Morgunblaðið - 14.12.2003, Blaðsíða 22
22 | 14.12.2003
KARLLÆGIR KRANKLEIKAR
É g held að það sé afar mikilvægt í þessu ferli að vera jákvæður oghalda í vonina,“ sagði Skúli Jón Sigurðarson, sem greindist meðkrabbamein í blöðruhálskirtli fyrir tíu árum, þá tæplega 56 ára gam-
all.
„Fyrstu einkennin, vorið 1993, voru vanlíðan og endalaus þreyta,“ sagði
Skúli aðspurður um aðdraganda þess að krabbameinið greindist í blöðruháls-
kirtlinum. „Auk þess fann ég fyrir
lystarleysi og ég léttist um tíu kíló á
skömmum tíma. Það er umhugsunar-
efni að þeir almennu læknar, sem ég
leitaði til, virtust ekki gera sér grein
fyrir að þetta væri eitthvað sem þyrfti
að rannsaka betur. Ég var að vísu í
stressandi vinnu, en ég var þá fram-
kvæmdastjóri flugslysarannsóknar-
deildar Flugmálastjórnar og rannsak-
aði því öll flugumferðaratvik og
flugslys sem urðu. Eftir að hafa leitað
ítrekað til almennra lækna var mér
ráðlagt að minnka kaffidrykkju og
reyna að slaka á,“ sagði Skúli enn-
fremur, en hann starfaði í rúm 30 ár
sem fulltrúi og síðar framkvæmda-
stjóri hjá Flugmálastjórn og síðustu
sex árin sem formaður og fram-
kvæmdastjóri Rannsóknarnefndar
flugslysa.
Staðráðinn í að losna við meinið
„Minni kaffidrykkja breytti engu og
í millitíðinni gerðist það að vinur
minn, Úlfar Þórðarson læknir, sem þá
var orðinn 82 ára gamall og rak enn
stofu sína, blessuð sé minning hans,
fékk illan grun og sendi mig í blóð-
rannsókn. Þar var mælt PSA-gildi í blóðinu en það reyndist ekki mjög hátt og
vakti ekki neinar grunsemdir.
Ég stundaði mikið fjallgöngur á þessum árum og í einni slíkri, á þjóðhátíð-
ardaginn 1993, kom það félögum mínum mjög á óvart hversu slappur ég var
og að ég fylgdi ekki hópnum, sem var mjög óvenjulegt þar sem ég var yfirleitt
í hópi þeirra sprækustu.
Síðar um sumarið, þegar krankleiki minn hélt áfram og fór hratt versnandi,
sendi Úlfar mig aftur í blóðrannsókn og þá kom í ljós að PSA-gildið hafði
hækkað verulega á tiltölulega skömmum tíma. Þá tók Úlfar málin nánast í
sínar hendur og sendi mig strax til þvagfæralæknis sem skoðaði mig og tók
sýni úr blöðruhálskirtlinum. Þá kom í ljós að þar var hratt vaxandi krabba-
mein.“
Hvernig varð þér við er þú fékkst þessi tíðindi?
„Ég var auðvitað mjög sleginn og ég trúði varla orðum læknisins þegar
hann sagði mér þetta. Ég man að ég hugsaði með mér hvort þetta ætti virki-
lega að fara svona, hvort þetta væri upphafið að endinum hvað líf mitt snerti.
Ég var því daufur í bragði þegar ég kom heim og sagði konunnni minni frá
þessu, en hún lét sér hvergi bregða. Ég er svo heppinn að ég á einstaklega
góða konu og góða fjölskyldu og það er hverjum manni mikils virði að eiga
góða að þegar menn ganga í gegnum svona erfiðleika. Konan mín er mjög
berdreymin og hún sagði strax að þessi tíðindi kæmu sér ekki á óvart og hún
væri sannfærð um að þetta myndi allt fara vel og að ég myndi yfirvinna þessi
veikindi. Við þetta hvarf mér allur kvíði og ótti og ég varð ákveðinn í að tak-
ast á við þennan vágest og hafa sigur. Við höfðum þá búið saman í nærri þrjá-
tíu og fimm ár og ég þekkti vel þessa eiginleika hennar.“
Skúli kvaðst hafa spurt lækninn hvað væri helst til ráða og hann hefði út-
skýrt hvaða úrræði væru fyrir hendi. Eitt þeirra væri skurðaðgerð og brott-
nám blöðruhálskirtilsins og þar með meinsins.
„Ég tók þá ákvörðun að ef unnt væri vildi ég fara þá leið og það sem fyrst.
