NT - 16.08.1985, Qupperneq 6

Elstu mannaleifar á Grænlandi fundnar:
Föstudagur 16. ágúst 1985 6
4000ára mannabein og vísbendingar um f orna menningu
■ Á eyjunni Qeqertasussuk höfðu hinir fornu Grænlendingar búsetu. Byggðin var á litlum tanga, sem teygir sig út í sundið milli
eyjarinnar og fastalandsins. Híbýlastæðið er grasi vaxið. Holurnar í jarðveginn eru grafír sem fornlcifafræðingar hafa leitað
mannvistarleifa fólks sem þarna bjó fyrir 4000 árum.
■ Á vesturströnd
Grænlands, við Discoflóa,
hafa fundist leifar af konu sem
þar bjó fyrir 4000 árum. Eru
þetta elstu leifar af manneskju
sem lifað hefur þar í landi.
Verið var að grafa í haug á
eyjunni Qeqertasussuk, þar
sem mannvistarleifar fundust.
Sitthvað fleira merkilegt hefur
fundist þarna, en mannabeinin
eru þó talin merkust, aðallega
fyrir þá sök að lítið sem ekkert
er vitað um hvernig það fólk
leit út sem fyrst byggði
Grænland. Vitað var að haug-
urinn sem verið var að grafa í
var 4000 ára gamall, en manna-
byggð á Grænlandi er talin
hefjast á þeim tíma.
Konan sem beinaleifarnar
eru af tilheyrði svokallaðri
Saqqaq þjóð. Pað fólk er hið
fyrsta sem vitað er um að
búsett hefur verið á Grænlandi
og er talið hafa lifað þar á
tímabilinu frá um 2300 fyrir
Krist til 1000 fyrir upphaf
tímatals vors.
Miklar fornleifarannsóknir
hafa farið fram á Grænlandi og
sífellt eykst þekking manna
betur á Thule-menningunni og
bætist í sífellu við mannvistar-
leifar sem grafnar eru upp frá
því tímabili, en Thule-
menningin er talin 200-800 ára
gömul.
Hitt er mun sjaldgæfara að
fornleifafræðingar finni leifar
búsetu fólks sem lifði mörgum
öldum á undan Thule-fólkinu.
En það er einmitt það sem
gerðist á fyrrnefndri eyju.
Forsögulegar minjar
Bjarne Grönnow, sem starf- ■
ar við forsögulegu fornleifa-.
stofnunina við Kaupmanna-
hafnarháskóla, hefur yfirum-
sjón með uppgreftrinum á
Qeqertasussuk. Hann telur að
það sé eitt mest heillandi verk-
efni fornleifafræðinnar að
rekja sögu Grænlands allt aftur
til hinnar fornu menningar
þeirra manna sem fyrst settust
að á Grænlandi.
Mannvistarleifarnar á Qeq-
ertasussuk fundust fyrst árið
1983 og í fyrra hófst vísindaleg
rannsókn á þeim. í sumar hef-
ur uppgreftrinum verið haldið
áfram og góðar vonir standa til
að enn eigi eftir að koma þarna
í leitirnar merkir munir, sem
kunna að bregða betra ljósi
yfir hina fornu Grænlendinga.
Vel geymdir munir
Langstærsti hluti þeirra
muna sem fundist hafa eru
gerðir úr steintegundinni kil-
liaq, en úr þeim steini smíðaði
Saqqaq-þjóðin flest sín áhöld.
En það sem kemur mest á
óvart er að þarna fundust einn-
ig myndir úr tré og hreindýra-
horni og vel varðveitt
mannabein.
Ekki fannst samt beina-
grindin öll, heldur þrjú bein,
sem eru af fullorðinni konu.
Þá fundust bein úr hundum og
mikið af hnútum af veiðidýr-
um.
Svo virðist að þeir sem þarna
bjuggu hafi einkum veitt ungan
Grænlandssel, en einnig finn-
ast leifar af öðrum selategund-
um.
Bein úr stórhvölum eru í
haugnum, en ekkert hefur enn
fundist þar sem gefur vísbend-
■ Hér er verið að grafa upp eitt af þremur mannabeinum sem
fundust í haug. Hvernig á því stendur að beinin lentu í
sorphaugnum er ekki vitað. Það getur verið tilviljun, en allt eins
áður óþekktur útfararsiður.
Efnahagslegt sjálfsmorð
Eflum menntun fólks í fiskiðnaði

■ Við sækjum meginhluta
þjóðartekna okkar til sjávarút-
vegs, aukningu til iðnaðar og
bindum vonir okkar við há-
tækniiðnað.
