Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.2004, Blaðsíða 21

Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.2004, Blaðsíða 21
Lesbók Morgunblaðsins ˜ 11. desember 2004 | 21 Tvö óútgefin lög eftir John Lenn-on verða í nýjum söngleik um líf þessa fyrrverandi bítils sem til stendur að setja upp á Broadway. Ekkja Lennons, Yoko Ono, hefur gefið höfundi söngleiksins og leik- stjóra, Don Scardino, form- legt leyfi til að nota lögin, sem heita „India, India“ og „I Don’t Want to Lose You“. Haft hefur ver- ið eftir Scardino að sögð verði saga Lennons með því að notast við hans eigin texta og tónlist. Sýningar hefjast á söngleiknum í Broadhurst-leikhúsinu í New York 7. júlí 2005 en hann verður heims- frumsýndur 12. apríl. Um tuttugu manns munu taka þátt í uppfærsl- unni, tíu leikarar og söngvarar og tíu manna hljómsveit. Lennon samdi lagið „India, India“ er þeir Bítlar heimsóttu Mah- arishi Mahesh Yogi til Indlands árið 1968. „I Don’t Want to Lose You“ átti upphaflega að vera í The Beatles Anthology-safninu sem kom út 1990 en tæknileg vandkvæði komu í veg fyrir að það gæti verið með í safninu, sem átti að vera tæmandi heimild um óútgefið efni sem þeir Bítlar sömdu á meðan þeir störfuðu saman.    Manchester-brautryðjendurnir íNew Order ætla að gefa út nýja plötu snemma á næsta ári. Þá verða liðin þrjú og hálft ár síðan platan Get Ready kom út en hún fékk heldur dræmar viðtökur miðað við fyrri verk sveitarinnar, sér- staklega þau sem komu út á 9. ára- tug síðustu aldar. Á netsíðunni worldinmotion.net segir að sveitin sé langt komin með plötuna og upptökustjórar hafi verið m.a. Tore Johansson, sem unnið hef- ur m.a. með Cardigans og Franz Ferdinand; Stephen Street, sem hefur unnið með The Smiths, Blur og Cranberries; og John Leckie, sem stýrði m.a. upptökum á rómaðri fyrstu plötu Stone Roses.    Eilífðarrokkararnir í Rolling Stones tóku á dögunum upp lög í París ásamt upptökustjóranum Don Was sem ætlað er að vera á næstu plötu sveitarinnar. Til stendur að sveit- in komi aftur saman á nýju ári og klári þá plöt- una, sem kemur út í sumar ef allt gengur að óskum. Þetta hefur Billboard.com eftir upptökustjór- anum Was. Hann segir hið nýja efni Stóns- aranna talsvert ólíkt því sem þeir hafa verið að gera síðustu árin. „Mick og Keith sömdu lögin í nánari samvinnu en þeir hafa trúlega gert síðan á 7. áratugnum,“ fullyrðir Was. „Ég leyfi mér að ætla að aðdáendur Rolling Stones eigi eftir að verða himinlifandi þegar þeir heyra útkomuna og nýir aðdáendur munu skilja hvers vegna þetta er mesta rokksveit í heimi.“ Was segir að léttleikinn hafi ráðið ríkjum við upptökurnar og þeir Jagger og Richards gripið í ólíklegustu hljóð- færi, Richards bassa og Jagger trommur. „Þeir kunna á öll hljóðfæri og eru skrambi góðir,“ segir Was. Hann staðfesti einnig að Charlie Watts hefði verið með og spilað „eins og ljón“ en hann þurfti nýverið að gangast undir aðgerð til að láta fjarlægja krabbamein úr hálsi. Erlend tónlist John Lennon New Order Mick Jagger Svavar Gestsson stóð fyrir því að systkininElly Vilhjálms og Vilhjámur Vilhjálms-son sungu inn á jólaplötu árið 1971.Platan heitir því hæverska nafni Elly og Vilhjálmur syngja jólalög og er endurútgefin fyr- ir þessi jól hjá Skífunni. Áður höfðu þau sungið saman inn á þrjár