NT - 02.10.1985, Qupperneq 11

Miðvikudagur 2. október 1985 11
Viðræður risavelda:
Geimvopnakerfið verður
ekki notað sem tromp
- segir David Emery. varaforstjóri U.S. Arms Control And Disarmament Agency
■ David Emery sagði m.a. á blaðamannafundinum að Bandaríkjamenn teldu að Sovétmenn hefðu
brotið svokallaðan ABM-samning um eldflaugavarnir með því að reisa gífurlega umfangsmikið
radarkerfi í Sovétríkjunum. Á þessari teikningu sést Pushkino-radarinn sem er hluti af þessu kerfi.
■ „Það sem skilur að Banda-
ríkjamenn og Sovétmenn í
samningum um takmörkun
vopna og almenn samskipti, er
að Reagan-stjórnin vill að samið
sé um áþreifanleg og heilsteypt
atriði sem eru ekki háð góðvilja
eða trúmennsku hverju sinni,
en stjórnvöld í Kreml vilja hins
vegar leggja mesta áherslu á
víðfeðmar viljayfirlýsingar,“
sagði David Emery, varafor-
stjóri ACDA (U.S. Arms Con-
trol And Disarmament Ag-
ency), í stamtali við blaðamenn á
„beinni línu“ frá Washing-
ton D.C. Fundur þessi var hald-
inn í Menningarstofnun Banda-
ríkjanna fyrir nokkru og snérust
spurningar blaðamanna fyrst og
fremst um afvopnunarmál.
Er Emery var spurður um
gildi þess að samningar tækjust
milli risaveldanna um takmörk-
un kjarnorkuvopna, í ljósi þess
að margir aðilar innan Reagan-
stjórnarinnar telja að Sovét-
menn hafi ekki farið eftir bók-
staf SALT-samninganna, þá hóf
hann mál sitt með því að segja
að ríkisstjórnum hlyti alltaf að
bera skylda til að draga úr
ófriðarlíkum og sérstaklega þar
sem gereyðingarvopn eru ann-
ars vegar. Hann sagði að fram-
koma Sovétmanna varðandi
ýmis svið SALT-samninganna
hefði vissulega vakið áhyggjur
margra í Washington t.d. mætti
nefna nýbyggt og öflugt radar-
kerfi þeirra sem Bandaríkja-
menn teldu brot á ABM-samn-
ingnum um bann við eldflauga-
vörnum. Hins vegar sagði Em-
ery að hægt væri að nefna marga
samninga ríkjanna sem hefðu
gefið góða raun og gagnkvæmur
árangur fengist af. Því bæri að
ganga þannig frá samningum að
þeir væru raunhæfir með vel
skilgreindum ákvæðum sem
hægt væri að hafa eftirlit með.
Aðspurður um það hvort
almenn samskipti Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna væru á
hættulegu stigi um þessar
mundir, þá kvaðst Emery telja
að svo væri ekki. Víst mætti
telja upp einstök ágreiningsefni
en þau væru í eðli sínu saklaus
miðað við það sem hefði oft
áður verið,t.d. deiluna um Berl-
ín og Kúbudeiluna. I þeim til-
vikum hefðu samskiptin verið á
hættulegu stigi. Hann lagði
áherslu á það að almenningur
gerði greinarmun á áróðri og
raunveruleika. Þó svo að kastað
væri hnútum fylgdi oft lítil alvara
máli og sérstaídega bæri að hafa
í huga að það hefði lengi verið
venja Sovétmanna að hefja
miklar hræðsluáróðursherferðir
ef það hentaði þeim við ákveðn-
ar kringumstæður. Emery sagði
að þvert á móti benti margt til
þess að samskipti risaveldanna
færu batnandi á næstu árum.
