað og góðhestasýningar
hófust, var hann oft fenginn til
þess að sýna gæðinga. Minnis-
stætt er mörgum fyrsta landsmót
L.H., sem haldið var á Þingvöll-
um 1950. Þar sýndi lngólfur
Hóla-Stjarna, sem stóð efstur
gæðinga, en einnig sýndi hann
Roða, sem var í þriðja sæti. Um
langt árabil átti Ingólfur sæti í
dómnefndum á hestamótum.
Var hann eftirsóttur til þeirra
starfa sökum glöggskyggni hans
og hlutleysis.
Sá, sem þetta ritar kynntist
þeim hjónum, Ingólfi og Her-
mínu fyrir rúmum aldarfjórð-
ungi, og varð úr sú vinátta, sem
aldrei bar skugga á. Þau kynni
urðu í sambandi við hesta-
mennsku, og urðu tilþessaðég
byrjaði að stunda þessa íþrótt
ásamt honum. Valdi hann fyrir
mig fyrstu hestana, sem ég eign-
aðist, og tókst honum það svo
vel, að ég á honum ávallt skuld
að gjalda.
Meðan ég átti heima í
Reykjavík, vorum við oftast
saman á hestum, og voru konur
okkar oft með okkur. Eftir að
við fluttum á Kjalarnes, vorum
við í nærri tvo áratugi með hesta
okkar í sömu sumarhögum, og
riðum þá mikið út saman, en
fórum einnig í lengri ferðir.
Minnisstæðar eru mér ferðir í
Borgarfjörð og ferð vestur í
Dali. Síðasta lengri ferð okkar
hjóna með þeim Ingólfi og
Hermínu var að Þingvöllum,
þegar Ingólfur átti 75-ára af-
mæli. Ingólfur var þaulreyndur
ferðamaður og var mikið af
honum að læra um alla meðferð
hesta á ferðalögum, umhyggja
hans og nærgætni gagnvart hest-
unum var einstök.
Eins og áður er getið, var
Ingólfur frábær tamningamað-
ur, hafði þá glöggskyggni og
þolinmæði, sem nauðsynleg er.
Því fór ekki hjá því, að hann
hafði einstakt lag á börnum.
Börn okkar nutu Ingólfs í upp-
hafi hestamennsku sinnar, og
var hann þeim góður kennari.
Man ég, að einhverju sinni var
ég að finna eitthvað að hesta-
mennsku dóttur minnar, sem þá
var sex ára. Þá sagði sú litla,
„En Ingólfur segir o.s.frv.", og
þýddi þá lítið fyrir mig að segja
meira, ég varð að láta í minni
pokann.
Síðustu árin hrakaöi heilsu
Ingólfs, en alltaf var hann með
hest á gjöf, en fór nú sjaldnar á
bak. Er ég hitti liann síðast á
Þorláksmessu, sagðist hann
vera heldur linur, en hafði þó
hug á að taka hest sinn á gjöf
bráðlega. Þótti honurn miður,
að ég skyldi vera á bíl en ekki
ríðaridi, langaði til að gefa mér
aðeins í glas. Ekki grunaði mig,
að svo stutt væri að leiðarlok-
um, sem raun varð á.
Við hjónin og Brynjúh'ur og
Kristín þökkum samfylgdina,
og vottum Hermínu og öðrum
aðstandendum innilegustu sam-
úð okkar.
Haukur Ragnarsson.
Áttræður:
Dr. Björn Sigfússon
fyrrverandi háskólabókavörður
Áttræður er í dag dr. Björn
Sigfússon, fyrrverandi háskóla-
bókavörður. Hann er mörgum
að góðu kunnur og hefur óneit-
anlega sett svip á sína samtíð.
Starfsferill Björns er fjöl-
breyttur og merkilegur. Ber þar
hæst rannsóknar-, kennslu- og
bókavarðarstörf, en hann
gegndi embætti háskólabóka-
varðar í tæpa þrjá áratugi (1945-
74).
Rannsóknir Björns hafa eink-
um verið í sagnfræði og bók-
menntasögu, en beindust þó að
fleiri greinum, þ.á m. málfræði.