plötur sem allar náðu miklum vinsældum. Jólaplatan var því fjórða samstarfs- verkefni þeirra og hefur hún sannarlega reynst lífseig. Ég var ekki fædd þegar platan snerist ófáa hringi á plötuspilurum landsmanna þessi ágætu jól en hún hefur samt mikla þýðingu fyrir mig. Lögin á plötunni hafa lif- að af í þessum flutningi. Í upprunalegri útgáfu plöt- unnar bendir Svavar sérstaklega á eitt lag: „Þyk- ir sérstök ástæða til að benda á lagið „Jólasnjór“ þar sem þau syngja fjórraddað eins og um söng- kvartett væri að ræða, en svo vel leysa þau þetta af hendi, að einstakt er.“ Svavar skrifar enn- fremur að varla hafi verið til tæki til að taka upp fjórraddaðan söng á þennan hátt, þótt það hafi verið gert. Það undirstrikar ef til vill kjarnann í plötunni, hlutirnir eru framkvæmdir á einfaldan hátt, eins og Jónatan Garðarsson útskýrir í plötuumslagi nýju útgáfunnar. Hljóðritunin fór fram haustið 1971 í Tannlæknasalnum í Síðumúla. Tónlist- armennirnir tóku upp allan undirleikinn á einu bretti og síðan komu Elly og Vilhjálmur og klár- uðu sönginn í einum rykk. Þessi einfaldleiki er það sem ekki síst heillar núna, þegar ýmsir stæl- ar og útflúr tröllríða upptökustíl á poppplötum. Alls eru tólf lög á plötunni og valdi Svavar lög- in en þarna á milli voru lög, sem höfðu verið kynnt í jólaþáttum Stundarinnar okkar í Sjón- varpinu. Þess má geta að í þessari nýju útgáfu fylgja textarnir í umslagi þannig að öll fjöl- skyldan ætti að geta sungið með. Á plötunni eru frábær lög eins og „Hátíð í bæ“, „Hvít jól“, „Litla jólabarn“ og „Jólin allsstaðar“. Líka eru í uppáhaldi hjá mér léttari lögin eins og „Ég sá mömmu kyssa jólasvein“, „Jólasveinninn minn“ og „Snæfinnur snjókarl“, lög sem mér finnst yfirleitt ekki skemmtileg í öðrum útsetn- ingum. Reyndar er erfitt að velja á milli laganna og er platan góð eins og hún stendur í heild sinni og er hreinlega ekki hægt að sleppa einu einasta lagi þegar hlustað er á plötuna í gegn. Það felst ákveðin fortíðarþrá í því að hlusta á þessa plötu. Lögin á plötunni hafa öll hljómað á Rás 1 um jólin frá því ég fæddist og eins og flest- ir vita eru ýmsar hefðir í hávegum hafðar um jól- in. Jafnvel nýjungagjarnasta fólk vill hafa hlutina í föstum skorðum yfir jólin. Fólk borðar sama matinn og hlustar á sömu tónlistina aftur og aft- ur. Það er ástæða þess að sum jólalög lifna við á hverjum jólum. Að hlusta á Elly og Vilhjálm syngja jólalög vekur ákveðna öryggistilfinningu og vellíðan, sem nýrri plötur ná ekki að fram- kalla. Að minnsta kosti ekki enn. Hátíð í bæ Poppklassík Eftir Ingu Rún Sigurðardóttur ingarun@mbl.is Þ að er öruggt mál að Eddie Vedder og félagar í Pearl Jam fylgja sinni fyrstu safnplötu úr hlaði með blendnum huga. Það er nákvæm- lega þetta sem hefur gert sveitina svo áhugaverða, þessi togstreita sem hljómsveitin virðist sífellt eiga í og sú þver- sögn sem hún lifir stöðugt við. Meðlimir hafa gengist fyrir því að strikamerkingum sé haldið ut- an við plötuumslög, farið í mál við miðasölufyr- irtæki vegna miðaverðs, neitað að gera mynd- bönd, vart látið taka af sér ljósmyndir og varla gefið út smáskífur. Pólitísk (vinstri) meðvitund sveitarinnar er mikil en grasrótarsamtök sem meðlimir styðja skipta tugum auk þess sem þeir sjálfir, eink- anlega söngvarinn Vedder, hafa sig mikið í