Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.2004, Blaðsíða 10

10 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 13. nóvember 2004
K
vikmyndin Jargo,
eftir Maríu Sólrúnu
Sigurðardóttur,
hefur vakið athygli
að undanförnu en
hún verður sýnd á
dagskrá Alþjóðlegrar kvik-
myndahátíðar í Reykjavík í næstu
viku, en þar er lögð sérstök áhersla á
kvikmyndir eftir íslenska kvik-
myndagerðarmenn sem starfa er-
lendis. Jargo var frumsýnd á Berl-
ínar-hátíðinni í Þýskalandi í sumar,
og er nú í sýningum á kvik-
myndahátíðum í Evrópu. Myndin
hlaut m.a. tilnefningu til norsku
Amöndu-kvikmyndaverðlaunanna og
vann til verðlauna í tveimur flokkum
á kvikmyndahátíðinni í Sarajevo.
María Sólrún býr og starfar í Berl-
ín en hún útskrifaðist úr námi í hand-
ritsgerð við kvikmyndaakademíuna í
Berlín árið 1998. Hún hefur síðan
unnið við handritsgerð fyrir sjónvarp
og leikstýrt kvikmyndum. Stutt-
mynd Maríu Sólrúnar „Tvær litlar
stúlkur og stríð“ (1995) vakti mikla
athygli þar sem hún var sýnd og
vann til fjölda verðlauna. Jargo er
fyrsta kvikmynd Maríu Sólrúnar í
fullri lengd en handritið að henni
skrifaði hún sem útskriftarverkefni
við kvikmyndaakademíuna.
Jargo fjallar um vináttu tveggja
unglingsstráka í Berlín. Jargo er
Þjóðverji, alinn upp í Sádi-Arabíu,
sem flyst Berlínar eftir að faðir hans
fyrirfer sér, en Kamil er Tyrki, alinn
upp í Berlín. Piltarnir eru að upp-
götva ástina og lífið. Þeir eru að vaxa
úr grasi og einmitt þá taka þau gildi,
sem feður þeirra reyndu að inn-
prenta þeim, að sækja á. „Báðir mót-
ast af austrænum karlmennskugild-
um en eru um leið algjörir
Þjóðverjar. Þetta er kannski lýsandi
fyrir þá merkilegu menningarlegu
blöndun sem er að finna í Berlín,“
segir María Sólrún Sigurðardóttir
m.a. um aðalpersónur Jargo sem
glíma báðir við drauga feðra sinna
bæði í bókstaflegri og táknrænni
merkingu.
– Myndin fjallar að mörgu leyti um
menningarblöndun og tvo drengi
sem eru líkt og útlendingar í heima-
landi sínu. Hvað beindi áhuga þínum
að þessu efni?
„Sjálfsagt það að vera sjálf útlend-
ingur í landi sem er búið að vera
heimaland mitt í mörg ár, þó að ég sé
ekki fædd hér í Þýskalandi og hafi
ekki eytt bernskuárunum þar.
Spurningin er hvenær maður hættir
að vera útlendingur einhvers staðar
– eða verður jafnvel einhvers konar
útlendingur annars staðar. Mér
finnst það stundum skrítið að koma
heim til Íslands og kunna ekki lengur
á daglega hluti, eins og að setja í
stöðumæli. Það var líka skrítið að
hafa verið mikið bæði í Austur- og
Vestur-Þýskalandi á sínum tíma og
svo þegar Berlínarmúrinn fór átti
þetta fólk allt í einu eitthvað sameig-
inlegt, sem kom þér nánast ekki við,“
segir María Sólrún og bætir því við
að e.t.v. fjalli myndin ekki síst um
það að allir elski, missi, gráti og
sakni, hvar sem þeir eru staddir í
heiminum og hvort sem um er að
ræða Þjóðverja frá Sádi-Arabíu eða
Tyrkja í Berlín.
Áleitin unglingasaga
Við sögu í Jargo koma einnig tvær
stúlkur, Emilia sem býr í sömu blokk
og Jargo og tekur honum eins og
hann er, kippir sér lítið upp við það
þótt hann gangi um í skósíðum kyrtl-
um þegar svo ber undir. Mona er
kærasta Kamils, sem tekur að hrífast
af Jargo. Í Monu býr María Sólrún til
einkar flókna og kvalda unglingssál,
stúlku sem á við fíkniefnavanda að
stríða og er við það að glata tengslum
við veruleikann.
– Jargo er að mörgu leyti mjög
djörf og áleitin, ekki síst sem ung-
lingamynd. Hvernig hafa viðbrögð
ungs fólks verið við henni?
„Í rauninni er Jargo ekki skrifuð
sem unglingamynd, þó svo að við vilj-
um gjarnan líka ná til þess áhorf-
endahóps. Jargo var frumsýnd á
Berlínarhátíðinni í flokki fyrir ung-
linga og eldri og finnst mér að það
hafi valdið þeim misskilningi að hún
sé bara fyrir unglinga. Við hefðum
meira að segja getað frumsýnt hana í
öðrum flokki á hátíðinni, en þar sem
þessi flokkur var nýr, vorum við að
vonast til að fá meiri athygli. Fólk á
öllum aldri hefur brugðist vel við
myndinni. Unglingum eða ungu fólki
finnst þeirra málum ekki aðeins gerð
góð skil, þeim finnst líka gaman eins
og hinum eldri.