Hann lauk meistaraprófi í ís-
lenzkum fræðum við Háskóla
íslands 1934. í hinum mörgu
bókum og ritgerðum, sem Björn
hefur samið um þessi efni, er
fjallað um fjölmörg svið. Á vís-
indamannsferli sínum hefur
Björn mest sinnt miðaldafræð-
um, einkum á fyrri árum. Meðal
verka hans þar má nefna dokt-
orsritgerðina, Um íslendinga-
bók (1?44), og útgáfu hansá 10.
bindi íslenzkra fornrita: Ljós-
vetninga sögu með þáttum,
Reykdæla sögu og Víga-Skútu,
Hreiðars þætti (1940). En þau
svið íslandssögunnar eru orðin
mörg, sem Björn hefur samið
ritgerðir um, og nýtur hann þar
fjölhæfni sinnar. Þá hefur hann
annazt útgáfu ýmissa rita, og
hann ritstýrði Sögu, tímariti
Sögufélags, einn eða með
öðrum, 1958-76.
Björn hefur alla tíð verið
áhugasamur um þjóðmál og
hvers kyns menningarmál og
samið fjölda greina um þau
efni. Hann hefur m.a. skrifað
mikið um bókasafnsmál. Enn
skal getið starfa Björns að fé-
lagsmálum, sem tengjast fræða-
iðkunum hans, en hann vaF
m.a. forseti Vísindafélags ís-
lendinga um skeið.
Á Háskólabókasafni vann
Björn mikilvægt starf. Nær
helming þess tíma, sem hann
gegndi embætti háskólabóka-
Amnesty International:
Fangar janúarmánaðar 1985
Fangar mánaðarins -
janúar 1985
Mannréttindasamtökin Ain-
nesty Internutional vilja vekja
athygli almennings á málum
eftirtalinna samviskufanga í
janúar. Jafnframt vonast sam-
tökin til þess að fólk sjái sér
fært að skrifa bréf til hjálpar
þessum föngum.
Mið-AI'ríku Lýðveldið
Theodore Bagua-Yambo 35
ára búfræðingurogfyrrverandi
ráðherra. Hann er einn af
rúmlega fimmtíu meðlimum
Þjóðfrelsishreyfingar Mið-
Afríku sem voru handteknir í
mars I982. Handtökurnar eru
sagðar í tengslum við það að
stjórn landsins sakaði Þjóð-
frelsishreyfinguna um þátttöku
í misheppnaðri valdaránstil-
raun skömmu áður. I júlí I984
var Theodore Bagua-Yambo
dæmdur til 5 ára fangelsis fyrir
sínar stjórnmálaskoðanir.
Þátttaka Þjóðfrelsishreyfing-
arinnar í valdaráninu var aldrei
sönnuð, og voru flestir þessara
fimmtíu látnir lausir, en Theo-
dore og þrír aðrir komu fyrir
sérstakan dómstól sem settur
var á laggirnar 1981 til þess að
fjalla um mál pólitískra fanga.
Fulltrúi AI var viðstaddur
réttarhöldin. Hann hefur nú
verið látinn laus.
JEMEN
Tawfig ’AZ’AZI 45 ára fyrr-
verandi hæstaréttardómari í
Alþýöulýöveldinu Jemen.
Hann er sagður hafa „horfið"
eftir að hann neitaði að dæma
seka nokkra pólitíska fanga.
Hann kvað upp þann úrskurð
að þeir hefðu ekkert það að-
hafst er bryti í bága við lögin
og fyrirskipaði að þeir yröu
látnir lausir. Þetta var í mars
1972. Yfirvöld í Jemen hafa
ekki gefið fjölskyldu hans
neinar upplýsingar um hver
afdrif hans urðu, og neita að
hann sé í haldi. Amnesty sam-
tökin hafa ítrekað beðið unt
upplýsingar varðandi Tawfiq
hjá yfirvöldum í Jemen, en
engin svör hafa fengist. Óttast
samtökin að hann sé e.t.v.
ekki lengur á lífi.
S.Kórea
Kang Jong-kon, 33ja ára fyrr-
verandi lagastúdent. Hann
liefur verið í haldi síðan í
október 1975. Hann er fæddur
í Japan, en foreldrar hans eru
kóreanskir. Þegar hann var
handtekinn stundaði hann nánt
við Háskóla Kóreu í Seoul.
Um sama leyti og hann var
handtekinn voru um 300
námsmenn, margir þeirra kór-
eanskir en með aðsetur í
Japan, yfirheyrðir. Það voru
meðlimir Leyniþjónustunnar
og Öryggisráðs hersins sem
yfirheyrðu þá, og var þaö sagt
vegna aðgerða námsmanna er
fólu í sér gagnrýni á stjórnina.