frammi á þeim vettvangi. Þá gekkst sveitin fyrir því árið 2000 að tónleikar þeirra yrðu gefnir út á geisladiskum til að koma í veg fyrir sjóræn- ingjaútgáfur og í dag hafa komið út um áttatíu op- inberar tónleikaútgáfur með Pearl Jam á vegum Sony-risans! Það er samt eitthvað sem gengur ekki upp í þessu öllu saman. Á meðan Pearl Jam-félagar velja að gefa plötur sínar út hjá risafyrirtæki, og hafa nýlega endurnýjað sína samninga, hafa þeir kvartað og kveinað yfir of mikilli plötusölu? Pearl Jam-aðdáendum, sem eru margir og býsna harð- ir, er þá lítill greiði gerður með þessum tónleika- plötum, þ.e. fjárhagslega. Það er staðreynd að þeir sem hafa mjög mikið dálæti á einhverjum til- teknum listamanni þurfa að eiga allt, a.m.k. allt sem gefið er út opinberlega, og víst að einhverjir eldheitir Pearl Jam-aðdáendur úti í heimi eru enn að kaupa þessar plötur á raðgreiðslum. Þetta tvöfalda siðferði hefur stundum valdið miklu hausklóri hjá þeim sem fylgst hafa með sveitinni og jafnvel aðhlátur. Engu að síður er ekki hægt annað en dást að einstrengingslegri ástríðunni sem meðlimir virð- ast hafa fyrir því sem þeir eru að gera. Það má endalaust deila um hversu göfug sendiför Vedd- ers og félaga er en innblásin sendiför er það engu að síður. Dregið til baka Pearl Jam stofnuðu þeir Jeff Ament bassaleikari og Stone Gossard gítarleikari eftir að Mother Love Bone lagði upp laupana, en það var nett glyskennd rokksveit. Þeir tveir höfðu áður verið í frum-gruggsveitinni Green River ásamt Mark Arm og Steve Turner, sem síðar stofnuðu Mud- honey. Mike McCready var fenginn inn á gítar og söngvarinn Eddie Vedder, sem m.a. hafði rótað fyrir Sykurmolana er þeir fóru til Bandaríkjanna á túr, var ráðinn söngvari, nokkuð sem átti eftir að reynast mikill happafengur. Pearl Jam hefur haldist fremur illa á trommuleikurum en núver- andi trymbill er Matt Cameron, fyrrverandi Soundgarden-limur, sem reyndar spilaði inn á fyrstu prufuupptökur Pearl Jam. Þá var Jack Irons lengi vel trommari en hann hafði áður leikið með Red Hot Chili Peppers (og er maðurinn sem kom Vedder inn í bandið). Pearl Jam gaf út sína fyrstu plötu árið 1991, Ten, og sló hún óðar í gegn. Hún er í dag þeirra mest selda plata (12 milljónir eintaka). Pearl Jam var þá ásamt Nirvana í fararbroddi gruggbylgj- unnar þó að himinn og haf væru á milli sveitanna tveggja. Eddie Vedder var þessi viðkvæma ég-vil- öllum-vel-manngerð en Kurt Cobain var þessi við- kvæma ég-hata-alla-manngerð. Heittrúðaðir gruggarar litu Pearl Jam hornauga en fljótlega eftir útkomu Ten varð sveitin heimsfræg, lang- vinsælasta rokksveit Bandaríkjanna. Snemma varð þó ljóst að meðlimir ætluðu ekki að dansa eftir skipunum grástakkanna hjá Sony/Epic og höfðu sitt í gegn enda vinsældirnar ógurlegar og yfirmenn því tilneyddir að losa um ólina. Áhrif Pearl Jam á seinni tíma sveitir hafa þá reynst gríðarleg en djúp rödd Vedders hefur verið afrit- uð af ótal síðgruggsveitum og söngstíllinn nánast orðinn fasti hjá ungum rokksveitum sem sækja sitt til gruggsins, sem enn þann dag í dag er heil- mikill fjöldi (sjá t.d. Músíktilraunir). Strax á annarri plötu sveitarinnar, Vs. (1993), var ljóst hvert stefndi. Í stað þess að umfaðma frægðina og veltast kátlega þar um, eins og flestir gera, drógu Pearl Jam sig viljandi