Ég var skorinn í október 1993, rétt um hálfum mánuði eftir að ég greindist,
og blöðruhálskirtillinn var tekinn og þar með meinið. Aðgerðin heppnaðist
vel, en ég var þó nokkuð lengi að jafna mig. Ég var heppinn, þar sem meinið
reyndist enn ekki hafa breiðst út. Þessi aðgerð virðist vera mismunandi erfið
mönnum. Ég fór að vinna aftur í janúarlok 1994, en jafnvel enn í dag fæ ég
stundum sára kviðverki, þannig að ég finn enn fyrir þessu. En að öðru leyti er
ég bara hress og hvað meinið snertir
þá er það vonandi úr sögunni, en ég
er enn undir reglulegu eftirliti.“
Hugsar þú stundum um það hvað
hefði getað gerst hefðir þú ekki
greinst á þessum tíma?
„Eins og fram kemur í tölfræðinni
var ég í yngri kantinum þegar ég
greindist og meinið var þar af leið-
andi hratt vaxandi. Ég þakka Úlfari
Þórðarsyni lækni fyrir það að ég er
lifandi í dag. Hann bjargaði lífi
mínu. Ég reikna með að læknar al-
mennt séu nú betur á verði hvað
þetta varðar og taki enga áhættu
þegar svona tilfelli koma upp. Flest-
ir karlmenn fá þvagtregðutruflanir
þegar meinið vex í blöðruhálskirtl-
inum, sem umlykur þvagrásina. Þá
þarf auðvitað að rannsaka það. Þeg-
ar menn eru komnir yfir miðjan ald-
ur er algengara en hitt að blöðru-
hálskirtillinn stækki með tilheyrandi
þvagrennslistregðu. Það þarf í sjálfu
sér ekki að þýða að viðkomandi sé
með krabbamein, en þegar slík
vandamál koma upp þarf auðvitað
að ganga úr skugga um hvers kyns
stækkunin er. Ef menn greinast í
tæka tíð er í flestum tilfellum hægt að losna við meinið. Ég var sannarlega
einn af þeim heppnu.“
Hafa lífsviðhorf þín eitthvað breyst eftir þessa reynslu?
„Þegar maður eins og ég var, á besta aldri, heilsugóður og á sér einskis ills
von, horfist skyndilega í augun við dauðann þá breytist margt og enginn
verður samur maður á eftir. Gildismatið verður annað og öll viðhorf til lífsins
og manns nánustu breytast. Ég ákvað að fara á eftirlaun 65 ára gamall, en
konan mín varð raunar að hætta í sínu starfi vegna veikinda um svipað leyti.
Persónulega hvarflaði ekki að mér að vinna til sjötugs, undir því álagi sem
stöðugt fylgdi starfi mínu. Við seldum húsið okkar, fengum okkur drauma-
íbúð og ákváðum að njóta þess tíma sem við eigum eftir saman.“
Góðir hálsar
Skúli sagði að áður en hann veiktist hefði hann varla vitað hvað blöðruháls-
krabbamein var, hvað þá hversu algengt það er meðal karlmanna sem komnir
eru yfir miðjan aldur. Hann sagði að það hefði komið sér ákaflega á óvart,
svona eftir á að hyggja, hversu lítið, eða nánast ekkert fyrirbyggjandi eftirlit
væri með karlmönnum á þessum aldri hvað varðar byrjandi krabbamein í
blöðruhálskirtli, sem þó væri langalgengasta tegund krabbameins í körlum.
„Það er ekkert fyrirbyggjandi eftirlitskerfi til sem varar karlmenn við eða
hvetur þá til að láta fylgjast með sér að þessu leyti. Krabbamein í blöðruháls-
kirtli er langalgengasta krabbamein meðal karla, á sama hátt og brjósta-
krabbamein er langalgengasta tegund krabbameins hjá konum. Konurnar
hafa hins vegar verið miklu duglegri við að koma upp gríðarlega öflugu fyr-
irbyggjandi kerfi og stuðningskerfi fyrir þær konur sem lenda í þessum
hremmingum. En svo virðist sem blöðruhálskirtilskrabbameinið sé einhvers
konar feimnismál, eða þannig fannst mér það að minnsta kosti vera á þeim
tíma þegar ég greindist og þurfti að takast á við það. Þeir sem lentu í þessu á
þeim árum höfðu engan til að tala við, engin samhjálp var fyrir hendi, hvorki
ÉG VAR EINN AF ÞEIM HEPPNU
Skúli Jón Sigurðarson greindist með krabbamein í blöðruhálskirtli fyrir tíu árum
Skúli Jón Sigurðarson: „Mikilvægt að vera jákvæður og halda í vonina.“