Tuttugu og einn af þessum
þrjú hundruð, þar á meðal
Kang Jong-kon voru dæmdir
samkvæmt and-kommúnist-
iskum og þjóðaröryggislögum.
Þeir voru sakaðir um að hafa
valdið óróa meðal náms
manna, þegið fyrirmæli þar að
lútandi frá N.Kóreu og síðan
veitt N. kóreönskum aðilum í
Japan upplýsingar um ástand
mála í háskólanum.
Þeir sem vilja leggja máli
þessara fanga lið, og þá um
leið mannréttindabaráttu al-
mennt eru beðnir vinsamlegast
að hafa saniband við skrifstou
íslandsdeildar Amnesty Int-
ernational, Hafnarstræti 15,
opið kl. 16-18 virka daga. Þar
fást allar nánari upplýsingar,
auk heimilisfangs þeirra er
skrifa skal til vegna áður-
nefndra fanga.
PYNTINGA
ALMANAK
1980
1981
1982
1983
m
1984

i»f (n íaiun þuv-
P>nlin(u n kr|<
'náaf ».> \IinVvi
é.
amnosty
international
■ Amnesty International
hefur látið gera almanak þar
sem tilgreind eru mörg hörmu-
leg dæmi um pyndingar á póli-
tískum föngum víða um heim
á níunda áratugnum. Er útgáf-
an liður í herferð samtakanna
gegn pyndingum.
varðar, var hann eini bókavörð-
urinn þar og þurfti því að sinna
öllum málum, stórum sem
smáum, er safnið vörðuðu.
Starfsemi þess varð umfangs-
mikil á embættistíma Björns,
og í raun vann hann þar verk,
sem engum einum manni er
ætlandi. En hann gekk að því,
eins og öðru, af mikilli atorku.
Er ekki ofsagt, að Björn vann
þrekvirki við rekstur og upp-
byggingu Háskólabókasafns.
Jafnframt hóf hann kennslu í
bókasafnsfræði við Háskóla ís-
lands og annaðist hana um ára-
bil einn, síðar með öðrum.
Björn hafði á yngri árum tals-
vert stundað kennslu, einkum í
íslenzku, bæði við skóla og í
útvarpi. Einnig annaðist hann
annars konar útvarpsþætti um
íslenzkt mál. Var hann mjög
vinsæll útvarpsmaður. I bóka-
varðarstarfinu kom Birni að
góðu haldi, hve fjölmenntaður
hann er og vel að sér um
óskyldustu efni. Hann hefur
líka ávallt látið sér mjög annt
um að auka þekkingu sína.
Ekki er minnst um það vert,
hve rnikið og merkilegt leið-
beinandastarf Björn hefur unn-
ið um dagana, bæði sem háskóla
bókavörður og á öðrunt vett-
vangi. Hann er frábærlega
hjálpsamur og vill hvers manns
vanda leysa. Það þekki ég af
eigin raun. Ég veit, að þeir eru
orðnir afar margir, sem hann
hefur greitt fyrir í sambandi við
fræðaiðkanir eða á annan hátt
og minnast hans með hlýjum
huga á þessum tímamótum.
Þess má geta, að vinir Björns og
samstarfsmenn heiðruðu liann
með afmælisriti, þegar hann
varð sjötugur. Þeir eru og ófáir,
sem notið hafa gestrisni á heim-
ili þeirra Björns og Kristínar
Jónsdóttur, konu hans. Þar er
alltaf gott að koma.
Björn er skemmtilegur maður
að ræða við, mótaður af þing-
eyskri bændamenningu og jafn-
framt heimsborgari. Viðmæl-
endur hans njóta þess, á hve
mörgu hann kann skil. Eftir að
hann lét af embætti, hefur hon-
um gefizt betra tóm en áður til
að sinna hinum margvíslegu
hugðarefnum sínum. Vetur-
inn, sem Björn varð sjötugur,
hóf hann nám í landafræði við
Háskóla íslands, og lauk hann
prófi í þeirri grein. Er slíkt fátítt
á þeim aldri.
í dag vil ég árna Birni og
fjölskyldu hans heilla og þakka
vináttu, sem ég hef notið, allt
frá því er kynni tókust með
okkur.
Ingi Sigurðsson