NT - 12.04.1985, Síða 6

Rósa B. Blöndals:
Svar við grein
Eiðs Guðnasonar
■ Sumum mönnum er frá út-
varpi í fyrri tíð annt um heiður
yðar, Eiður Guðnason.
Það er mér hryggðarefni
mikið, er þér leggið það til, að
samstarf verði hafið við Norð-
menn og aðra hvalfangara um
það að halda áfram að eyða
hvalastofnum í Norðurhöfum.
Það er heldur óhugnanlegt
þegar að minnsta kosti tveir
stjórnmálaflokkar í landinu,
sá fjölmennast-og sá fámenn-
asti, og auk þess líklega menn
úr öðrum flokkum verða sam-
mála um það að ganga fram
fyrir alþjóð og leggja til, að
Alþingi hafi alþingssamþykkt
að engu, hvalfriðun.
Það er ekki von á góðu um
annarra þegna orðheldni, ef
alþingismenn troða sína eigin
samþykkt undir fótum frammi
fyrir öðrum þjóðum.
íslendingar hafa alltaf á
hvalveiðiráðstefnum notað
þann atkvæðisrétt, sem banda-
ríkjaforseti hefur tryggt þeim
meðal stórþjóða til mótmæla
gegn hvalveiðibanni, þar sem
t.d. rússnesk stjórn hefði ekki
látið fjölmennari þjóðir, eins
og t.d. leppríkin komast upp
með mótmæli gegn sínum sjón-
armiðum í slíkum málum.
Hvernig snýst lýðræði við eins
atkvæðis mun? Ég veit ekki
betur en að eitt atkvæði fram
yfir hafi t.d. verið virt í tvcimur
biskupskosningum hér á landi.
Og mun það vera siður í lýð-
ræðisríkjum að láta það gilda,
ef meirihluti verður, jafnvel
eins atkvæðis munur. Hygg ég
að svo sé í Alþingiskosningum,
að sá verði þingmaður, sem
citt atkvæði hefur fram yfir
þann, sem næstur er. Eru ís-
lendingar með mörgu móti að
venja sig á það, að ekkert dugi
til að stjórna oss annað en
valdið?
Vilja fslendingar heldur
verða leppríki. og þá þjóð sem á
augabragði yrði þurrkuð út,
heldur en að virða orð sín í
heimskunnri alþingissamþykkt?
Það er heldur leitt, að nærri
því helmingur vorra helstu
ráðamanna skuli ekki átta sig
á því enn, að Norðmenn eyddu
hér veiðilöndin, svo að hvala-
stofnar vorir hafa aldrei jafnað
sig.
Grænlendingar hafa nógan
sel og að öllum líkindum hval-
reka, ef Norðmenn hætta þar
hvalveiðum og selveiðum. Það
eru hvalfangarar og selfangar-
ar úr öðrum löndum, sem eytt
hafa veiðilöndin fyrir hinni fá-
mennu grænlensku þjóð og
látið þá hafa stórblokkir, færi-
bönd, bjór og nóg af víni og
tóbaki í staðinn, ásamt ýmsu
óeðlilegu framfæri.
Frá víndrykkju ásamt glæpa-
myndum í sjónvarpi munu of-
beldisverkin vera komin, sem
ganga nú svo langt, að jafnvel
fleiri menn koma nú á sjúkra-
hús á Grænlandi eftir ofbeld-
isverk heldurenafvenjulegum
sjúkdómum og ýmsum slysum.
Og þangað myndi bjórdrykkja
áfenga bjórsins á bjórknæpum
leiða vora þjóð. Og það væri
óhætt, Eiður, að leggja niður
hvaldráp hérá landi, efjafnað-
armönnum tækist að stöðva
verkföll og banna áfengan
bjór. Og takmarka víndrykkju
í stað þess að efla hana og gæta
þess án verkfalla, scm áunnist
hefur í góðærunt.
En þar sem hvalveiðar hafa
enn ekki boriö þann árangur,
að ríkiö sé nokkurn veginn
skuldlaust, þá virðist þurfa
önnur ráð til þess að bjarga oss
frá glötun, heldur en að rjúfa
alþingissamþykkt í von um
það, að stórþjóðin grípi ekki
til hefndarráðstafana.
En það ntunu náttúruvernd-
armenn gera í Ameríku, hvað
sem stjórnvöldin segja.
Verst er, að íslendingar
skuli enn ekki skilja nauðsyn
þess að alfriða hvalastofnana.
Skilja ráðamenn vorir ekki
ennþá, að það verður að friða
veiðilöndin, jafnvel fiski-
stofna, hvað þá hvalastofna og
sela, spendýrin.