Er talið barst að væntanlegum
fundahöldum í Genf, hvort
tveggja milli samninganefnda
og leiðtoga, þá færðist Emery
undan því að koma með getgát-
ur um hugsanlegar tillögur eða
árangur. Tíminn yrði að leiða í
ljós hvaða gagn yrði af fundun-
um. Hann tók undir þá skoðun,
sem m.a. Nixon fyrrverandi
Bandaríkjaforseti hefur sett
fram, að samningaviðræður í
Genf verði að snúast um alla
þætti samskipta ríkjanna, ekki
einungis um takmörkun og
niðurskurð vopna. Það yrði að
fylgjast að spennufall og af-
vopnun. Emery bætti við að þó
svo að það tækist með einhverju
móti að minnka kjarnorkuhætt-
una, þá myndi t.d. hefðbundið
stríð í Evrópu geta lagt álfuna
gersamlega í rúst, þarsem slíkur
vopnabúnaður væri nú með allt
öðru móti en var í síðar heims-
styrjöld. Af þeim sökum þyrfti
að beina athyglinni að fleiru en
einungis kjarnorkuvopnunum í
komandi viðræðum.
I framhaldi af svari sínu um
fundina í Genf var Emery
spurður um réttmæti þeirrar
kröfu Sovétmanna að tekið yrði
tillit til kjarnorkuvopna Breta
og Frakka í framtíðarsamkomu-
lagi. Hann sagði að sú krafa
væri á allan hátt fráleit. í fyrsta
lagi kæmi slíkt ekki til greina frá
breskum og frönskum sjónar-
hóli og í öðru lagi þá væri um fá
og gömul kjarnorkuvopn að
ræða. Hann sagði að þegar svo
lítið hlutfall væri annars vegar
þá væri augljóslega engin ást-
æða til þess að gera slíkt að
forsendu samninga eins og So-
vétmenn ætluðu sér fyrir
nokkru. Emery endurtók að
áróðursbrögð gætu komið sér
vel í skamman tíma en yrðu
aldrei til þess að stuðla að
varanlegum stöðugleika.
Margt hefur verið rætt og ritað
um möguleikann á því að
Bandaríkjamenn noti hina
svokölluðu „stjörnustríðsáætl-
un“ sem tromp í Genfarviðræð-
unum. Er Emery var spurður
um þetta sagði hann af og frá að
svo yrði. SDI-áætlunin (Stra-
tegic Defense Initiativ) væri ein-
ungis rannsóknaráætlun á blaði
og að engin ákvörðun hefði
verið tekin um að hefja fram-
kvæmdir, enda væri slíkt enn
sem komið er ógerlegt og ólög-
legt samkvæmt fyrrnefndum
ABM-samningi. Hins vegar
sagði Emery að ef ákvörðun
yrði tekin í fjarlægri framtíð um
að hefjast handa við byggingu
kerfisins þá gæti slíkt orðið til
þess að frelsa mannkynið undan
versta þættinum í kjarnorku-
vánni þ.e. langdrægu eld-
flaugunum sem hefðu mesta
eyðingarmáttinn. Eldflauga-
varnir í geimnum yrðu gagns-
lausar gagnvart þeim flaugum
sem færu ekki út úr gufuhvolf-
inu á leið sinni að skotmarkinu,
eins og t.d. Cruise-flaugum, en
það væri auðveldara að eyða
slíkum flaugum, en þeirn stóru,
með hefðbundnum vopnum.
Þeirri spurningu var beint til
Emery hvort hugsanlegt væri að
sovésk herskip er sigla um
norðurhöf væru almennt búin
kjarnorkuvopnum. í svari sínu
sagði hann að það væri auðvitað
ógerlegt fyrir hann að segja til
um hvort einstök skip hefðu
slík vopn um borð, en hins
vegar væri það alls ekki ólíklegt
að þau gætu a.m.k. tekið við
slíkum vopnum ef þörf krefði. I
framhaldi af því benti Emery á
að hið svokallaða GIUK-hlið á
Norður-Atlantshafi væri án efa
eitt mikilvægasta hafsvæði í
heiminum hvað sjóhernað
varðar. Varnir á þessu svæði
væru forsendan fyrir því að
NATO gæti tryggt siglingar á
Atlantshafi öllu.