– Hvernig var að vinna með þess-
um ungu leikurum, eru þau þekkt í
Þýskalandi?
„Ungu leikararnir voru uppfull af
sama krafti, forvitni og lífslöngun og
persónurnar í sögunni, að það nýttist
mjög vel. Þessi kraftur var ástæðan
fyrir því að sagan fjallar yfirhöfuð
um þennan aldurshóp,“ segir María
Sólrún. Hún segir þó að þessi kraft-
ur, sem einkennir fólk á þessum
aldri, geti verið mjög hættulegur.
„Þegar ég lít til baka er ég stundum
hissa að maður skyldi komast lifandi
í gegnum þennan aldur, þar sem
maður er að prófa sig í öllu og finna
út hvað hægt er að ganga langt. Ef
að mamma hefði bara vitað! Og hvað
mín eigin börn varðar, þá er ég farin
að biðja almættið um að halda yfir
þeim sömu verndarhendi og það hélt
yfir mér. Helst báðum vernd-
arhöndum, takk! Tveir af leik-
urunum, Constantin von Jascheroff
sem leikur Jargo og Josefine Preuss
sem leikur Emiliu voru barnastjörn-
ur úr sjónvarpsseríum, með eigin
aðdáendaklúbba og ég veit ekki hvað.
Hin tvö, Nora von Waldstätten sem
túlkar Monu og Oktay Özdemir sem
leikur Kamil höfðu eitthvað leikið, en
þetta var samt fyrsta bíómyndin fyr-
ir öll fjögur. Oktay vinnur annars í
kolabúð pabba síns, átti sitt fyrsta
barn og gifti sig um daginn. Hann er
nýorðinn 17 ára.
– Nú leikur hinn þekkti þýski leik-
ari Udo Kier föður Jargos. Hvernig
kom hann inn í myndina?
„Við Udo erum hjá sömu umboðs-
skrifstofu í Þýskalandi, svo það var
ekki erfitt að fá aðgang að honum,
sérstaklega þar sem umboðskonunni
líkaði vel við handritið. Svo líkaði
Udo vel við handritið. Og mér og Udo
líkaði hvoru við annað þegar við loks-
ins hittumst. Þá var allt klárt. Hann
er fínn leikari sem hefur unnið með
fleiri Íslendingum en mér og kunni
meira að segja nokkur orð á íslensku.
Vont að detta á bananahýði
– Sérstakur húmor einkennir mynd-
ina sem lýsa má sem nokkurs konar
tragikómedíu, mjög áleitinni á köfl-
um. Upphafsatriðið, sem lýsir sjálfs-
morði föður Jargo og eftirmálum
þess, er sérstaklega sterkt hvað
þetta varðar. Hverju reynir þú að
koma til leiðar með þessum stíl?
„Ætli þetta sé bara ekki minn per-
sónulegi lífsstíll, afstaða til lífsins.
Maður er búin að lenda í ýmsu eins
og margur, skíða margan táradalinn,
en þegar ég hugsa til baka eða segi
frá því, þá tek ég eftir því, hvað öll
þessi þraut og pína er skopleg.
Veistu hvað það er virkilega vont að
detta á bananahýði?
– Mikið er lagt í tónlistina í mynd-
inni, hvaða fólk stendur að henni?
„Aðaltónlistarhöfundurinn er
Austur-Þjóðverjinn „Iron“ Henning
Rabe, sem einnig starfar sem DJ.
Kærastinn minn, Wolfram Krabiell
með Punk-lúðrasveitinni sinni „Die
bolschewistische Kurkapelle Rot-
Schwarz“ samdi tvö lög, svo eru
þarna klassískari verk eftir ungan
kvikmyndatónlistarhöfund frá Sviss,
Christine Aufderhaar og síðan en
ekki síst fékk ég að nota tónlist
samda af löndum mínum Bjargeyju
Ólafsdóttur og Ólafi Breiðfjörð. Frá-
bært lag sem heitir „Gay Popstar“.
– Hvað er á döfinni hjá þér núna,
bæði hvað varðar sýningar á Jargo
og næstu verkefni?
„Jargo mun ferðast eitthvað áfram
um á kvikmyndahátíðum. Ég er að
kenna handritsgerð í augnablikinu
ásamt að skrifa handrit að bíómynd-
um fyrir aðra. Ég er líka aðalhöf-
undur að gamansjónvarpsseríu sem
er nýbyrjað að sýna og gengur vel.
Síðast en ekki síst er ég að malla
mínar eigin sögur sem enginn fær að
leikstýra nema ég.
– Líturðu fremur á þig sem kvik-
myndagerðarmann eða handritshöf-
und?
„Á færeysku heitir handritshöf-
undur filmrithöfundur. Mér finnst
þetta mjög viðeigandi og lýsandi orð.
Segjum að ég líti á mig sem kvik-
myndagerðarmann með áherslu á
handritsskriftir,“ segir María Sólrún
Sigurðardóttir að lokum.
Mín afstaða til lífsins
„Í rauninni er Jargo ekki skrifuð sem unglingamynd, þó að við viljum gjarnan líka ná til þess áhorfendahóps.“
Jargo fjallar um vináttu tveggja unglingsstráka í Berlín. Udo Kier, Constantin von Jascheroff og María Sólrún Sigurðardóttir.