Ameríkanar skilja friðunar-
sjónarmiðin miklu betur en
íslendingar. Það tók nefnilega
svo stuttan tíma að eyða veiði-
löndin miklu í Ameríku, þegar
hvítir menn fengu Indíánum
byssur í hendurnar og keyptu
þá til að veiða fyrir sig. Þeir
gjöreyddu á skömmum tíma
heilu veiðilöndin. Fjöldi dýra-
stofna var nær eyddur. - Gaml-
ir menn mundu til skamms
tíma, hvernig Ameríka var,
þegar hvítir menn komu þang-
að fyrst með byssurnar. Þeir
mundu líka, hvernig Indíánar
hrundu niður af hungri, þegar
þeir komu með fólk og fé að
eyddum veiðilöndum. Sú saga
er ennþá ung. Eydd veiðilönd
þýða hungur á næsta leiti.
Á að launa Norðmönnum
það, sem Eiður Guðnason seg-
ir í grein sinni um tvö mál, sem
koma norrænni samvinnu við.
„Eins og kunnugt er, er 75%
af útflutningi okkar sjávaraf-
urðir. Tilvist okkar byggir á
fiskveiðum. Þess vegna höfum
við áhyggjur, þegar ein sam-
starfsþjóð okkar hér í norðri,
vissulega, eins og mörg önnur
lönd, hefur rekið sjávarútveg
sinn með auknum ríkisstyrk. -
Það er Noregur, sem ég á við.
Ég veit, að í Noregi segja
menn, að hér sé eingöngu um
svæðis-pólitík að ræða, cn okk-
ar menn í fiskiðnaði eru mjög
áhyggjufullir yfir þessari
þróun.“
„Samkeppni er góð, en hún
verður að byggja á sama
grundvelli. Við getum aldrei
■ Hvalskurður í Hvalfirði.
styrkt okkar sjávarútveg, en ef
þið haldið því áfram, leiðir
það til versnandi lífskjara."
Tilv. lýkur.
Ef Eiður segði: Samvinna
verður að byggja á jafnréttis-
grundvelli, þá væri það skiljan-
legt.
En ég er ekki viss um að
samkeppni byggist á þeim
grundvelli og virðast Norð-
menn ekki líta svo á.
Hvernig væri nú að íslend-
ingar gjaldi Norðmönnum
rauðan belg fyrir gráan, eða
öllu heldur gráan belg lifandi
hvalastofna fyrir rauðan belg
dauðra hvala? Eða eiguni við
heldur að styrkja Norðmenn í
hvalveiðum á móti hinum
ójafna grundvelli í fiskveiðum.
Islendingar eiga að standa
við orð sín, já, meira en orð
sín, heiður Alþingis með því
að vinna að alfriðun hvala eins
og oss ber samkvæmt atkvæða-
greiðslu á Alþingi.
Eiður segir um friðun hvala
og sela: „Fólk, sem lítið eða
ekkert þekkir til lífsins á norð-
lægum slóðum, en virðist hafa
nægt fé, hefur ráðist að þessum
atvinnugreinum (sel- og hval-
veiðum).“
Ég minni á, að ísland hefur
200 mílna lögsögu. Það ætti að
nægja.
Og síðan segir Eiður: „Nú
er vissulega kominn tími til
þess, að Norðmenn, Færeying-
ar, Grænlendingar og íslend-
ingar sameinist um að verja sig
og hagsmuni sína, sameinist,
til að verja þann þátt menning-
arlífsinsgegn áhlaupi öfgasam-
taka.“ (Tilvitnun lýkur).
Nei! íslendingar góðir. Vér
eigum að sameinast gegn öfga-
fullri veiði hvalastofnaeyðend-
anna og sjá hvort vorir hvala-
stofnar rétta við á næstu árum.
Höfum alþingissamþykkt í
heiðri. Best verður hinum
styrktu fiskveiðum Norð-
manna svarað með því.
Ég bendi að lokum Eiði
Guðnasyni á það, að doktor
Helgi Pjeturs þekkti Norður-
lönd og þeirra lífsskilyrði
manna best. Þegar dr. Helgi
Pjeturs kom til Grænlands fyrir
aldamótin 1900, þá var hann
þegar svo framsýnn. að hann
óttaðist gengdarlausa veiði
Norðmanna í Norðurhöfum.
að þeir myndu eyða veiðilönd-
umfyrir Grænlendingum. Vitað
hefur hann fyrir. að veiðitækni
síaukin fylgdi verðandi tækni-
öld. En spurning er, hvort
hann grunaði þá veiðitækni,
sem nú er, til dæmis radartæk-
in, sem hvalirnir eru nú eltir
með. Engir menn nema huldu-
fólk höfðu radartæki á þeim
dögum.
Hvað myndi sá mikli vitmað-
ur dr. Helgi Pjeturs segja um
útrýmingarhættu hvala- og
selastofna eins og komið er nú.
Hvort myndi hann fylgja Reag-
an Bandaríkjaforseta að frið-
unarmálum þessara stofna, ell-
egar styrkja Norðmenn til
veiðanna og aðrar ennþá meiri
veiðiþjóðir eins og Japani?
Vér þurfum að eiga menn í
meirihluta á Alþingi, sem sjá
út í framtímann.