Eitthvað álíka spaklegt kom
fram í grein sem nýlega birtist
í blaðinu og fjallar um framtíð-
arsýn vestrænna iðnþjóðfé-
laga. í greininni segir að grund-
völlur fyrir efnahagslegri vel-
sæld í framtíðinrii, sé að við
alla ákvarðanatöku sé miðað
við nákvæma greiningu á sam-
setningu þess þjóðfélags sem
um er fjallað hverju sinni -
enda verði aðgerðir annars
næsta marklausar.
Menntun er máttur
Ofangreint máltæki hefur
löngum verið haft fyrir satt.
En samt virðist sam það gildi
ekki um allar greinar, því á
sama tíma og við ungum út
latínu- og grískufræðingum,
viðskiptafræðingum og lög-
lærðum í „lange baner" þá
sjáum við okkur aðeins fært að
mennta 20 manns á ári í með-
höndlun á fiski.
í NT í gær er greint frá því
að nú sé að hefjast bygging
fyrsta áfanga húss undir Fisk-
vinnsluskólann. Núna, árið
1985, þykir okkur fyrst ástæða
til að byggja yfir þann skóla
sem menntar fólk sem fer
höndum um meirihluta gjald-
eyristekna okkar.
Hér á landi starfar banka-
mannaskóli, tölvuskólar,
meiraprófsskóli fyrir bílstjóra,
einkaritaraskóli, skóli fyrir
flugmenn, bændur og snyrti-
fræðinga. Haldineru námsiceið
í tölvunotkun, stjórnun og
ræðumennsku.
Og nú nýlega gekkst Sjávar-
útvegsráðuneytið fyrir nám-
skeiðum fyrir fiskvinnslufólk.
Það var sannarlega kominn
tími til að sinna betur fisk-
vinnslufólkinu og ætti reyndar
að gera það mun betur.
1 frétt NT í gær segir skóla-
stjóri Fiskvinnsluskólans að
illa sé staðið að menntunar-
málum fiskvinnslufólks og læt-
ur ennfremur í ljós það álit sitt
að rétt sé að færa málefni
skólans undir yfirstjórn Sjávar-
útvegsráðuneytis, en hann lýt-
ur nú Menntamálaráðuneyti.
Það má sjálfsagt lengi deila
um hver eigi að hafa yfirstjórn
á menntamálum atvinnugrein-
anna - Menntamálaráðuneytið
eða fagráðuneytin, en í þessu
tilfelli ber að styðja sjónarmið
skólastjórans.
í leit að árangri
Sjávarútvegur er okkar
mikilvægasta atvinnugrein í
dag og verður í næstu framtíð.
Að sönnu ber okkur að styðja
og efla iðnað og hátækniiðnað
eins og kostur er en það þýðir
ekki að loka augunum fyrir því
að meirihluti þjóðartekna
kemur úr sjónum. Og einmitt
þess vegna ber að vanda sem
nokkur kostur er til menntun-
armála þeirra sem við þennan
atvinnuveg vinna.
Sjávarútvegsráðuneytið hef-
ur alla aðra málaflokka sem
eitthvað tengjast útgerðinni á
sinni könnu og ráðuneytis-
menn þar skilja manna best
nauðsyn þess að fólkið sem
vinnur úr aflanum sé vel
menntað. Það er því líklegt að
Fiskvinnsluskólinn mundi
dafna vel í skjóli þess ráðu-
neytis.
Ekki bara í fiski
En nauðsyn menntunar og
endurmenntunar starfsfólks er
ekki aðeins bundin við fisk-
vinnsluna. í Þýskalandi, en
þar stendur efnahagur með
miklum blóma og nýiðnaði
vegnar vel, er lögð mikil
áhersla á endurmenntunar-
námskeið fólks í nærfellt öllum
starfsgreinum.
Gamalt kínverskt máltæki
segir að ef hagnast á á einu ári
sé best að sá hrísgrjónum. Ef
hagnast eigi á tíu árum borgi
sig að gróðursetja ávaxtatré en
ef hagnaðarvonin er framsýnni
borgi sig að fjárfesta í
menntun.
Þetta máltæki á einkar vel
við í dag, þegar framþróun
tækni er eins ör og raun ber
vitni. Fyrirtæki sem ekki fylgj-
ast með og nýta sér þá tækni og
þekkingu sem í boði er, geta
ekki annað en þokast aftar og
aftar á merina uns þau detta á
hlaðvarpann.
Hvað þá heilt þjóðfélag
Ef þjóðfélag á borð við okk-
ar gleymir sér við dægurþras
og leyfir atvinnutækjum sínum
að verða ellinni að bráð er ekki