til baka. Engin myndbönd eða smáskífur fylgdu Vs. og tónlistin bar með sér tilraunakenndari blæ en áður. Vita- logy (1994) var enn súrari og var aðeins til á vínyl fyrstu tvær vikurnar. Nú fór líka að saxast á aðdáendahópinn, en sú hæga þróun hefur verið línuleg allt fram á þennan dag. Pearl Jam hélt engu að síður einbeitt áfram í þessum umleitunum sínum og 1996 kom No Code út, þeirra besta verk til þessa. Hörð stefna með- lima hafði borgað sig en þeir sjálfir voru orðnir nánast ósýnilegir, einu myndirnar sem birtust af þeim voru óskýrar svart/hvítar myndir inni í plötuumslögum. Allir rokkstjörnustælar voru á bak og burt, alvaran nánast of mikil og þeir sjálfir hálfgerðir lúðar að sjá. Tónlistin átti sannarlega að tala sínu máli. Engu að síður missti sveitin dampinn næstu ár- in. Yield (1998) og Binaural (2000) eru undir með- allagi og ansi þunglamalegar (les: leiðinlegar). Á Riot Act (2002) sýndi sveitin hins vegar loksins hvað í henni býr, nokkuð þung reyndar í fyrstu at- rennum en ólíkt hinum tveimur vex hún með tím- anum. Pearl Jam hefur túrað mjög reglulega frá fyrstu tíð, þykir svakaleg tónleikasveit þar sem allt er gefið, eðlilega. Siðustu mánuðir þessa árs hafa Pearl Jam-menn aðallega verið að berja á Bush en eru auk þess á fullu í ýmsum aukaverk- efnum og allra handa athafnasemi. Vel heppnað Rearviewmirror (greatest hits 1991–2003) er tvö- föld og inniheldur 33 lög. Engin tilraun er gerð til að bjóða fólki upp á einhverja sjaldgæfa gullmola utan að þrjú lög hafa verið endurhljóðblönduð („Once“, „Alive“ og „Black“, öll af Ten). Gullmol- arnir komu líka því sem nær allir fram í dagsljósið í fyrra á tvöföldu safnplötunni Lost Dogs: Rarit- ies and B Sides. Sumir hafa gengið svo langt að segja að sú plata fangi best hinn sanna anda Pearl Jam og víst er að hér er á ferðinni ein fram- bærilegasta b-hliðarplata sem út hefur komið. Safnplatan er vel heppnuð. Það er ekkert sem vantar sérstaklega og sjaldfundin lög eins og „State Of Love And Trust“ úr Singles-myndinni og hið vinsæla tónleikalag „Yellow Ledbetter“ eru hérna. Það sem er þó tilkomumest er hversu heið- arleg platan er. Af þessum 33 lögum eru aðeins 12 þeirra frá tímabilinu eftir Vitalogy. Það er ekkert „gervi-jafnvægi“ á milli platna og þeir Pearl Jam- félagar hafa þá skynsemi til að bera að gefa fólki það sem það vill en um það snúast líka „Greatest Hits“-plötur. Pearl Jam vinnur nú að nýrri hljóðversplötu sem út kemur á næsta ári og verður það áttunda plata sveitarinnar. Að breyta rétt – með því að breytast ekki Ferill bandarísku rokksveitarinnar Pearl Jam hefur lungann af ferlinum snúist um erfiða sam- þættingu listrænna heilinda og gríðarlegra vin- sælda. Plötur sveitarinnar hafa selst í tugmillj- ónum eintaka um heim allan, meðlimum að því er virðist til baga. Fyrsta safnplata sveitarinnar, Rearviewmirror (greatest hits 1991–2003), kom út í síðasta mánuði. Eftir Arnar Eggert Thoroddsen arnart@mbl.is Rearviewmirror er fyrsta safnplata Pearl Jam Eddie Vedder á tónleikum í Asheville, Norður-Karólínu, 6. október, 2004. Tónleikarnir voru hluti af „Kjósum breytingar“-tónleikaferðalaginu sem Pearl Jam og fleiri stóðu fyrir með það að markmiði að koma George Bush frá völdum. Pearl Jam/Kerensa

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.