íslendingar fengu frest til
undirbúnings að hætta hval-
veiðum. Þann frest má ekki
nota til þess að svíkja gefin
heit. Hér liggur heiður íslands
við.
íslendingar eiga að standa við orð
sín, já, meira en orð sín, heiður
Alþingis, með því að vinna að alfrið-
un hvala eins og oss ber samkvæmt
atkvæðagreiðslu á Alþingi.
Vér þurfum að eiga menn í meiri-
hluta á Alþingi sem sjá út í framtíð-
ina.
Árið núll - tíu árum síðar
■ „Blóðbaðið í Bangladesh
hreiddi fljótt vfir minninguna
um innrás Rússa í Tékkó-
slóvakíu, moröið á Alliende
drekkti kvalastunuiium í
Bangladesh, þegar stríðið
braust út í Sínai-eyðimörkinni
gleymdi t'ólk Alliende, er
fjöldamorðin hófust í Kamb-
ódíu gleymdist Sínai og svo
framvegis og þar frant eftir
götunum þangað til um síðir
að allir leyfa öllu að gleymast.
Á þeim tíma er sagan
hreyfðist ennþá hægt voru at-
burðir fáir og strjálir og auð-
velt að leggja þá á minnið. í
vitund manna voru þeir einsog
baksvið spennandi ævintýra
sem voru á seyði í hversdagslíf-
inu. Nú á dögum endasendist
sagan áfram. Þótt sögulegir
atburðir gleymist fljótt. þá
glitrar á þá morguninn eftir
einsog nýfallna daggardropa.
Þeir eru ekki lengur baksviðið,
heldur ævintýrið sjálft, ævin-
týri sem er leikið með leiðindi
og lágkúru hversdagslífsins að
baksviði."
Þetta skrifar tékkneski út-
lagahöfundurinn Milan Kund-
era í meistarasmíð sinni, Bók-
in unt hláturinn og gleymsk-
una. Því tilfæri ég þessi orö hér
að nú er til sýninga í Háskóla-
bíói hreyfimyndin Blóðvellir
eða The Killing Fields, marg-
verðlaunuð og lofuð. Áhrifa-
mjkil mynd að sönnu og fjallar
um atburði sem eru okkur
nálægir í tínia. harmleikinn
mikla í Kantbódíu á síðasta
áratug, en um leið ógn fjarlæg-
ir vegna þess hversu fjölntiðlar
okkar tíma og um ieið notend-
ur þeirra eru fljótir að gleyma
- og jafnvel fyrirgefa. Érétt
morgundagsins þarf helst að
vera glannalegri en frétt gær-
dagsins, fréttin frá því í gær er'
ekki söluvara á morgun; og því
ekki örgrannt um að íréttamat
þorra manna hljóti að brengl-
ast í öllu harkinu og þá ekki
síður skilningur á vægi og
framvindu sögunnar. „Who
wants yesterday's papcrs?"
sungu Rolling Stones eitt sinn
og rataðist satt á munn.
Hvað var það eiginlega sent
gerðist í Kambódíu? Hvernig
umbreyttist tiltölulega friðsælt
land á fáum árum í helvíti á
jörðu, blóði drifna vöku-
martröð?
í kvikmyndinni Blóðvellir fá
Bandartkjamenn að taka á sig
sökina á mörgu því sem aflaga
fór; sprengjuaustri þeirra uppá
hundruö milljarða og hags-
munapoti þeirra, sent þrjótur-
inn Nixon þrætti þó lengi vel
fyrir. Myndin byggir á sönnum
atburðum í lífi tveggja manna,
þeirra Sidney Schanberg ,
fréttaritara New York Tintes í
Kambódíu. og Dith Pran,
scm var innfæddur túlkur hans
og hjálparkokkur. Fyrir rétt-
um tíu árum. 15da apríl 1975,
voru Bandaríkjamenn í þá
mund að leggja á flótta frá
Kambódíu. Þá skrifar Schanberg
í New York Times: „Eftir að
hafa í fimm ár stutt við bakið-
á lénsveldisstjórn. sent flestir
höfðu óbeit á, og baráttu í
stríði sem menn vissu að var
vonlaust hafa Bandaríkin ekki
haft annað upp úr krafsinu en
smánarlegt brotthlaup.
Brotthlaup þar sent sendiherr-
ann hvarf á braut með banda-
ríska fánann í annarri hcndi og
skjalatösku sína í hinni. Eftir
situr svo um milljón dauðra
eða særðra Kambódíumanna
(sjöundihluti íbúanna)."
Valkestirnir áttu enn eftir
að hlaðast upp eftir að Schan-
berg skrifaði þetta, og það svo
um munaði. Éftir að voldugar
þjóðir tóku að ríða blóðvef
sinn í þessu fámenna landi
varð ekki aftur snúið, ofbeldið
heimtaði meira ofbeldi; það
má jafnvel ganga svo langt að
fullyrða að ntorðæðið og skelf-
ingin sem fylgdi í kjölfarið í