Utbreiðsla kjarnorkuvopna
barst í tal og sagði Emery að sá
vettvangur bæri því vitni að
risaveldin gætu unnið saman á
árangursríkan hátt. Bæði Banda-
ríkjamenn og Sovétmenn hefðu
unnið að því að koma í veg fyrir
að kjarnorkuveldum fjölgi frá
því sem þegar er og báðir aðilar
hefðu lagt að þeim þjóðum sem
ekki hafa viljað afsala sér kjarn-
orkuvopnum að undirrita sátt-
mála þar að lútandi. Emery
benti á að á Kennedy-árunum
var reiknað með því að eftir 25
ár yrðu 25-30 þjóðir með kjarn-
orkuvopn í vopnabúrum sínum.
Nú er þessi tími runninn upp og
einungis 5-8 þjóðir teljast kjarn-
orkuveldi, allt eftir því hvaða
mælikvarði er notaður. Hann
taldi að þetta væri árangur sem
rétt væri að gleyma ekki þegar
samskipti risaveldanna væru til
umræðu. Hins vegar taldi Em-
ery fulla ástæðu til þess að vera
á verði gagnvart því að ákveðn-
ar þjóðir eða leiðtogar fengju
yfirráð yfir kjarnorkuvopnum.
Slík vopn í höndum stjórnar
Khomeinis eöa Ghaddafis væru
t.d. ígildi mikillar ógæfu.
■ Emery lagði áherslu á að í öllum samningum um takmörkun eða
niðurskurð vopna væri gert ráð fyrír nákvæmu eftirliti beggja aðila
með vopnabúnaði hvors annars.
n
fm
Iðntæknistofnun íslands
og Fræðslumiðstöð
iðnaðarins auglýsa:
Námskeið á næstunni:
Vökvakerfi: 60 tíma námskeið haldið dagana
1. t.o.m. 9. nóv.
Ætlað járniðnaðarmönnum og vélstjórum.
Málningarefnisfræði: Haldið 11. t.o.m. 15.
nóv.
Ætlað málurum.
Grunnnámskeið í rennismíði og fræsingu:
Haldið laugardagana 5. okt. t.o.m. 2. nóv.
Ætlað járniðnaðarmönnum og nemum.
Örtölfutækni 1: Nánar auglýst síðar.
Ætlað tæknimönnum, verkfræðingum og
öðrum sem áhuga hafa á notkun örgjörva
í stýrutækni.
Stofnun fyrirtækja: Haldið 21. og 22. október.
Ætlað fólki sem nýlega hefur stofnað eða
hyggst stofna fyrirtæki.
Verkstjórn: Röð námskeiða ætluð verkstjór-
um. Stöðugt í boði.
Ráðstefna um stöðu og framtíð húsgagna
iðnaðar: Haldin í Borgarnesi 4. t.o.m. 5.
október.
INSTA-bygg heldur námsstefnu um staðla-
starfsemi á sviði byggingariðnaðar á
Norðurlöndum að Keldnaholti 14. október.
Málmsuða: Fræðilegt námskeið, haldið dag-
ana 21. t.o.m. 24. okt.
Ætlað verkstjórum.
Stúfsuða á rörum: Haldið 14. t.o.m. 18. okt.
Ætlað iðnaðarmönnum með a.m.k. 1 árs
reynslu í rafsuðu.
Stjórn vinnuvéla: Hefst í næsta mánuði.
Upplýsingar og skráning í síma 687000.
Útboð
Bygging K á
Landspítalalóð
Tllboð óskast I að steypa upp og fullgera að utan 1. áfanga
byggingar K á Landspítalalóð I Reykjavík með grunnlögnum
og fyllingu að húsi.
Byggingin er á fjórum gólfflötum auk inndreginnar þakhæðar
og eru tvær neðstu hæðirnar niðurgrafnar.
Heildarflatarmál gólfflata er 4576 m! og rúmmál þessa
byggingarhluta alls 19060 m3.
Þegar hefur verið grafið fyrir byggingunni og vinnusvæðið er
afgirt.
Verkinu skal að fullu lokið 31. desember 1986.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri Borgartúni 7 gegn
10.000 kr. skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað miðvikudaginn, 23. október
1985 kl. 11.00.
>l
Sjúkraliðar og aðstoðarfólk óskast til starfa.
Upplýsingar gefur hjúkrunarforstjóri í síma
29133 frá kl. 8-16.
Vinnu- og dvalarheimili Sjálfsbjargar